آیا مذاکرات روسیه با آمریکا منجر به تخفیف در تحریم‌ها می‌شود؟
با ورود ترامپ به کاخ سفید، گفت‌وگوها میان روسیه و آمریکا گرم شده است؛ طیف وسیعی از مذاکرات در سطح رهبران و وزرای خارجه دو کشور ذیل حل‌وفصل درگیری‌ها در اوکراین دنبال می‌شود و همان‌طورکه انتظار می‌رفت، پای ایران نیز به این چانه‌زنی‌ها کشیده شده است. اما به نظر می‌رسد روس‌ها علاوه بر اینکه تضمین‌های امنیتی خود در اوکراین را دنبال می‌کنند، علاقه‌مند به یافتن راه‌هایی برای لغو تحریم‌ها نیز هستند.
احمد وخشیته-استاد دانشگاه دوستی ملل روسیه: با ورود ترامپ به کاخ سفید، گفت‌وگوها میان روسیه و آمریکا گرم شده است؛ طیف وسیعی از مذاکرات در سطح رهبران و وزرای خارجه دو کشور ذیل حل‌وفصل درگیری‌ها در اوکراین دنبال می‌شود و همان‌طورکه انتظار می‌رفت، پای ایران نیز به این چانه‌زنی‌ها کشیده شده است. اما به نظر می‌رسد روس‌ها علاوه بر اینکه تضمین‌های امنیتی خود در اوکراین را دنبال می‌کنند، علاقه‌مند به یافتن راه‌هایی برای لغو تحریم‌ها نیز هستند.
ترامپ که حالا یک ماهی می‌شود سکان کاخ سفید را دوباره به دست گرفته، از لحظه ورود اعلام کرد که قصد دارد به‌سرعت به صلح در اوکراین دست یابد که با واکنش مثبت مسکو روبه‌رو شد. البته همان‌طور که در شماره‌های پیشین «در حوالی میدان سرخ» اشاره کردم، مذاکراتی طی شش ماه گذشته میان مسکو و ترامپ در جریان بود که حتی ریشه آن را می‌توان به سفر تاکر کارلسون، روزنامه‌نگار نزدیک به ترامپ در ژانویه سال گذشته به مسکو نیز دید که پس از آغاز درگیری‌ها در اوکراین نخستین مصاحبه پوتین با یک خبرنگار آمریکایی بود و صراحتا آنجا گفت که اگر ایالات متحده ارسال تسلیحات به اوکراین را قطع کند، خیلی زود به صلح می‌رسیم؛ روندی که حالا ترامپ مبتنی بر همان فرمت دنبال می‌کند و تلویحا ترامپ را باهوش‌تر از بایدن دانست.
با این حال متحدان و شرکای آمریکا با احساسات ترامپ موافق نیستند که جلوه آن را در برخورد نخست‌وزیر بریتانیا با زلنسکی در لندن پس از فاجعه دیدار رئیس‌جمهور اوکراین در دفتر بیضی کاخ سفید شاهد بودیم. اروپایی‌ها نیز طی سه سال گذشته از نظر مادی و ایدئولوژیک هزینه‌های هنگفتی برای مقابله با روسیه خرج کردند و از نگاه آنها، کنشگری ترامپ تهدید جدی در مقابل کاهش این سرمایه‌گذاری‌ها و اثرگذاری‌هاست. در سوی مقابل اما ترامپ نگاه دیگری دارد و ظاهرا معتقد است قبل از اینکه قلمرو اوکراین کوچک و کوچک‌تر شود با وجود روانه‌شدن ده‌ها میلیارد دلار بودجه آمریکا به کی‌یف، بهتر است که نقطه‌ای پایان جنگ بگذارد و در قبال امتیازهایی که به روسیه در اوکراین می‌دهد، امتیازهایی در دیگر پرونده‌های مشکل‌ساز در مقابل منافع ایالات متحده بگیرد که از این نگاه پای پرونده هسته‌ای و موشکی ایران به میان آمده است و حتی به باور من همان‌طورکه چند ماه پیش نوشتم، تحولات سوریه نیز پیش‌درآمد این چانه‌زنی‌ها بود.
با وجود این مسکو و واشنگتن مذاکرات دشواری را پیش می‌برند و یکی از ترفندهای دیپلمات‌های طرفین تقاضا و وعده برای لغو یا تخفیف در تحریم‌هاست. در طول ۱۳ سال گذشته، ایالات متحده محدویت‌های زیادی را علیه روسیه اعمال کرده که نقطه آغازین آن را می‌توان در قانون ماگنیتسکی در سال ۲۰۱۲ ملاحظه کرد. سپس می‌توان به مکانیسم‌های جدید واشنگتن پس از الحاق کریمه توسط روسیه و درگیری‌ها در دونباس در سال ۲۰۱۴ توجه داشت و نقطه اوج آن تحریم‌های متنوعی بود که پس از ورود نظامی روسیه به اوکراین طی سه سال گذشته علیه این کشور وضع شد.
با وجود این مقاومت روسیه در برابر تحریم‌ها فراتر از انتظارات بود و نشان می‌دهد که مدت‌ها پیش‌تر از آغاز درگیری‌ها در اوکراین برای مقابله با بسته‌های شدید تحریمی آماده شده بود. روسیه یکباره تغییر جهت جدی در صادرات انرژی خود داد و برای این موضوع از ناوگان نفت‌کش‌های سایه استفاده کرد. بنابراین گزاف نیست اگر بگوییم که خروج شرکت‌های غربی از بازار روسیه و تحریم‌های حمل‌و‌نقلی ضربه به پای روسیه بود، اما کشنده نبود؛ در مقابل شرکت‌های چینی خیلی سریع جای آنها را گرفتند و سبب شد که شرکت‌های غربی نیز درآمد بالای خود در بازار روسیه را زیر سایه تحریم‌هایی که اعمال کردند از دست بدهند.
البته این بدان معنا نیست که تحریم‌ها آسیبی به روسیه وارد نکرد؛ چراکه تنها ارزش دارایی‌های منجمدشده روسیه در خارج از کشور به‌تنهایی از ۲۰۰ میلیارد دلار فراتر رفت و این بدون احتساب مسدودشدن دارایی‌های خصوصی است. به این موضوع باید زیان ناشی از لجستیک پیچیده‌تر، افزایش هزینه‌های ارتقای دارایی‌های تولیدی، افزایش قیمت‌های وارداتی، کاهش رقابت‌پذیری صادرات در تعدادی از صنایع و مواردی از این قبیل را اضافه کنیم؛ اگرچه همه اینها نتوانست مسیر سیاسی مسکو را متزلزل کند.
حالا در جریان مذاکرات اوکراین، تحریم‌ها به ابزار چانه‌زنی تبدیل شده‌اند که در نگاه کرملین باقی‌ماندنشان نشانه تهدید است و تخفیف در آنها نشانه حسن نیت معنی می‌شود. دور قبل مذاکرات ریاض و تلاش نمایندگان روسیه برای برقراری پرواز مستقیم میان مسکو و واشنگتن نشان می‌دهد که آنها لغو تحریم‌ها علیه ایرلاین‌های روسی را نیز بسیار جدی دنبال می‌کنند.
به نظر می‌رسد برای ترامپ نیز مهم است که در صورت همراهی با شرایط روسیه برای حل‌وفصل درگیری‌ها در اوکراین، چراغ سبز ورود شرکت‌های آمریکایی به بازار روسیه را به دست آورد و بازار روسیه را از انحصار چین خارج کند.
