جهات دیگری از توافق تهران و ریاض در پکن

اهمیت توافق تهران و ریاض در پکن و نقش نوظهور چین در معادلات قدرت در خاورمیانه تا آنجاست که این توافق در تمام کشورها مورد توجه قرار گرفت. این رویداد در عمده‌ترین خبرگزاری‌ها و رسانه‌ها بازتاب یافت و مورد تحلیل قرار گرفت. چین تا امروز در حل هیچ مناقشه بین‌الدولی که خود مستقیما یک طرف آن نباشد، شرکت و نقش‌آفرینی نداشته است. این شاید مهم‌ترین نقش‌آفرینی جمهوری خلق چین در مناقشات بین‌المللی از زمان تأسیس باشد. آنچه دیروز در پکن رخ داد، از چشم آمریکا هم یک نقطه عطف در مناسبات ابرقدرت‌هاست. اما کاملا بجاست که فعالان سیاسی ما از جهات دیگری نیز توافق‌نامه امروز ایران و عربستان را مورد توجه قرار دهند. موارد زیر در آن زمره‌اند.

۱- «سفر موفقیت‌آمیز گروسی» به تهران و از پی آن فضای بسیار ملایم اجلاس آژانس هسته‌ای نیز فکت دیگری است که باید علاوه بر گشایش در مناسبات تهران و ریاض مورد توجه قرار گیرد. تهران از این سفر و از این فضا ابراز خوشحالی و تل‌آویو از آن ابراز خشم کرد.

۲- بیرون‌کردن ایران‌اینترنشنال از بریتانیا و لغو امتیازنامه فعالیت آن در بریتانیا یکی از اصلی‌ترین مطالبات ایران از عربستان بوده است. این درخواست تا حدود زیادی اجابت شده است. دولت بریتانیا تاکنون واکنشی در این مورد نداشته. هرچند بسیار بعید است که مخالف این انتقال بوده باشد. هرچند که برخی این موضوع را به «افزایش تهدید تروریستی» یا شکایت خانم رحیم‌پور نسبت دهند.

۳- منشور شش‌نفره ‌انتشار یافت. طبق این منشور موضوع فعالیت، برنامه عمل سیاسی و سمت‌گیری استراتژیک آنها بر محور مبارزه در خارج کشور و با هدف «افزایش انزوای بین‌المللی جمهوری اسلامی» تدوین شده است. بنابراین تغییر رفتار عربستان سعودی و اجلاس ‌آژانس و رویکرد گروسی برای آنها هم دلسردکننده بوده است. مذاکرات هسته‌ای وین -البته اگر شروع شود- هم رویداد‌ خلاف مسیری است که این منشور پیش پای امضا‌کنندگان گذاشته است.

انتظار نمی‌رفت مطالبه «گنجانیدن سپاه پاسداران در لیست نیروهای تروریستی» از برنامه عمل این شش نفر ناگهان حذف شود. این محوری‌ترین خواسته آنها بود تا همین دو هفته پیش.

۴- خبرهایی بود که شرکت مادر تلویزیون ایران‌اینترنشنال، Volant Media درصدد متنوع‌کردن اسپانسرهای خویش است. به نظر می‌رسد این کار اکنون فوریت بیشتری گرفته است. با انتقال مرکز فعالیت‌های آن به واشنگتن تلاش‌ها و امکانات برای جذب فاندرهایی که ده‌ها میلیارد دلار ثروت سرگردان دارند و بسیار هم همفکر هستند، بسیار گسترده‌تر شده تا بقای این رسانه دیگر کمتر متأثر از روابط تهران و ریاض باشد.

۵- اگر یادمان باشد چندی پیش خبرهایی علیه فرزندان شمخانی انتشار یافت. شایعات زیادی بود که احتمالا جای او سست است. حالا با فرستادن او به چین به نظر می‌رسد که تیر رقبای وی به سنگ خورده است.

۶- واکنش بسیار تند نفتالی بِنِت، نخست‌وزیر سابق اسرائیل نسبت به عزم عربستان برای گشایش رابطه با تهران و اعتراض شدید نتانیاهو به گروسی که پس از بازگشت از تهران گفت حمله به تأسیسات اتمی ایران غیرقانونی است و مصاحبه نامنتظره زراعتی با نتانیاهو شاید دارد نشان می‌دهد که در صورت عادی‌شدن روابط تهران-ریاض، تل‌آویو بیش از هر جای دیگر شیشه عمر شکننده‌ ایران‌اینترنشنال را در دست خواهد گرفت.