پیام رسان‌های ایرانی؛ از حرف تا آنچه می توانند

طی سال‌های اخیر اینستاگرام و واتس‌اپ و دیگر اپ‌های بین‌المللی در ایران توانسته‌اند به‌خاطر قابلیت‌ها و ویژگی‌های کاربرپذیری و کاربردی‌بودن خود، حدود ۴۰ میلیون ایرانی را جذب کنند. ویژگی‌هایی که باعث شد کسب‌وکارهای خرد و کلان، فضای این پلتفرم‌ها را برای فعالیت‌های اقتصادی مناسب تشخیص دهند تا اینکه با فیلترشدن ناگهانی اینستاگرام و دیگر پلتفرم‌ها کسب‌وکارهای فعال دچار ضرر و زیان شدند. گزارش‌ها گویای آن است که کسب‌وکارهای اینترنتی به‌خاطر قطع دسترسی به پلتفرم‌ها و اختلال در اینترنت از روزی ۵۰ میلیون تومان تا ۵۰۰ میلیون تومان خسارت دیده‌اند. در مقابل به نظر می‌رسد در روزهای اخیر و به دلیل از دسترس خارج‌شدن بسیاری از اپلیکیشن‌های خارجی و البته قوی‌ترشدن و استانداردترشدن پلتفرم‌های داخلی، بسیاری را به این فکر انداخته که حال، جایگزین‌های مناسبی برای پلتفرم‌های خارجی وجود دارد. گرچه پیش‌تر شبکه داخلی و پلتفرم‌های ایرانی یا در سطحی نبودند که بتوانند جای خالی اپ‌های خارجی را پر کنند و هم اینکه مدت‌زمان این انسدادها بسیار محدودتر و کمتر بود و خیلی زود، به حالت عادی بازگشت. البته در حال حاضر تعداد پلتفرهای داخلی که بیشتر مورد اقبال عمومی باشند، بسیار کم است و فقط پلتفرهایی مانند روبیکا، سروش، گپ، بله و ایتا هستند که مورد استفاده کاربران قرار گرفته است. سروش‌پلاس، پیام‌رسانی است که امکانات متنوع مانند دستیار صوتی هوشمند، تماس صوتی و تصویری، پخش زنده رادیو و تلویزیون، امکان ارتباط زنده در کانال و... را فراهم می‌کند. سرویس دستیار صوتی هوشمند این پیام‌رسان، با بهره‌گیری از هوش مصنوعی بستری فراهم کرده تا کار با فیچرهای مختلف و تنظیمات و گزینه‌های متعدد بسیار آسان‌تر و در دسترس‌تر از گذشته شود. ایتا نیز یک پیام‌رسان بسیار شبیه به تلگرام است. نقطه متمایز آن، سرعت بالای لودینگ بوده و امکان ساخت گروه و کانال در آن فراهم است. ربات‌های هوشمند داخل برنامه‌ای آن مانند ربات‌های تلگرام، امکانات زیادی را به روش‌های ساده ارائه می‌کنند. اما این پیام‌رسان با توجه به زیرساخت‌هایش، امکان افت سرعت و ناپایداری شبکه آن محتمل است. ضمن اینکه بحث امنیت پیام‌ها و محدودیت در مطالب هم مطرح است. روبیکا، یک پیام‌رسان با تمام امکانات سایر پیام‌رسان‌های داخلی است. ظاهر آن، ساده و کاربردی بوده و شبیه به تلگرام است. امکان ساخت گروه و کانال در آن فراهم شده. ساخت نظرسنجی، برگزاری لایو در گروه، برگزاری آزمون و برقراری پیام صوتی و تصویری از امکاناتی است که آن را نسبت به سایر پیام‌رسان‌های داخلی متفاوت کرده و نیاز کاربران را به تمام امکانات یک مسنجر برطرف کرده است. با توجه به زیرساخت فنی و دیتاسنتر قدرتمند سرعت لودینگ و پایداری شبکه در همه حال تضمین شده است. با توجه به اینکه روبیکا به دو اپراتور بزرگ کشور مرتبط بوده، از بالاترین سرعت و کیفیت ارتباطی برخوردار است. گفته شده ساختار ارسال پیام‌های صوتی و تصویری به صورت end to end بوده که پیام‌رسانی امن‌ و غیرقابل دسترس است. همچنین این اپ دارای شبکه اجتماعی روبینو بوده که همه امکاناتی که در شبکه اجتماعی اعم از ارسال فیلم و صوت و فایل در کنار امکان پخش زنده و تعامل بین کاربران نیاز است را فراهم آورده است. همچنین در تمام نسخه‌های اندروید و آیفون و وب قابل دسترسی است. وجه تمایز روبیکا با توجه به سایر امکاناتی که دارد، تعداد کاربران آن است. در حال حاضر بیش از ۵۰ میلیون نصب، ۳۵ میلیون کاربر فعال و ۱۷ میلیون کاربر روزانه پرمخاطب‌ترین پیام‌رسان بومی است.

پیام‌رسان گپ نیز امکان ایجاد گروه، کانال و موارد مشابه را به کاربر می‌دهد. اما چیزی که آن‌ را از سایر موارد مشابه متمایز کرده، امکان ساخت فروشگاه و پرداخت‌های درون‌برنامه‌ای است که مناسب کسب‌و‌کارهای کوچک و فروشگاه‌های اینترنتی است. گپ، کانال‌های تعاملی و دسته‌بندی‌شده دارد که کاربرد خوبی هم دارد، هرچند به‌نظر می‌رسد در تولید محتوای این کانال‌ها، نقش کاربر پررنگ نیست، امری که روبیکا در انجام آن موفق بوده‌ است. بله، پیام‌رسان یکی از زیرمجموعه بانک ملی ایران به حساب می‌آید که علاوه بر قابلیت مصاحبه، می‌تواند پرداخت‌های آنلاین شما را انجام دهد. انتقال پول، خرید آنلاین، تقاضای پول، خرید شارژ، پرداخت قبوض و... از جمله مواردی است که از طریق آن قابل انجام است. ویژگی‌های خاصی که اغلب به‌واسطه بات‌های نوشته‌شده برای بله مقدور می‌شوند تا بله مطابق خاستگاهش، در تبادلات مالی خوب محاسبه شود. خلاصه آنکه اگر سیستم فروشگاهی درون‌برنامه و سادگی مد نظر شماست، «گپ» می‌تواند گزینه مناسبی باشد، اگر دوست دارید از امکانات ربات‌های هوشمند و فضای ابری استفاده کنید، «ایتا» گزینه مناسبی خواهد بود. اگر سرعت برایتان مهم است «روبیکا» بهترین گزینه است و اگر پرداخت‌های آنلاین در کنار امکان چت‌کردن را می‌خواهید به سراغ «بله» بروید. «سروش» نیز انتخاب کسانی است که می‌خواهند در یک فضای ساده با امکانات صوتی فراوان حضور داشته باشند. در نهایت می‌توان گفت، هرچند مسدودشدن سرویس‌های بین‌المللی، عملا حق انتخاب کاربران را محدود می‌کند، اما پیام‌رسان‌های داخلی می‌توانند به عنوان یک «انتخاب» مدنظر قرار بگیرند. در عین حال بررسی‌ها نشان می‌دهد مهم‌ترین دغدغه کاربران درمورد پیام‌رسان‌های داخلی، موضوع امنیت و حفظ حریم خصوصی است و اگر این این تضمین داده شود که محتواهای ردوبدل‌شده در پیام‌های شخصی، به هیچ عنوان قابل دسترسی نخواهد بود، کاربران اقبال بیشتری نشان خواهند داد. به نظر می‌آید بحث امنیت، جامع‌بودن (پیام‌رسان، پخش فیلم و شبکه اجتماعی) و تعداد کاربران برای مردم اهمیت دارد و بر اساس این ویژگی‌ها کاربران دست به انتخاب می‌زنند.