کووید-19 و مسئله بقا در جهان

پاندمی کووید-19 نشان داد که همکاری جهانی برای مقابله با بزرگ‌ترین چالش‌های جامعه چقدر حیاتی است. محققان در سراسر جهان برای تولید واکسن کووید-19 متحد و وارد عمل شده‌اند و همکاری بین‌المللی به دلیل وسعت منابع مورد نیاز، برای سرعت‌بخشیدن به پیشرفت ضروری بوده است. ضرورت نوآوری فناورانه برای رقابت در عرصه‌های داخلی و جهانی، شناسایی عوامل مؤثر برای ایجاد توانمندی‌های نوین را به فرایندی راهبردی تبدیل کرده است. بارها ثابت شده است که همکاری برای تقویت نوآوری و رشد اقتصادی ضروری است. اگر تجارت بین‌المللی را هم در نظر بگیریم، قدرت‌های بزرگ جهان در حدود چهار دهه پیش روابط تجاری خود را آغاز کردند که زمینه را برای پیشرفت‌های برجسته فناوری در جهان، هموار کرد. این نوع سیستم همکاری، نوآوری را سرعت بخشیده و به تولید محصولات مورد نیاز جامعه، کمک می‌کند. یکی از سیستم‌های همکاری مؤثر در‌حال‌حاضر، تولید واکسن کووید است و در‌دسترس‌بودن گسترده واکسن کووید-19 به بسیاری از صنایع مختلف در سراسر دنیا، کمک می‌کند تا به‌ طور معمول به شرایط عادی خود برگردند که نتیجه آن تقویت اقتصاد جهانی خواهد بود. در این راستا، دولت‌ها نیز باید سیاست‌هایی را در نظر بگیرند که در آن همکاری جهانی به نفع همه جوامع باشد؛ از موضوعات پزشکی گرفته تا بخش فناوری، همکاری‌های بین‌المللی به نفع دولت‌ها، سازمان‌ها و افراد خواهد بود. درحالی‌که با شیوع ویروس کرونا، رهبران سیاسی مرزهای خود را قفل کرده بودند، دانشمندان مرزهای‌شان را از بین بردند و یک همکاری جهانی را برخلاف هر‌یک از برهه‌های تاریخ ایجاد کردند. برخی محققان معتقدند هرگز این‌همه متخصص از سراسر جهان به‌طور هم‌زمان بر روی یک موضوع واحد و با چنین فوریتی تمرکز نکرده‌اند. اغلب تحقیقات دیگر متوقف شده و الزامات عادی مانند اعتبار علمی کنار گذاشته شده است. منابع آنلاین، مطالعات را ماه‌ها قبل از چاپ مجلات علمی در دسترس قرار می‌دهند. محققان صدها توالی ژنوم ویروسی را شناسایی کرده و به اشتراک گذاشته‌ و بیمارستان‌ها و آزمایشگاه‌های سراسر جهان به همکاری مشترک روی آورده‌اند. البته از آنجا که تحقیقات بزرگ و انحصاری می‌تواند منجر به اعطای کمک‌هزینه، ارتقا و مالکیت برای پژوهشگران شود، دانشمندان غالبا به‌طور مخفی کار می‌کنند؛ ولی در‌حال‌حاضر، پیشرفت علمی شخصی باید کنار گذاشته شود و اطلاعات به‌دست‌آمده در آزمایشگاه‌ها باید به اشتراک گذاشته شود؛ زیرا مسئله بقا در جهان مطرح است. همچنین، علاوه بر توسعه یک درمان ضدویروسی مؤثر، تلاش‌های گسترده تحقیقات علمی برای درک ویژگی‌ها، گسترش و تأثیر آن نیز در حال انجام است. البته، از آنجایی‌ که دانشمندان در هر منطقه بزرگ در جهان به دنبال رسیدگی به کووید-19 هستند، وجود برخی فشارهای جهانی، همکاری بین‌المللی را دشوار می‌کند. براساس نظرسنجی، وجود تنش‌های ژئوپلیتیک، از مهم‌ترین موانع بهبود سریع جهانی هستند؛ اما یافته‌ها نشان داده که با وجود تنش‌های ژئوپلیتیکی، بیشترین تعداد مقاله‌های مرتبط با کووید-19 با همکاری بین‌المللی بین دو کشور ایالات‌متحده و چین به چاپ رسیده است که نشان می‌دهد همکاری علمی به پایداری الگوهای همکاری بین‌المللی حتی با وجود رقابت‌های ژئوپلیتیکی کمک می‌کند. کووید به یک بحران جهانی بهداشت تبدیل شده است و ملی‌گرایی علمی بیانگر این است که وقتی کشورها در بحران جهانی بر منافع داخلی تمرکز ‌کنند، تأثیرات مخربی بر توانایی پاسخ‌گویی مؤثر در جهان ایجاد می‌شود. در همین حال، با جهانی‌سازی علمی ممکن است دانشمندان به همکاری و انتشار یافته‌ها برای پیشرفت بهداشت جهانی ادامه دهند که قطعا نقش مؤثرتری در پیشرفت تحقیقات خواهد داشت. اغلب، سیاست‌مداران به دنبال ارتقای دولت ملی و مشارکت علمی از دریچه توسعه و امنیت ملی هستند؛ درحالی‌که دانشمندان بیشتر وفاداری خود را به جامعه علمی ابراز می‌کنند که کمتر به مرزهای سیاسی و فرهنگی محدود است. آنها تلاش می‌کنند تا با هدف پیشرفت دانش و بهبود وضعیت انسانی در تحقیقات علمی برای کمک به انسان‌ها در تمام جوامع شرکت کنند. این امر به‌ویژه ممکن است درباره دانشگاه‌های در کلاس جهانی وجود داشته باشد؛ زیرا این مؤسسات در فعالیت‌ها و عضویت خود بیشتر از دولت ملی جدا شده و بین‌المللی‌تر هستند. دانشمندان ممکن است به دلیل نیاز آنی جهانی به درک ویروس، ایجاد درمان‌های مؤثر و پیشگیری از آن، تمایل به همکاری در این زمینه داشته باشند؛ بنابراین همکاری‌های علمی بین‌المللی تنها با توجه به منافع ملی یا سیاست‌ها تعیین نمی‌شود؛ بلکه به میزان حمایت دانشمندان بستگی دارد که چه کسی را برای همکاری علمی مناسب‌تر بدانند که البته ممکن است تا حدودی منعکس‌کننده‌ ترجیحات کشور باشد. شبکه‌های بین‌المللی دانشمندان، به‌ طور کامل توسط برنامه‌های سیاسی ملی تعیین نشده است؛ اما حداقل هنوز هم توسط منابع و فرصت‌هایی که کشورهای مختلف و مؤسسات آنها فراهم می‌کنند، شکل می‌گیرند. دانشمندان به جای حذف کل یک کشور، احتمالا با افراد خاصی کار می‌کنند که با آنها روابط قابل اعتماد وجود دارد؛ بنابراین مهم است که تشخیص دهیم روابط بین‌الملل، هم می‌تواند خودتنظیم بوده و هم از نظر سیاسی تحمیل شود. به‌طور‌کلی دانشمندان تحت تأثیر سیاست‌های سازمانی و همچنین عوامل فردی هستند که ممکن است انتخاب آنها برای همکاری بین‌المللی را تحت تأثیر قرار دهد. تحقیقات آینده باید چگونگی تأثیر سازمان‌ها بر انتخاب همکاری فردی در یک بحران جهانی و چگونگی تعاملات سیاست‌های ملی و تنش‌های ژئوپلیتیکی در سطح سازمانی و فردی را بررسی کند. درک تأثیرات در سطح سازمانی اهمیت ویژه‌ای دارد؛ زیرا دانشگاه‌های در کلاس جهانی و چندملیتی به‌‌طور فزاینده‌ای درگیر شبکه‌های تولید جهانی از طریق فعالیت‌های فراملی هستند تا انواع مختلف سرمایه را جمع کنند. اگر سیاست‌های ملی و تنش‌های ژئوپلیتیکی باعث قطع همکاری دانشگاه‌ها در این شبکه‌ها شود، می‌تواند آنها را در مقایسه با دانشگاه‌های سایر کشورها که در محیط‌های بازتر عمل می‌کنند، در معرض آسیب قرار دهد. همچنین، دانشگاه‌های کلاس جهانی ممکن است در توانایی‌های‌شان برای مشارکت کامل در کارهایی محدود شوند. جدا‌كردن علم از سیاست، حمایت و تشویق از تحقیقات علمی و بین‌المللی گام‌های مثبتی است؛ اما هنگامی كه علم به مسئله امنیت ملی تبدیل می‌شود، چالش‌برانگیز خواهد شد؛ بنابراین زمینه‌ای برای بهبود مستمر، می‌تواند دیپلماسی علمی باشد که به وسیله آن علم می‌تواند روابط بین‌الملل را ارتقا دهد. پاندمی کووید-19 یک آزمایش برای جهان بوده است و نشان می‌دهد که همکاری چندجانبه کلید غلبه بر چالش‌های جهانی است و برای خروج از بحران باید بر لزوم اقدام جمعی مبتنی‌بر علم، برای مقابله با تهدیدات مشترک اقدام کرد. این بحران، همچنین نشان می‌دهد که همکاری بین‌المللی نه یک ایدئولوژی و نه به خودی خود هدف است؛ ولی قطعا نتیجه مثبت خواهد داشت.

پاندمی کووید-19 نشان داد که همکاری جهانی برای مقابله با بزرگ‌ترین چالش‌های جامعه چقدر حیاتی است. محققان در سراسر جهان برای تولید واکسن کووید-19 متحد و وارد عمل شده‌اند و همکاری بین‌المللی به دلیل وسعت منابع مورد نیاز، برای سرعت‌بخشیدن به پیشرفت ضروری بوده است. ضرورت نوآوری فناورانه برای رقابت در عرصه‌های داخلی و جهانی، شناسایی عوامل مؤثر برای ایجاد توانمندی‌های نوین را به فرایندی راهبردی تبدیل کرده است. بارها ثابت شده است که همکاری برای تقویت نوآوری و رشد اقتصادی ضروری است. اگر تجارت بین‌المللی را هم در نظر بگیریم، قدرت‌های بزرگ جهان در حدود چهار دهه پیش روابط تجاری خود را آغاز کردند که زمینه را برای پیشرفت‌های برجسته فناوری در جهان، هموار کرد. این نوع سیستم همکاری، نوآوری را سرعت بخشیده و به تولید محصولات مورد نیاز جامعه، کمک می‌کند. یکی از سیستم‌های همکاری مؤثر در‌حال‌حاضر، تولید واکسن کووید است و در‌دسترس‌بودن گسترده واکسن کووید-19 به بسیاری از صنایع مختلف در سراسر دنیا، کمک می‌کند تا به‌ طور معمول به شرایط عادی خود برگردند که نتیجه آن تقویت اقتصاد جهانی خواهد بود. در این راستا، دولت‌ها نیز باید سیاست‌هایی را در نظر بگیرند که در آن همکاری جهانی به نفع همه جوامع باشد؛ از موضوعات پزشکی گرفته تا بخش فناوری، همکاری‌های بین‌المللی به نفع دولت‌ها، سازمان‌ها و افراد خواهد بود. درحالی‌که با شیوع ویروس کرونا، رهبران سیاسی مرزهای خود را قفل کرده بودند، دانشمندان مرزهای‌شان را از بین بردند و یک همکاری جهانی را برخلاف هر‌یک از برهه‌های تاریخ ایجاد کردند. برخی محققان معتقدند هرگز این‌همه متخصص از سراسر جهان به‌طور هم‌زمان بر روی یک موضوع واحد و با چنین فوریتی تمرکز نکرده‌اند. اغلب تحقیقات دیگر متوقف شده و الزامات عادی مانند اعتبار علمی کنار گذاشته شده است. منابع آنلاین، مطالعات را ماه‌ها قبل از چاپ مجلات علمی در دسترس قرار می‌دهند. محققان صدها توالی ژنوم ویروسی را شناسایی کرده و به اشتراک گذاشته‌ و بیمارستان‌ها و آزمایشگاه‌های سراسر جهان به همکاری مشترک روی آورده‌اند. البته از آنجا که تحقیقات بزرگ و انحصاری می‌تواند منجر به اعطای کمک‌هزینه، ارتقا و مالکیت برای پژوهشگران شود، دانشمندان غالبا به‌طور مخفی کار می‌کنند؛ ولی در‌حال‌حاضر، پیشرفت علمی شخصی باید کنار گذاشته شود و اطلاعات به‌دست‌آمده در آزمایشگاه‌ها باید به اشتراک گذاشته شود؛ زیرا مسئله بقا در جهان مطرح است. همچنین، علاوه بر توسعه یک درمان ضدویروسی مؤثر، تلاش‌های گسترده تحقیقات علمی برای درک ویژگی‌ها، گسترش و تأثیر آن نیز در حال انجام است. البته، از آنجایی‌ که دانشمندان در هر منطقه بزرگ در جهان به دنبال رسیدگی به کووید-19 هستند، وجود برخی فشارهای جهانی، همکاری بین‌المللی را دشوار می‌کند. براساس نظرسنجی، وجود تنش‌های ژئوپلیتیک، از مهم‌ترین موانع بهبود سریع جهانی هستند؛ اما یافته‌ها نشان داده که با وجود تنش‌های ژئوپلیتیکی، بیشترین تعداد مقاله‌های مرتبط با کووید-19 با همکاری بین‌المللی بین دو کشور ایالات‌متحده و چین به چاپ رسیده است که نشان می‌دهد همکاری علمی به پایداری الگوهای همکاری بین‌المللی حتی با وجود رقابت‌های ژئوپلیتیکی کمک می‌کند. کووید به یک بحران جهانی بهداشت تبدیل شده است و ملی‌گرایی علمی بیانگر این است که وقتی کشورها در بحران جهانی بر منافع داخلی تمرکز ‌کنند، تأثیرات مخربی بر توانایی پاسخ‌گویی مؤثر در جهان ایجاد می‌شود. در همین حال، با جهانی‌سازی علمی ممکن است دانشمندان به همکاری و انتشار یافته‌ها برای پیشرفت بهداشت جهانی ادامه دهند که قطعا نقش مؤثرتری در پیشرفت تحقیقات خواهد داشت. اغلب، سیاست‌مداران به دنبال ارتقای دولت ملی و مشارکت علمی از دریچه توسعه و امنیت ملی هستند؛ درحالی‌که دانشمندان بیشتر وفاداری خود را به جامعه علمی ابراز می‌کنند که کمتر به مرزهای سیاسی و فرهنگی محدود است. آنها تلاش می‌کنند تا با هدف پیشرفت دانش و بهبود وضعیت انسانی در تحقیقات علمی برای کمک به انسان‌ها در تمام جوامع شرکت کنند. این امر به‌ویژه ممکن است درباره دانشگاه‌های در کلاس جهانی وجود داشته باشد؛ زیرا این مؤسسات در فعالیت‌ها و عضویت خود بیشتر از دولت ملی جدا شده و بین‌المللی‌تر هستند. دانشمندان ممکن است به دلیل نیاز آنی جهانی به درک ویروس، ایجاد درمان‌های مؤثر و پیشگیری از آن، تمایل به همکاری در این زمینه داشته باشند؛ بنابراین همکاری‌های علمی بین‌المللی تنها با توجه به منافع ملی یا سیاست‌ها تعیین نمی‌شود؛ بلکه به میزان حمایت دانشمندان بستگی دارد که چه کسی را برای همکاری علمی مناسب‌تر بدانند که البته ممکن است تا حدودی منعکس‌کننده‌ ترجیحات کشور باشد. شبکه‌های بین‌المللی دانشمندان، به‌ طور کامل توسط برنامه‌های سیاسی ملی تعیین نشده است؛ اما حداقل هنوز هم توسط منابع و فرصت‌هایی که کشورهای مختلف و مؤسسات آنها فراهم می‌کنند، شکل می‌گیرند. دانشمندان به جای حذف کل یک کشور، احتمالا با افراد خاصی کار می‌کنند که با آنها روابط قابل اعتماد وجود دارد؛ بنابراین مهم است که تشخیص دهیم روابط بین‌الملل، هم می‌تواند خودتنظیم بوده و هم از نظر سیاسی تحمیل شود. به‌طور‌کلی دانشمندان تحت تأثیر سیاست‌های سازمانی و همچنین عوامل فردی هستند که ممکن است انتخاب آنها برای همکاری بین‌المللی را تحت تأثیر قرار دهد. تحقیقات آینده باید چگونگی تأثیر سازمان‌ها بر انتخاب همکاری فردی در یک بحران جهانی و چگونگی تعاملات سیاست‌های ملی و تنش‌های ژئوپلیتیکی در سطح سازمانی و فردی را بررسی کند. درک تأثیرات در سطح سازمانی اهمیت ویژه‌ای دارد؛ زیرا دانشگاه‌های در کلاس جهانی و چندملیتی به‌‌طور فزاینده‌ای درگیر شبکه‌های تولید جهانی از طریق فعالیت‌های فراملی هستند تا انواع مختلف سرمایه را جمع کنند. اگر سیاست‌های ملی و تنش‌های ژئوپلیتیکی باعث قطع همکاری دانشگاه‌ها در این شبکه‌ها شود، می‌تواند آنها را در مقایسه با دانشگاه‌های سایر کشورها که در محیط‌های بازتر عمل می‌کنند، در معرض آسیب قرار دهد. همچنین، دانشگاه‌های کلاس جهانی ممکن است در توانایی‌های‌شان برای مشارکت کامل در کارهایی محدود شوند. جدا‌كردن علم از سیاست، حمایت و تشویق از تحقیقات علمی و بین‌المللی گام‌های مثبتی است؛ اما هنگامی كه علم به مسئله امنیت ملی تبدیل می‌شود، چالش‌برانگیز خواهد شد؛ بنابراین زمینه‌ای برای بهبود مستمر، می‌تواند دیپلماسی علمی باشد که به وسیله آن علم می‌تواند روابط بین‌الملل را ارتقا دهد. پاندمی کووید-19 یک آزمایش برای جهان بوده است و نشان می‌دهد که همکاری چندجانبه کلید غلبه بر چالش‌های جهانی است و برای خروج از بحران باید بر لزوم اقدام جمعی مبتنی‌بر علم، برای مقابله با تهدیدات مشترک اقدام کرد. این بحران، همچنین نشان می‌دهد که همکاری بین‌المللی نه یک ایدئولوژی و نه به خودی خود هدف است؛ ولی قطعا نتیجه مثبت خواهد داشت.