نعمت و نفرین منابع طبیعی

احزاب سیاسی و حکمرانی منابع طبیعی

روایتی از نعمت و نفرین منابع طبیعی در جهان

دانیل کافمن

ترجمه مهدی مقدری

کتاب «احزاب سیاسی و حکمرانی منابع طبیعی»، روایتی از نعمت و نفرین منابع طبیعی در جهان است که در سه فصل تدوین شده: فصل اول با عنوان «چرا احزاب سیاسی، بازیگران کلیدی در حکمرانی منابع هستند؟» به چالش‌های سیاسی و اقتصادی ثروت منابع پرداخته و مسائلی همچون احزاب سیاسی و فضای مدنی، تعامل میان احزاب سیاسی و بازیگران نظارتی و گفت‌وگوهای میان‌حزبی را تحلیل کرده است. در فصل دوم با عنوان «چگونه احزاب سیاسی در 6 کشور بر حکمرانی منابع تأثیر گذاشته‌اند؟» نروژ، آفریقای جنوبی، اسرائیل، غنا و مالزی و پرو از منظر سیاست‌های اجرائی و مدیریت منابع مورد ارزیابی قرار گرفته‌اند. فصل سوم این مسئله را طرح می‌کند که «چگونه احزاب سیاسی می‌توانند مواضع سیاستی خود را تدوین کنند؟».

از دید دانیل کافمن، بین قدرت نمایندگی سیاسی در یک کشور و کیفیت نظام‌های حکمرانی منابع، رابطه مثبت و محکمی وجود دارد. «در جایی که دسترسی آزاد و برابر به قدرت سیاسی وجود داشته باشد، قوانین، نهادها و شیوه‌های نیرومندتری برای کمک به تحقق ارزش‌ کامل استخراج منابع طبیعی و مدیریت درآمدهای حاصل از آن، وجود دارد». کافمن می‌گوید حکمرانی خوب با حمایت احزاب سیاسی قدرتمند و آگاه، این قابلیت را دارد که برای بیش از 1.8 میلیارد نفری که هم‌اکنون در کشورهای سرشار از منابع اقتصادی در فقر زندگی می‌کنند، توسعه اقتصادی پایدار و عادلانه به وجود آورد. اما شوربختانه، رسوایی‌های بزرگ فساد در مناطق مختلف جهان، حاکی از آن است که احزاب سیاسی می‌توانند بر نتایج حکمرانی منابع تأثیر منفی بگذارند. همچنین هنگامی که نظام‌های پاسخ‌گویی ضعیف باشند، منابع با سوءمدیریت اداره می‌شوند و پول به‌طور غیرقانونی به گردش می‌افتد. با این حال، احزاب سیاسی از موقعیتی برخوردارند که می‌توانند در اصلاحات بخش عمومی و روند سیاست‌گذاری‌ها تأثیر گذاشته و مدیریت منابع نقش بسزایی ایفا کنند. کافمن البته به «شاخص حکمرانی منابع» در سال 2017 اشاره می‌کند که از شکاف میان قانون و آنچه در عمل انجام می‌شود، خبر می‌دهد. شکافی فراگیر که نه‌تنها با قابلیت محدود دولت، بلکه با مهار ضعیف فساد مرتبط است.