رقابت دریایی عقاب و اژدها

ساخت اولین ناو هواپیمابر ساخت چین، رقابت پکن و واشنگتن را در میانه تنش دو کشور بر سر تایوان، وارد مرحله جدیدی کرد. چین می‌گوید نسل جدیدی از ناوهای هواپیمابر خود با نام «فوجیان» محصول کارخانه کشتی‌سازی شانگهای را به آب انداخته است؛ ناوی که به ادعای پکن طراحی و ساخت آن برای اولین بار تماما از سوی مهندسان چینی انجام شده و نقطه عطفی در افزایش برد و قدرت نیروی دریایی این کشور محسوب می‌شود. نام این ناو جدید از نام استان فوجیان در سواحل جنوب شرقی این کشور گرفته شده است. دو ناو دیگر ارتش خلق چین نیز بر‌اساس همین سنت به نام استان‌های لیائونینگ و شاندونگ نامیده شده‌اند.

این ناو که در زمره ناوهای کلاس ۰۰۳ طبقه‌بندی می‌شود، به آخرین فناوری‌های تسلیحاتی و امکانات پروازی جنگنده‌ها مجهز است و با نمونه‌های غربی رقابت می‌کند. چین که در‌حال‌حاضر به لحاظ کمیت بزرگ‌ترین نیروی دریایی جهان را در اختیار دارد، با این ناو هواپیمابر بر تنوع و تعداد ناوهای هواپیمابر خود افزوده است.

«رضوان رحمت» تحلیلگر سنگاپوری در مسائل نظامی در تفسیر خود از ساخت این ناو می‌گوید: «حالا دیگر مهندسان چینی می‌توانند همه مدل‌های جنگنده‌های سطحی دریایی از‌ جمله ناو، ناوچه، ناوشکن‌ و کشتی‌های تهاجمی آبی- خاکی را به‌ صورت بومی بسازند. اینکه پکن توانسته چنین ناو هواپیمابر پیچیده‌ای را از صفر بسازد، تحول بزرگی برای صنعت کشتی‌سازی این کشور محسوب می‌شود». ناو هواپیمابر فوجیان که برگرفته از نام استان ساحلی فوجیان در شرق چین است، اولین ناو هواپیمابر بومی کشور چین و مجهز به منجنیق‌های الکترومغناطیسی است. استان فوجیان در جنوب شرقی چین، نزدیک‌ترین استان به تایوان است. تایوان منطقه‌ای است که دارای حاکمیتی مجزا از چین است؛ ولی چین خواهان آن است که تایوان به سرزمین اصلی یعنی به چین بپیوندد. سومین ناو هواپیمابر چین در حالی به دو ناو دیگر این کشور ملحق شد که اولین ناو هواپیمابر چین با نام «لیائونینگ» در سال ۱۹۹۸ به صورت دست‌دوم از شوروی آن زمان خریداری و در داخل کشور بازسازی شد و درسال ۲۰۱۲ مورد استفاده قرارگرفت، «شاندونگ» دومین ناو هواپیمابر چین نیز در سال ۲۰۱۹ ساخته شد، لیائونینگ و شاندونگ نام دو استان چین هستند. هر دو نمونه در زمره ناوهای دارای باند پروازی شبیه پیست «اسکی پرش» بودند که یک سطح شیب‌دار در انتهای باند پرواز آنها تعبیه شده بود. ناو هواپیمابر کنونی از کلاس ۰۰۳، در حقیقت از فناوری الکترومغناطیسی برای پرتاب‌های موسوم به «منجنیقی» بهره می‌گیرد که پیش‌از‌این تنها در اختیار ارتش آمریکا بوده است. استفاده از الکترومغناطیس به‌ جای بخار امکان کاهش فشار بر ناو و همچنین افزایش تنوع جنگنده‌های پروازی را به چین خواهد داد.

با پهلو‌گرفتن این ناو، تجهیز داخل آن بین دو تا شش ماه زمان خواهد برد. همچنین حداقل شش ماه برای آزمون‌های پروازی با سیستم موسوم به منجنیق لازم است. با این حساب، به گفته رضوان رحمت «اولین هواپیما احتمالا در ‌اواخر سال ۲۰۲۳ یا اوایل ۲۰۲۴ از این ناو به پرواز درخواهد آمد و احتمالا عملیاتی‌شدن صددر‌صدی این ناو در سال ۲۰۲۵ اعلام خواهد شد».

تنش دریای  چین  جنوبی

آبراه راهبردی دریای جنوبی چین که سالانه پنج تریلیون دلار تجارت جهانی از آن عبور می‌کند و دارای ذخایر غنی ماهی‌گیری و ذخایر درخور‌توجه نفت و گاز در زیر دریاست، یکی از پرمناقشه‌ترین مناطق دریایی جهان به شمار می‌آید، به‌ طوری که شش کشور، مدعی حاکمیت بر تمام یا بخشی از این آبراه هستند. چین یکی از مدعیان اصلی حاکمیت بر مناطق و جزیره‌های این منطقه است. نیروی دریایی ایالات متحده بارها برای تأمین امنیت تجارت آزاد بین‌المللی، ناوهای هواپیمابر خود را از کنار جزایر مصنوعی ساخت چین عبور داده است که موجب برانگیخته‌شدن حساسیت چین شده است. در سال‌های اخیر، چین حضور خود را در اقیانوس هند، غرب اقیانوس آرام و فراتر از آن گسترش داده و اولین پایگاه خود در خارج از مرزهایش در جیبوتی را دایر کرده است؛ یعنی دقیقا جایی که ایالات متحده، ژاپن و سایر کشورها نیز در آنجا حضور نظامی دارند.

چین قصد دارد پنج ناو هواپیمابر داشته باشد و پیش‌بینی می‌شود ناو هواپیمابر بعدی چین دارای انرژی هسته‌ای باشد. به گزارش شینهوا، ناو فوجیان با طولی حدود ۳۲۰ متر و عرضی برابر با ۷۳ متر، دارای یک عرشه پرواز صاف و تمام‌قد و مجهز به منجنیق‌های الکترومغناطیسی است که پس از چند نوبت آزمایش پهلوگیری و سایر آزمایش‌های دریایی، به نیروی دریایی چین تحویل داده خواهد شد. در پی بالا‌گرفتن تنش‌های ژئوپلیتیکی چین با ایالات متحده که به‌خصوص از زمان ریاست‌جمهوری جو بایدن و به دنبال سیاست واشنگتن مبنی بر تقویت روابط آمریکا با متحدان و شرکای منطقه آسیا و اقیانوسیه خود، به منظور جلوگیری و مقابله با گسترش نفوذ اقتصادی و قدرت نظامی پکن شکل گرفته است، حالا چین تمرکز جدی و گسترده‌تری بر سیاست تقویت نیروی دریایی خود دارد.

رقابت  با  واشنگتن

از زمان جنگ جهانی دوم ایالات متحده قدرت برتر دریایی منطقه بوده و همواره امنیت ژاپن، کره جنوبی و به‌ویژه تایوان را که چین روی این منطقه ادعاهایی دارد، تأمین کرده است؛ اما تمایل شی جین پینگ، رئیس‌جمهوری چین، برای ساخت یک نیروی دریایی در سطح جهانی تا سال ۲۰۳۵ به‌سرعت معادلات در این حوزه را تغییر داده است.

هفته گذشته ژنرال وی فنگه، وزیر دفاع چین، ایالات متحده را به حمایت از استقلال تایوان متهم کرد و گفت که آمریکا «قول و قرار خود درمورد تایوان» را نقض کرده و این موضوع مداخله در امور داخلی چین تلقی می‌شود. او خطاب به لوید آستین، وزیر دفاع آمریکا، گفت که چین «با قاطعیت هرگونه تلاشی» برای استقلال تایوان را سرکوب خواهد کرد. پنتاگون می‌گوید که در‌حال‌حاضر چین ۳۵۰ کشتی جنگی در مقابل ۲۹۳ کشتی جنگی ایالات متحده دارد. چین در ۲۰ سال گذشته ناوگان خود را سه برابر کرده و قصد دارد تا سال ۲۰۲۲ تعداد کشتی‌های جنگی خود را به ۴۰۰ برساند. این در حالی است که ایالات متحده برای افزایش تعداد ناوهای خود به ۳۵۵ هنوز برنامه زمانی مشخصی ندارد.

در مقابل، آمریکا برنامه‌های گسترده‌ای دارد تا بتواند با کمک متحدان خود چین و قدرت دریایی این کشور را کنترل و خنثی کند. وجود ناوهایی از بریتانیا در آب‌های منطقه‌ای پیرامونی چین بخشی از این برنامه است.

به گزارش «ساوت چاینا مورنینگ پست» هنگ‌کنگ، شعارهای سیاسی که با حروف بزرگ سفید چینی و در پس‌زمینه قرمز نوشته شده بودند، ظاهرا برای محافظت از منجنیق‌ها به پناهگاه‌های روی عرشه متصل شده بودند. روی یک بنر نوشته شده بود: «نمایش توان و قدرت رزمی-دفاعی، آغازی برای ساختن نیرومندترین قدرت دریایی جهان».

شی جین پینگ که ریاست ارتش را نیز عهده‌دار است، با دیدگاه و هدف توسعه جهانی کشورش، اصلاحات گسترده‌ای در ارتش انجام داده است؛ از‌جمله کوچک‌کردن نیروی زمینی و تقویت نقش نیروی دریایی و نیروی هوایی. چین که دارای پایگاه‌هایی در جیبوتی در شاخ آفریقاست، بندر هامبانتوتای سریلانکا را به مدت ۹۹ سال اجاره کرده و همچنین دست به توسعه و مدرنیزه‌کردن بندر گوادر پاکستان زده است. چین درگیر مناقشات شدید ارضی هم در دریای چین جنوبی و هم در دریای چین شرقی است. پکن بسیاری از جزایر و صخره‌های تحت کنترل خود در این مناطق را به شکل پایگاه‌های نظامی تجهیز کرده است. چین تقریبا مدعی حاکمیت بر تمام دریای چین جنوبی است. کشورهای ویتنام، فیلیپین، مالزی، برونئی و تایوان ادعای مشابهی بر این منطقه دارند و همین موجب بروز تنش‌هایی میان این کشورها و چین شده است.