گام های استوار فولاد مبارکه برای حل چالش‌های زیست‌محیطی نصف جهان

سال‌هاست مشکلات زیست‌محیطی بر زندگی ساکنان استان و شهر اصفهان سایه افکنده و زندگی میلیون‌ها نفر را تحت‌تأثیر قرار داده است؛ وجود انبوه خودروهای فرسوده با آلایندگی بالا، صنایع آلاینده و در کنار همه آنها بیش از یک دهه خشکسالی مستمر که ثمره‌ای جز تولید ریزگرد برای این خطه نداشته، باعث شده نفس اصفهان روزها و ماه‌ها تنگ و زاینده‌رود به خشکه‌رودی تبدیل شود. اهمیت محیط پیرامونی و مباحث زیست‌محیطی، گروه فولاد مبارکه را بر آن داشته تا در ادوار مختلف در راستای ایفای مسئولیت‌های اجتماعی و فراتر از آن، در جهت حل چالش‌های زیست‌محیطی دیار نصف جهان گام‌های کوچک و بزرگ بسیاری بردارد.

تلاش برای کاهش چشمگیر مصرف آب در خطوط تولید، مشارکت و سرمایه‌گذاری در طرح ‌انتقال آب دریای عمان به اصفهان، کاهش تولید گازهای گلخانه‌ای و حرکت به سمت انرژی‌های پاک بخشی از اقدامات این فولادساز برتر برای حل مشکلات محیط زیست اصفهان است. کارشناسان محیط زیست بر این باورند که کم‌آبی استان اصفهان مهم‌ترین چالش‌های این خطه و اساسی‌ترین مشکل فلات مرکزی ایران است و تنش آبی استان اصفهان در کنار خشکی مستمر زاینده‌رود موجب افزایش پدیده‌های مخربی همچون فرونشست زمین، حرکت ریزگردها و دیگر معضلات زیست‌‌محیطی مانند آلودگی هوا شده است. گروه فولاد مبارکه به عنوان بزرگ‌ترین فولادساز کشور که کارخانه مادر این گروه و بیشتر واحدهای آن در استان اصفهان مستقر است، در مقابل این ابرچالش بی‌تفاوت نبوده و بیش از دو دهه است که در راستای حل چالش‌های زیست‌محیطی اصفهان گام‌های بزرگی برداشته است.

هرچند ۹۲ درصد مصرف آب در کشور مربوط به بخش کشاورزی است و حدود شش درصد مصرف نیز مربوط به آب شرب و فقط کمتر از دو درصد سهم صنعت است که البته در استان اصفهان حدود ۷۳ درصد سهم بخش کشاورزی، حدود ۲۱ درصد سهم آب شرب و پنج درصد مربوط به صنایع است که سهم بسیار کمی از آن مربوط به فولاد مبارکه می‌باشد. این شرکت با نگاه ویژه به توسعه پایدار صنعت فولاد در کنار توجه به مسائل و دغدغه‌های زیست‌محیطی چند سالی است به دنبال کاهش تنش‌های آبی در استان است و کاهش چشمگیر مصرف آب در فولاد مبارکه در سایه به‌روزرسانی خطوط تولید و مشارکت و سرمایه‌گذاری در طرح ‌انتقال آب دریای عمان به اصفهان گوشه‌ای از این اقدامات در این مسیر است.

کاهش چشمگیر مصرف آب در فولاد مبارکه

در شرایطی که کارخانه اصلی فولاد مبارکه سال ۱۳۷۰ از سهم آب سالانه، معادل ۴۰ میلیون مترمکعب برای تولید ۲.۴ میلیون تن فولاد یعنی معادل 6/16 مترمکعب به ازای هر تن برخوردار بود، امروز در سایه اقدامات راهبردی درخصوص بهینه‌سازی خطوط تولید، موفق شده مصرف آب خود را به 3/2 مترمکعب و آن هم برای تولیدی بیش از هفت میلیون و ۴۰۰ هزار تن کاهش دهد و به رکوردهای جهانی از نظر کاهش مصرف آب در صنعت فولاد دست یابد. فولاد مبارکه در یک دهه گذشته ۲.۳ میلیارددلار سرمایه‌گذاری در حوزه کاهش مصارف انرژی و تغییر الگوی مصرف آب انجام داده و هم‌زمان کاهش مصرف آب، برق و بهینه‌کردن مواد اولیه را به طور جدی در برنامه خود قرار داده و در این مسیر افرون بر صد هزار قطعه خطوط تولید را با این نگرش بازطراحی کرده است که به دنبال آن بیش از سه میلیارددلار صرفه‌جویی اتفاق افتاده است.

مشارکت و سرمایه‌گذاری در طرح ‌انتقال آب دریای عمان به اصفهان

این شرکت سال‌ها پیش برای حل تنش آبی اصفهان، تمایل به مشارکت و سرمایه‌گذاری در طرح ‌های آبی درون‌استانی را به وزارت نیرو اعلام کرد، اما اختلافات بین استانی و مشکلات اخذ مجوز موجب شد روی پروژه انتقال آب دریای عمان به اصفهان تمرکز و سرمایه‌گذاری کند. این پروژه بزرگ با مشارکت ۷۵ همتی فولاد مبارکه هم‌اکنون در حال اجراست و قرار است در گام نخست با انتقال ۷۰ میلیون مترمکعب و پس از آن ۲۰۰ میلیون مترمکعب و در نهایت ۴۰۰ میلیون مترمکعب آب دریا را به اصفهان منتقل کند تا مصارف بخش صنعت از زاینده‌رود جدا شود. بدون تردید فولاد مبارکه با مشارکت در اجرای طرح انتقال آب از دریای عمان به اصفهان، اقدام بی‌سابقه‌ای در حل بحران حوزه آبی استان و احیای دائمی زاینده‌رود انجام می‌دهد که بر اساس برآوردها، کمتر از یک‌سال آینده این اقدامات منجر به تحولی تاریخی در فلات مرکزی کشور خواهد شد و برداشت فولاد مبارکه از زاینده‌رود نیز تا سه سال آینده به صفر خواهد رسید.

گفتنی است عملیات اجرایی مرحله نخست پروژه انتقال آب از دریای عمان به استان اصفهان مهر ۱۴۰۱ با مشارکت فولاد مبارکه در ۲۴ نقطه با حضور ۱۴ پیمانکار آغاز شد و در مرحله دوم، این پروژه، از مهر ۱۴۰۲ در حال پیگیری است و بر اساس برنامه‌ها فاز نخست آن سال آینده به بهره‌برداری خواهد رسید. هرچند فولاد مبارکه هم‌اکنون کمتر از یک درصد آب زاینده‌رود را مصرف می‌کند، ولی اجرای این پروژه نه‌تنها باعث می‌شود تا سه سال آینده این میزان برداشت به صفر برسد و باری از دوش زاینده‌رود برداشته شود، بلکه اجرای آن نیز مقرون‌به‌صرفه و دارای توجیه اقتصادی است، زیرا هزینه‌های انتقال آب در بسیاری از موارد از هزینه‌های حمل‌ونقل محصول و مواد اولیه کمتر بوده و می‌تواند مانع جابه‌جایی بسیاری از خطوط تولید این کارخانه بزرگ از جوار زنجیره فولاد کشور شود.

کاهش تولید دی‌اکسیدکربن در فولاد مبارکه

آن‌طور که منصور شیشه‌فروش، مدیرکل مدیریت بحران استانداری اصفهان اعلام کرده است: ۷۶ درصد از آلودگی کلان‌شهر اصفهان مرتبط با خودروها و منابع متحرک و بقیه مرتبط با صنایع است و البته در شهرهای اطراف حدود ۵۴ درصد آلودگی‌ها مربوط به صنایع و باقی‌مانده آن مربوط به خودروها و منابع متحرک است. هرچند فولاد مبارکه با استفاده از فناوری‌هایی مانند احیای مستقیم و خطوط تولید به‌روز، کمترین آلایندگی را در میان صنایع مشابه دارد، ولی با این وجود رویکرد همه‌جانبه این کارخانه به مباحث زیست‌محیطی موجب شده در شرایطی که عدد شاخص جهانی تولید دی‌اکسیدکربن حدود ۱.۹ اعلام شده، اما در فولاد مبارکه این عدد ۱.۶ باشد و با این حال برنامه کاهش آلایندگی دی‌اکسیدکربن در این کارخانه همواره دنبال می‌شود.

کاهش آلایندگی نه‌تنها در خطوط تولید این کارخانه، بلکه در بخش‌های جانبی نیز دنبال می‌شود. برای مثال، راندمان نیروگاه جدید سیکل ترکیبی فولاد مبارکه نزدیک به ۶۰ درصد است که بیشترین میزان در کل کشور است و مصرف آب آن نیز کمتر از سایر نیروگاه‌هاست و اگر نیروگاه‌های خورشیدی و بادی این کارخانه به طور کامل به مدار بیایند، جایگاه فولاد مبارکه در دنیا جزو کم‌آلاینده‌ترین فولادسازان جهان تثبیت خواهد شد.

حرکت به سمت انرژی‌های پاک و احداث نیروگاه خورشیدی

علاوه بر نیروگاه سیکل ترکیبی فولاد مبارکه که بالاترین راندمان و کمترین آلایندگی را در کشور دارد، این فولادساز چند سالی است به دنبال حرکت به سمت انرژی‌های پاک و احداث نیروگاه‌های خورشیدی و بادی است و فولادمبارکه احداث نیروگاه ۲۰۰ مگاواتی بادی و ۶۰۰ مگاواتی خورشیدی را در دست احداث دارد، که نتیجه به‌کارگیری این دو نیروگاه به همراه نیروگاه سیکل ترکیبی، منجر به کاهش ۲.۵ میلیون تن دی‌اکسیدکربن خواهد شد.فولاد مبارکه با سرمایه‌گذاری برای احداث بزرگ‌ترین نیروگاه خورشیدی کشور و بیستمین نیروگاه بزرگ خورشیدی در دنیا به ظرفیت ۶۰۰ مگاوات در منطقه کوهپایه اصفهان که با ایستگاه‌های ۶۳ کیلوولت و ۴۰۰ کیلوولت به شبکه برق سراسری کشور متصل می‌شود، گام بزرگی برای کم‌کردن ناترازی برق با استفاده از انرژی‌های پاک برداشته است.

هم‌اکنون با سرمایه‌گذاری این شرکت و همکاری شرکت صنایع نیرو و انرژی پاک فولاد (صناپ) و شرکت مپنا توسعه‌، ۲۰ مگاوات از ظرفیت این نیروگاه به شبکه ۶۳ کیلوولت برق سراسری متصل و در حال تزریق توان است و تا پایان امسال نیز با توجه به آنکه پنل‌های خورشیدی مورد نیاز برای تولید ۱۲۰ مگاوات برق در سایت نیروگاه موجود است، در مجموع ۱۲۰ مگاوات وارد مدار خواهد شد و پیش‌بینی می‌شود تا سال ۱۴۰۵ کل ۶۰۰ مگاوات این نیروگاه به شبکه برق سراسری کشور متصل شود و برای بهره‌برداری کامل از این پروژه فولاد مبارکه اقدام به سرمایه‌گذاری ۲۰ همتی کرده است. نیروگاه خورشیدی فولاد مبارکه پس از بهره‌برداری این قابلیت را دارد که در زمان اوج تولید معادل یک‌‌پنجم ظرفیت بزرگ‌ترین نیروگاه ایران یعنی نیروگاه سیکل ترکیبی دماوند انرژی تولید کند و در نتیجه، می‌تواند در توسعه اقتصادی و زیست‌محیطی ایران و تسهیل مسیر فولاد مبارکه در دستیابی به فولاد سبز نقش مهمی ایفا کند.