روایت «شرق» از بُغضی که این بار در بندرعباس ترکید

صبح چهارشنبه دهم اردیبهشت ماه است. هوا در بسیاری از شهرهای ایران بهاری و رو به گرم گزارش شده و آدم‌ها تقریبا مطمئن هستند که امشب و بعد از کار روزانه به خانه برمی‌گردند.

از ظهر شنبه‌ای که گذشت، بهار زودگذر اردیبهشتی در بندرعباس تمام شد؛ در کسری از ثانیه صدای مهیبی که تا عرش رفت و بلافاصله ابری از دود سمی، ضلع غربی شهر را پوشاند. جاشوها رفتند و غمگین‌ترین سازهایشان را آوردند تا بلکه آتش هم همچون آب، جنازه آنهایی را که صبح رفته‌اند سر کار، شب برگرداند اما فعلا در صبح چهارمین روز می‌دانیم که صدها نفر تا بهبود کامل نمی‌توانند برگردند و 70 نفر دیگر، هیچ وقت!

۱. مرگ‌بارترین حادثه بندری ایران

منابع رسمی می‌گویند انفجار حوالی ۱۲:۰۵ روز شنبه بندرعباس از یکی از محوطه‌های کانتینری پس‌کرانه بندر شهید رجایی آغاز شده و آن‌طور که تصویر دوربین‌های مداربسته نشان داده‌اند موج انفجار به حدی بوده که حتی در برخی از سواحل دور عمان و خلیج فارس هم شنیده شده است.

۲. بندری زاییده بحران

خود بندر شهید رجایی زاییده روزهای بحران است. درست است که طرح ساخت این بندر در حکومت پهلوی آغاز شده بود اما نگرانی از نزدیکی بندر کالاهای اساسی در خرمشهر به مرزهای عراق باعث شد در طول جنگ، سرمایه‌گذاری بیشتری در بندرعباس انجام شود و خیلی زود، بندر شهید رجایی جایگزین بندر امام شد.

۳. درباره بزرگ‌ترین بندر کانتینری ایران

بندر شهید رجایی یک بندر کانتینری است به این معنا که بخش عمده کالاهایی که به آن وارد می‌شود، در کانتینرهای آهنی قرار دارند. این کانتینرها از اسکله‌های سه‌گانه که در ساحل غربی بندرعباس هستند توسط جرثقیل‌های فوق بزرگ از کشتی «تخلیه» شده و برای «بارگیری» و ترانزیت در محوطه‌های کانتینری انبار می‌شوند.

۴. اولویت‌های پس از فاجعه

نه‌تنها این گزارش بلکه هیچ گزارشی به این فوریت نمی‌تواند درباره شدت خسارت‌ها و تلفات این انفجار به درستی سخن بگوید. در محوطه بندر انواع و اقسام مدیران دریایی، بندری، گمرکی، امداد و نجات، پزشکی قانونی، آبفا، دادگستری و... حضور دارند و دو اولویت عملیاتی 

وجود دارد:

اطفای کامل آتش و ایمن‌سازی بندر

تعیین تکلیف مفقودان انفجار.

۵. شایعات داغ

متأسفانه سیستم آموزشی کشوری که پنج‌هزار‌و ۸۰۰ کیلومتر نوار ساحلی دارد در طول این پنج دهه و با وجود تأکیدات مکرر مبنی بر دریامحورکردن اقتصاد ایران، نتوانسته جامعه را با فعالیت‌های جاری یک بندر آشنا کند و طبیعی‌ است که بی‌اطلاعی از این مهم، در شایعه‌سازی خودش را نمایان کند.

۶. یک ذوزنقه ۲۴۰۰ هکتاری

چهار، هشت، 20، 40 و تا شامگاه دوشنبه، 70 اسم به‌عنوان کشته‌شدگان این انفجار اعلام شده‌اند اما بعید است ما غیربندری‌ها دقیقا بدانیم در چنین بندر نسل سومی چه تعداد نیرو اعم از رسمی، پیمانی، مأمور، آزاد و روزمزد مشغول به کار هستند و چند نفر در لحظه انفجار در این ذوزنقه دوهزار‌و 4۰۰ هکتاری 

بوده‌اند.

۷. همه چیز سوخته است

هرچه به محل انفجار نزدیک شوید، عمق فاجعه روشن‌تر می‌شود. تریلی‌هایی که حتی آهن شاسی‌های‌شان سوخته و پودر شده، ساختمان‌هایی که جز سازه‌های بتونی همه‌چیزشان خرد و خاکشیر شده و انبوهی از کانتینرهای آهنی ترکیده پر از بار که خبر از میلیاردها دلار خسارت می‌دهند.

۸. بندر در سوگ

در شهر جز اندوه چیزی نمی‌توان سراغ گرفت. حتی کافه‌های لب ساحل و فلافلی‌های نخل ناخدا هم کاست‌های غمگین‌شان را گذاشته‌اند. پشت بیمارستان شهید محمدی، مادران و پدران و اقوام مفقودان در صف آزمون دی‌ان‌ای هستند و این یعنی چیزی برای شستن، در کفن گذاشتن و به خاک سپردن وجود ندارد.

۹. سوگواری در دود خطرناک

مجروحانی را که در بندرعباس ماندگار شده‌اند، بیشتر در بیمارستان صاحب‌الزمان تیمار می‌کنند اما وضعیت چندان مناسب نیست. انبوهی از کارگران، رانندگان، شاگرد راننده‌ها، خدماتی‌ها، نظافتچی‌ها، ترخیص‌کاران و... اکنون فقط نامی هستند در فهرست‌هایی که دست ‌به ‌دست می‌شوند، بدون ‌امیدی به یافتن حتی یک بند انگشت.

۱۰. چقدر خسارت دیده‌ایم؟

احتمالا تا پایان هفته بخش مهمی از شرایط بحرانی در بندر شهید رجایی فروکش کند و بسیاری از امور بندری که در این یک هفته، تق‌و‌لق بودند، از سر گرفته شود. قدم بعدی ورود کارشناسان بیمه‌ای، دادگستری و پزشکی قانونی به محل است؛ آنها در نهایت به ما خواهند گفت این فاجعه بزرگ که یک ایران را به سوگ نشانده، چقدر خسارت مالی، روانی، جانی و اعتباری لااقل برای صنعت دریانوردی ایران داشته است، وگرنه سوگ ما را که پایانی نیست.