ایمنی فراموش‌شده کارگران معادن
معدن زغال‌سنگ پروده در طبس در 540 کیلومتری تهران ساعت 21 روز شنبه ۳۱ شهریور ۱۴۰۳ در حالی که 69 کارگر داخل آن بودند، منفجر شد. 51 کشته و 20 مجروح خسارات جانی این فاجعه ناشی از نبود ایمنی بود. این انفجار در ژرفای ۲۵۰متری سطح زمین و پس از نشت گاز متان رخ داد. 28 کارگری که از معدن تخلیه شدند در بیمارستان بستری شدند. کارگران هنگام انفجار در بلوک‌های B یا C معدن بودند. طی نجات اولیه، مقادیر زیادی گاز متان داخل هر دو بلوک بود. میزان انتشار در بلوک B بیشتر بود که امدادگران قادر به ورود به آن نبودند. 47 کارگر در بلوک B و 22 کارگر در بلوک C در زمان انفجار در معدن بودند.
معدن زغال‌سنگ پروده در طبس در 540 کیلومتری تهران ساعت 21 روز شنبه ۳۱ شهریور ۱۴۰۳ در حالی که 69 کارگر داخل آن بودند، منفجر شد. 51 کشته و 20 مجروح خسارات جانی این فاجعه ناشی از نبود ایمنی بود. این انفجار در ژرفای ۲۵۰متری سطح زمین و پس از نشت گاز متان رخ داد. 28 کارگری که از معدن تخلیه شدند در بیمارستان بستری شدند. کارگران هنگام انفجار در بلوک‌های B یا C معدن بودند. طی نجات اولیه، مقادیر زیادی گاز متان داخل هر دو بلوک بود. میزان انتشار در بلوک B بیشتر بود که امدادگران قادر به ورود به آن نبودند. 47 کارگر در بلوک B و 22 کارگر در بلوک C در زمان انفجار در معدن بودند.
معدن پروده 5 طبس تحت مالکیت و بهره‌برداری شرکت معدنجو است. شهرستان طبس با جمعیتی حدود 75 هزار نفر با جاده‌های آسفالته از پنج استان مجاور و همچنین از طریق راه‌آهن و فرودگاه قابل دسترسی است. معادن زغال‌سنگ طبس به وسعت 30 هزار کیلومترمربع و 75.2 میلیارد تن زغال‌سنگ کک و حرارتی غنی‌ترین و بزرگ‌ترین منطقه زغال‌سنگ ایران است. حوضه طبس در بلوک طبس در بخش ایران مرکزی مهم‌ترین پهنه زغال‌سنگی ایران است که بیشتر در معدن زغال‌سنگ پروده متمرکز است. این حوضه از نظر ساختاری با گسل‌های راندگی در مقیاس منطقه‌ای و گسل‌های امتداد لغز مشخص می‌شود که میادین زغال‌سنگ را به نواحی مختلفی از‌جمله پروده ۱ تا ۵ جدا می‌کند. این زغال سازند نایبند تریاس بالا در رتبه‌بندی قیری فرار متوسط است.
شرکت زغال‌سنگ پروده طبس در سال 1386 به عنوان اولین اپراتور مکانیزه زغال‌سنگ در کشور فعالیت خود را آغاز کرد. شرکت زغال‌سنگ پروده طبس با تقویت فعالیت‌های معدنی مکانیزه، بیش از 30 کیلومتر حفاری زیرزمینی انجام داده و زغال‌سنگ را از شش کارگاه دیوار‌بلند استخراج کرده است. این شرکت با تولید ۱.۳ میلیون تن زغال‌سنگ خام و 570 هزار تن کنسانتره، نیاز صنایع داخلی را تأمین می‌کند. ایران سالانه حدود 3.5 میلیون تن زغال‌سنگ مصرف می‌کند، اما تنها حدود 1.8 میلیون تن در سال از معادن خود استخراج می‌کند. بقیه وارداتی است که اغلب در کارخانه‌های فولاد کشور مصرف می‌شود. دوهزارو 250 کارگر مستقیم و حدود 10 هزار نفر به صورت غیرمستقیم در این مجموعه کار می‌کنند. 76 درصد از تولید زغال‌سنگ کشور در همین زغال‌سنگ طبس صورت می‌گیرد. هشت شرکت بزرگ از‌جمله معدنجو مشغول بهره‌برداری از زغال در این حوزه هستند. ۸۶ درصد از ظرفیت زغال‌سنگ غرب آسیا در ایران قرار دارد که از این میزان بیش از ۷۶ درصد معادن آن در طبس واقع شده و «معدنجو» رتبه دوم این معادن را دارد. 78 معدن در طبس وجود دارد که هنوز بسیاری از آنها به صورت سنتی و برداشت با بیل و کلنگ به جای ماشین‌آلات فعالیت می‌کنند. 75 درصد از معدنکاران ایران در شرایط «ناامن» مشغول کار هستند. بر اساس این گزارش در سال ۱۴۰۰ تنها ۲۳ درصد از شش‌هزار‌و ۲۵ معدن در کل کشور، واحد بهداشت، ایمنی و محیط زیست (HSE) داشتند. در سال ۱۳۹۶ از پنج‌هزارو 353 معدن فعال در کشور، ۱۴/۲ درصد از آنها واحد HSE داشته‌اند که این میزان در سال ۱۴۰۰ به ۲۳/۴ درصد رسید. حادثه معدن طبس شامگاه شنبه
۳۱ شهریور ۱۴۰۳ بر اثر انفجار گاز متان در دو بلوک B و C شرکت معدنجو رخ داد. مرگ‌ومیر ناشی از سوانح معدنی در ایران به پایش ضعیف ایمنی و فقدان قابلیت‌های پاسخ اضطراری مربوط است. در سال ۱۳۹۶، 42 نفر در انفجاری مشابه جان باختند.
شهریور ۱۴۰۲ انفجاری در معدن زغال‌سنگ در شمال شهر دامغان باعث کشته‌شدن شش نفر در نتیجه نشت متان شد. مدیرعامل شرکت «معدنجو» نیز بیش از چهار سال، از بدو تأسیس «انجمن زغال‌سنگ ایران» تا سال ۱۴۰۱، ریاست آن را بر عهده داشته است. کارگران معدنجو حداقل استانداردهای کار را نداشتند. مدیرعامل فعلی این معدن، هفت سال پیش در جریان فاجعه معدن یورت، معدن طبس را تنها معدن کشور با سطح عملیاتی بالا معرفی کرده بود. باید تأکید شود که عصر زغال‌سنگ تمام شده است. اکنون فناوری‌هایی توسعه یافته که می‌توان زغال‌سنگ را برای همیشه حذف کرد. زغال‌سنگ در هر مرحله از زندگی خود -از استخراج تا سوزاندن- آسیب جدی به انسان و محیط وارد می‌کند. زغال‌سنگ عامل اصلی تغییرات اقلیمی است، عامل اصلی آلودگی زمین است و همچنین به خود محیط معدنی به روش‌های بی‌شماری آسیب می‌رساند.
زغال‌سنگ علاوه بر آسیب‌های ایمنی جانی به کارکنان در صنعت زغال هزینه‌زا هم هست و اشتغال زیادی هم ایجاد نمی‌کند. زغال‌سنگ عامل حدود 43 درصد از انتشار گازهای گلخانه‌ای جهانی از احتراق سوخت بوده است. برای حل بحران اقلیمی باید از سوزاندن زغال‌سنگ جلوگیری کنیم. با وجود فناوری‌های انرژی تجدیدپذیر در حال حاضر، باید صنایع استفاده‌کننده از سوخت زغال‌سنگ را به سرعت بازنشسته کنیم.
دی‌اکسید گوگرد (SOx) عامل اصلی باران‌های اسیدی است که به جنگل‌ها، دریاچه‌ها و ساختمان‌ها آسیب می‌رساند. دی‌اکسید کربن (CO2) اصلی‌ترین گاز گلخانه‌ای و عامل اصلی گرمایش جهانی است، همچنین آرسنیک، سرب، کادمیوم و بسیاری از فلزات سنگین سمی دیگر. انتشار جیوه از کارخانه‌های زغال‌سنگ موجب آلودگی رودخانه‌ها و آب‌های زیرزمینی است. جیوه می‌تواند باعث نقص مادرزادی، آسیب مغزی و سایر بیماری‌ها شود. آسم در جوامعی که در معرض ذرات ناشی از سوزاندن زغال‌سنگ قرار دارند، سر به فلک می‌کشد. بیشتر نیروگاه‌های زغال‌سنگ هنوز فاقد فناوری لازم برای جلوگیری از آلودگی هوای سمی مانند جیوه، گازهای اسیدی و آرسنیک از هوا و آب هستند.
