90 درصد کشفیات تریاک جهان در ایران

مرضیه نوری: روز گذشته بعد از بیش از یک سال دبیر کل ستاد مبارزه با مواد مخدر در نشست خبری در جمع خبرنگاران حاضر شد. سردار اسکندر مؤمنی در این جلسه اعلام کرد: «با وجود اینکه گاهی گفته می‌شود سن اعتیاد در کشور کاهش یافته اما این‌طور نیست، بلکه با اقدامات پیشگیرانه و طرح یاریگران زندگی آهنگ کاهش سن متوقف شده است». او میانگین سن اعتیاد را در کشور ۲۴ سال عنوان کرد و گفت  این عدد از میانگین سن اعتیاد در دنیا که ۱۹ سال است، کمتر است. دبیر کل ستاد مبارزه با مواد مخدر همچنین خبر داد که در یک سال گذشته ۱۳ مرکز و اردوگاه نگهداری، درمان و مهارت‌آموزی معتادان با ظرفیت 9 هزار نفر در کشور راه‌اندازی شده که شش مرکز با ظرفیت شش هزار نفر در تهران قرار دارد و در مجموع حدود ۴۸ درصد ظرفیت مراکز ماده ۱۶ در کشور افزایش یافته است. مؤمنی همچنین بر این نکته تأکید کرد که براساس اعلام سازمان ملل، ۹۰ درصد کشفیات تریاک جهان، ۴۸ درصد کشفیات مرفین جهان و ۲۶ درصد کشفیات هرویین جهان را ایران انجام می‌دهد.

در این نشست، خبرنگار «شرق» از دبیر کل ستاد مبارزه با مواد مخدر سؤال کرد با توجه به اینکه تعرفه درمان اعتیاد در مراکز درمان سرپایی اعتیاد رشد چشمگیری داشته و پرداخت هزینه درمان برای بیماران بسیار گران‌تر از قبل شده چه برنامه‌ریزی‌ای برای بیمه درمان اعتیاد دارید تا بیماران بتوانند با هزینه کمتر از خدمات بهره ببرند و بودجه امسال بیمه درمان اعتیاد چقدر است؟ مؤمنی به این سؤال که میزان بودجه بیمه درمان اعتیاد امسال چقدر است، پاسخ نداد. او گفت: بیمه درمان معتادان بی‌بضاعت با پیگیری‌هایی که انجام شده در چند سال اخیر راه‌اندازی شده و هر ساله بودجه‌ای برای آن تخصیص داده شده و بیشتر در مناطق محروم و حاشیه‌ای جذب می‌شود. مؤمنی گفت: «جزئیات درمورد میزان بودجه و جذب باید از وزارت بهداشت و بیمه پیگیری شود». 

دبیر کل ستاد مبارزه با مواد مخدر همچنین توضیح داد که سقف پیشنهادی یک بودجه همیشه از میزان محقق‌شدن آن کمتر است، اما او هم موافق است که بودجه بیمه درمان اعتیاد به هر میزانی که نیاز است، بیشتر شود و این آمادگی وجود دارد که میزان آن برای سال‌های آینده افزایش 

پیدا کند. 

سؤال دیگر خبرنگار «شرق» درباره داروی بوپرنورفین بود. دهم خرداد سال گذشته خط تولید قرص بوپرنورفین دو میلی‌گرم از سوی «شرکت مهرسام‌دارو» راه‌اندازی شد و دبیر کل ستاد مبارزه با مواد مخدر در مراسم افتتاحیه این کارخانه اعلام کرد که «داروی بوپرنورفین می‌تواند نقطه‌عطفی در کاهش آسیب و درمان معتادان باشد». در جلسه افتتاحیه این کارخانه دبیر کل ستاد مبارزه با مواد مخدر هم حضور داشت و اعلام کرد: «قیمت تمام‌شده این دارو پایین آمده، قرار بر این است مواد اولیه این دارو برای مصرف و تولید داخل با قیمت پایین در اختیار شرکت‌های سازنده قرار گیرد، همچنین شیوه‌نامه استفاده از این دارو در مراکز مدنظر، توسط وزارت بهداشت، تهیه شد و به تصویب رسید و قرار است به‌طور گسترده استفاده شود، همچنین درمانگران به دلیل جدیدبودن این دارو باید آموزش کوتاه‌‌مدتی برای شیوه استفاده از آن ببینند تا با آن آشنایی کامل پیدا کنند. او همچنین اعلام کرد اعتبارات لازم برای اینکه دارو تحت پوشش بیمه قرار گیرد، دیده شده است، هرچه نیاز باشد ظرفیت در کارخانه برای تولید این دارو وجود دارد». حال بعد از گذشت بیش از یک سال از افتتاح این کارخانه، سؤالی که مطرح شد این بود که آیا قیمت بوپرنورفین کاهش پیدا کرده است؟ آیا بیشتر از قبل در مراکز درمانی برای بیماران تجویز می‌شود؟ آیا بیماران آن را به‌عنوان جایگزینی برای متادون پذیرفته‌اند؟ گفته بودید قرار است بوپرنورفین جایگزین متادون شود آیا این اتفاق افتاده است؟ 

مؤمنی در پاسخ به این سؤال گفت: «در آسیب‌شناسی‌هایی که انجام داده بودیم به این نتیجه رسیدیم که جای دارویی مثل بوپرنورفین که در دنیا بسیار استفاده می‌شود، در ایران خالی است، زیرا بوپرنورفین یک داروی درمان‌کننده است و نه نگهدارنده. متادون یک داروی صددرصد آگونیستی است، اما بوپرنورفین ۲۰ درصد آگونیستی است و ۸۰ درصد آن ترکیبات شیمیایی است که مثل بقیه داروهای غیرآگونیستی اشتیاق را برای مصرف مجدد مواد کم می‌کند و با اشکال و دزهای مختلف وجود دارد. به همین دلیل ما هم می‌خواستیم که این دارو را در کشور داشته باشیم؛ بنابراین من از معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری تشکر می‌کنم که با همت آنها این دارو از یک سال قبل به تولید رسید».

او ادامه داد: «اما مسئله اینجاست که هر دارویی که تولید می‌شود نمی‌تواند بلافاصله در اختیار همه قرار داده شود. ما برای تولید و استفاده از این دارو در کشور نقشه راه داریم. در نقشه راهی که داریم سه مرحله را طراحی کردیم؛ در مرحله اول دارو در اختیار جامعه آماری محدودی قرار داده می‌شود، در مرحله دوم جامعه آماری بیشتری دارو را دریافت می‌کنند و در مرحله سوم دارو به صورت عمومی در اختیار همه بیماران قرار داده می‌شود. ما براساس نقشه راه جلو رفتیم و در حال حاضر در مرحله اول هستیم. داروی بوپرنورفین تولیدشده برای اینکه تحقیقات دقیقی روی آن انجام دهیم در اختیار سازمان زندان‌ها قرار داده شده است. براساس گزارش شفاهی که سازمان زندان‌ها ارائه کرده، دارو خوب جواب داده و مرحله اول ما بسیار موفقیت‌آمیز بوده است. در مرحله دوم قرار است علاوه بر سازمان زندان‌ها، دارو در مراکز ماده ۱۶ هم در اختیار بیماران قرار داده شود. در مرحله سوم هم قرار است کل بیماران کشور بتوانند از آن استفاده کنند».

دبیر کل ستاد مبارزه با مواد مخدر گفت: «ما در حال حاضر در مراحل نهایی گام اول هستیم. زمان زیادی هم از تولید این دارو در کشور نمی‌گذرد و به شرکت‌های دانش‌بنیانی که این دارو را در زمان کوتاهی تولید کردند درود می‌فرستیم که این دارو را در اختیار ما قرار دادند. مرحله اول هم که موفقیت‌آمیز بوده البته باید گزارش کتبی آن به دست ما برسد و منتشر کنیم. مراحل بعدی را هم امیدوارم با موفقیت طی کنیم».

مؤمنی همچنین به این نکته هم اشاره کرد که کشورهای مختلفی تقاضای خرید بوپرنورفین را از ایران دارند و امکان صادرات آن هم وجود دارد: «تقاضاهای زیادی برای خرید این دارو از کشورهای مختلف داشتیم و برخی از این کشورها وقتی متوجه شدند ما این دارو را در کشور تولید می‌کنیم متعجب شدند. درخواست رسمی برای خرید این دارو داده‌اند و الان دارد مراحلش طی می‌شود؛ بنابراین ما در آستانه صادرات این دارو هم هستیم». 

او تأکید کرد: «پروژه تولید بوپرنورفین از آن پروژه‌هایی بوده که کاملا براساس نقشه راه پیش رفته و تا این مرحله هم به اهدافمان رسیده‌ایم. دو مرحله دیگر هم پیش‌رو داریم. مرحله دوم هم موفقیت‌آمیز باشد، وارد مرحله سوم می‌شویم».  

خبرنگار «شرق» در پاسخ به صحبت‌های دبیر کل ستاد مبارزه با مواد مخدر گفت: «بوپرنورفین داروی جدیدی نیست. ایران از سال ۱۳۹۵ در تولید بوپرنورفین به خودکفایی رسیده است و  قبل از شرکت مهرسام دارو ۱۴ شرکت این دارو را تولید کرده‌اند و مازاد هم داشتند. شرکت‌ها می‌گویند ما بازار فروش نداریم، مهرسام دارو چه کار جدیدی انجام داده است؟».

مؤمنی پاسخ داد: «ما اصلا کاری به شرکت و رقابت‌های شرکتی نداریم. اتفاقا خوب است که بین شرکت‌ها رقابت ایجاد شود. ما وقتی می‌خواهیم از این دارو برای معتادان کل کشور استفاده کنیم، باید ظرفیت بالای تولید داشته باشیم. ممکن است قبل از این هم شرکتی داروی بوپرنورفین را تولید کرده باشد اما مسئله این است که چرا از این دارو استفاده نمی‌شد؟ در حال حاضر حدود ۸۰ درصد درمان اعتیاد در دنیا با بوپرنورفین انجام می‌شود این در حالی است که در ایران کمتر از ۲۰ درصد درمان با این دارو است. این کاملا طبیعی و روشن است که داروی اول درمان اعتیاد در دنیا بوپرنورفین است».

دبیر کل ستاد مبارزه با مواد مخدر سؤال کردند که چرا تاکنون از این دارو استفاده نمی شد، البته که سال‌هاست از این دارو در مراکز درمان اعتیاد کشور استفاده می‌شود، اما اگر منظورشان این است که چرا به صورت گسترده از این دارو در کشور استفاده نمی‌شود، روزنامه «شرق» پاسخی برای این سؤال دارد. در تاریخ ۱۳ تیر سال گذشته، گزارش تحقیقی با عنوان «بوپرنورفین جایگزین متادون شود!» در روزنامه «شرق» منتشر شده و در این گزارش به این مسئله پرداخته شده است که چرا ما نیازی به راه‌اندازی کارخانه جدیدی برای تولید بوپرنورفین نداشتیم و کارشناسان حوزه اعتیاد درباره اینکه چرا بیشتر بیماران تمایلی برای استفاده از این دارو ندارند، توضیح داده‌اند.