بحران سفید پایتخت
شهرداران تهران همیشه در برف گیر کرده‌اند؛ از محمدعلی نجفی که از جوانان تهرانی برای کمک به شهرداری در تکاندن برف درختان کمک گرفت و درخواست او مدت‌ها موضوع طنز و گلایه از شهرداری تهران شد تا این روزها که رسانه‌ها تیتر می‌زنند تانک شهرداری در برف گیر کرده است.
شهرداران تهران همیشه در برف گیر کرده‌اند؛ از محمدعلی نجفی که از جوانان تهرانی برای کمک به شهرداری در تکاندن برف درختان کمک گرفت و درخواست او مدت‌ها موضوع طنز و گلایه از شهرداری تهران شد تا این روزها که رسانه‌ها تیتر می‌زنند تانک شهرداری در برف گیر کرده است.
از نظر منتقدان همیشه برف شهرداری تهران را غافلگیر کرده و اگر معبری کوچک هم پربرف باشد، از نگاه آنها مدیران شهری کاری نکرده‌اند؛ هرچند در برخی موارد کم‌کاری شهرداری انکارکردنی نیست. در بودجه شهرداری همیشه رقم درخور توجهی برای برف‌روبی در نظر گرفته میشود که امسال 44میلیارد‌و 600 میلیون تومان برای برف‌روبی پیش‌بینی شده است. در سال نخست مدیریت پنجم شهری (سال 96) باز هم تهرانی‌ها در برف ماندند. در آن سال مجید فراهانی عضو شورای شهر تهران به رقم بالایی که پیمانکاران برف‌روبی می‌گیرند اما خدمات مناسب نمی‌دهند، اشاره کرده و گفته بود: «سال گذشته، ۳۳ میلیارد تومان و امسال ۳۰ میلیارد تومان به این موضوع اختصاص داده شد و هر سال، پول پیمانکاران برف‌روب پرداخت شده است، اما خدمات‌رسانی مطلوب نیست». آن زمان محمدعلی نجفی، شهردار تهران، در کانال تلگرامی خود نوشت: بخشی از مشکلات ناشی از بارش برف به دلیل ضعف امکانات است. در آن سال منتقدان نوشتند که نه کیسه شنی در تهران وجود داشته و نه مأموران شهرداری. از کوچه و خیابان‌های شهر که عبور می‌کردی، شاخه‌های بزرگ و کوچک درختان به صورت شکسته آویزان بودند و ماشین‌ها مانند سورتمه سُر می‌خوردند. اوضاع فقط در اتوبان‌ها عادی بود. ترافیک شدید در خیابان‌های مختلف شهر و نبود تجهیزات برف‌روبی در اولین دقایق و ترافیک تحمل‌ناپذیر، تصویری بود که رسانه‌های منتقد از تهران برفی در زمان شهرداری پیروز حناچی ترسیم کرده بودند.
هرچند تنها منتقدان از وضعیت برفی تهران گلایه نداشتند؛ اعضای شورای شهر هم به غافلگیری شهرداری از بارش برف اشاره کرده بوند؛ ازجمله محمود میرلوحی که در روزهای برفی تهران در صحن شورای شهر گفت: واقعیت امر این است که در مواجهه با بارش برف غافلگیر شده‌‌ایم. این در حالی است که سازمان هواشناسی اعلام کرده بود که شروع بارش از جمعه آغاز میشود. بنده از شهرداران مناطق یک و دو تهران موضوع را پیگیری کردم و این‌طور پاسخ دادند که دسترسی کامیونها برای خدمترسانی به دلیل ترافیک با مشکل روبه‌رو شد! متأسفانه گرفتاری ما این است که غافلگیر می‌‌شویم، شاید بهتر بود شهرداری دیشب مانور میداد. کافی بود از دیشب یا پنج صبح شهرداری اقدامات و شن‌ریزی‌ها را انجام میداد. متأسفانه حتی به مردم هشدار ندادند که دست‌کم خودروها را بیرون نیاورند. این غافلگیری در زمان پیروز حناچی هم تکرار شد، مردم ساعت‌ها در روز برفی در خیابان ماندند.
هرچند مدیران اصلی شهرداری تهران در روز شنبه غافلگیری این نهاد را رد کرده و حتی با کنایه از ممکن‌نبودن تیراندازی به برف‌ها در آسمان سخن می‌گفتند و فقط خبر عزل دو شهردار ناحیه در روزهای بعد به گوش رسید.
علی اعطا سخنگوی وقت شورای شهر هم آن زمان اعلام کرد: برخی از همکاران می‌گفتند هشدارهای سازمان هواشناسی کافی نبوده، اما ما به این نتیجه رسیدیم که قرارداد پیمانکاران برف‌روبی به‌موقع منعقد نشده است. کلیت این موضوع از این قرار است که در فراخوانی که برای مناقصه داده شده، به دلیل کاهش منابع مناطق پیمانکاران زیادی پای کار نمی‌آیند و باعث میشود قرارداد برف‌روبی به‌موقع منعقد نشود. همین امر باعث شده تا در زمان بارش برف، مناطق فقط به منابع خود شهرداری اکتفا کنند و این باعث نبود آمادگی شهرداری مناطق و بروز آن اتفاقات میشود.
پیروز حناچی آن زمان در حاشیه جلسه هیئت دولت در جمع خبرنگاران درباره انتقاد رئیس شورای شهر تهران از معرفی‌نکردن مقصران برف روز شنبه گذشته در تهران گفته بود: برخی از افراد مقصر در این مسئله برکنار شدند.
امسال نیز برف زمستانی شهر را دچار مشکلات همیشگی کرد؛ اما این بار شهرداری کمتر زیر بار انتقادها می‌رود؛ حتی اگر پلیس هم از گرفتاری 90درصدی معابر تهران در زمان برف سخن گفته باشد و شهروندان از وضعیت خدمات‌دهی شهرداری گلایه داشته باشند. خبرگزاری مهر در روز برفی تهران به نقل از شهروندان منطقه یک گزارش داد که شهروندان مناطق شمالی تهران و به طور خاص منطقه یک شهرداری تهران از نحوه خدمات‌دهی شهرداری در شن‌پاشی معابر و برف‌روبی گلایه کردند و مدعی شدند حتی معابر اصلی نیز شن‌پاشی و برف‌روبی نشده است.
سیدمهدی صباغ شهردار منطقه یک هم به این خبرگزاری گفته بود نیروهای خدمات شهری شهرداری منطقه یک از ساعت چهار صبح در خیابان‌ها و معابر اصلی حضور دارند و مشغول شن‌پاشی و انجام اقدامات لازم هستند. باید توجه داشت که شن‌پاشی از سوی شهرداری صرفا در معابر اصلی انجام میشود و در معابر فرعی نیز با استفاده از کیسه‌ها و مخازن شنی که از قبل در هر کوچه تعبیه شده، شن‌پاشی از سوی خود شهروندان انجام خواهد شد.
اما تنها شهروندان منطقه یک در روز برفی تهران گرفتار نبودند. خبرگزاری تسنیم به نقل از امیرزادگان، معاون امور مناطق سازمان بازرسی شهرداری تهران، از سهل‌انگاری چند نفر از مدیران شهری مناطق شمالی تهران در برف‌روبی 15 دی‌ماه خبر داده و نوشته است سازمان بازرسی شهرداری تهران به دلیل سهل‌انگاری، برخی از مدیران شهر را برکنار کرد. متأسفانه در یکی از مناطق شمالی مشکلی را در برف‌روبی 15 دی‌ماه داشتیم و همکاران با تأخیر اقدامات خود را برای برف‌روبی آغاز کردند که از این نظر سازمان بازرسی پیگیر این موضوع بود و منجر به توبیخ برخی افراد در منطقه شد.
کدام شهردار در مواجهه با برف حاشیه کمتری داشته است؟
شهرام جبارزادگان، کارشناس برنامه‌ریزی شهری و از مدیران باسابقه شهرداری تهران، درباره تجربه شهرداران تهران در روزهای برفی به «شرق» می‌گوید: در گذشته هم تعداد روزهایی که در تهران برف می‌بارید و هم شدت و حجم بارش برف در تهران به مراتب بیشتر از امروز بود و روزهای متوالی شاهد برودت هوا و دمای زیر صفر بودیم. در زمان مدیریت آقای کرباسچی در شهرداری تهران، بدون تردید حوزه خدمات شهری با مسئولیت آقای حقانی، قوی‌ترین حوزه شهرداری بود و با استفاده از شبکه بی‌سیم (که آن موقع با توجه به اینکه موبایل فراگیر نبود، وسیله ارتباطی سطوح مختلف ستادی و عملیاتی شهرداری تهران بود) واقعا ۲۰ منطقه تهران (آن موقع تهران ۲۰ منطقه داشت و مناطق ۲۱ و ۲۲ به مناطق تهران اضافه نشده بودند) به صورت دقیق و مستمر زیر رصد حوزه خدمات شهری بود و با استفاده از نیروی انسانی باانگیزه در مناطق و نیروهای گسترده پیمانکاران خدمات شهری و نیز با به‌کارگیری ماشین‌آلات موجود در آن دوران و با حجم بالای شن‌پاشی و نمک‌پاشی، نسبت به پاکسازی مسیرها و روان‌سازی تردد در شبکه معابر با تأکید بر معابر اصلی اقدام می‌شد.
او ادامه می‌دهد: در زمان مدیریت آقای احمدی‌نژاد در شهرداری تهران، به دلیل کوتاهی مدت مسئولیت او در مدیریت شهری، نمی‌توان ارزیابی دقیق و صحیحی داشت؛ اما آنچه آشکار است، این است که او و همفکرانش در شورا، حتی با پوشیدن لباس رفتگران از سوی شهردار وقت تهران، تمام تلاش و توان خود را به کار گرفته بودند تا در عمل نشان دهند که خادم مردم هستند و خدمترسانی در روزهای برفی نیز از این قاعده مستثنا نبود و البته چنین رفتار عامه‌پسندی، در انتخابات ریاست‌جمهوری که در آن احمدی‌نژاد چه در تهران و چه سراسر کشور بیشترین رأی را کسب کرد و از بهشت راهی پاستور شد، آثار و نتایج خود را نشان داد.
این کارشناس شهری یاد‌آوری می‌کند: در زمان مدیریت آقای قالیباف در شهرداری تهران، با توجه به اینکه شهردار جدید تهران از فرماندهی نیروی انتظامی به مدیریت شهری آمده بود، شاهد حاکمیت روحیه جهادی و نظم و انضباط در تیم مدیریتی او بودیم که بخشی از آنها از نهادهای نظامی و انتظامی به شهرداری تهران آمده بودند. در آن دوران، مدیریت برف‌روبی از ساز‌و‌کار هرمی‌شکل برخوردار بود و عملیات مربوطه با تأسی از آموزه‌های گذشته متولیان جدید شهر، به صورت سلسله‌مراتبی از صدر ستاد شهرداری تهران تا ذیل ناحیه را در بر می‌گرفت و نیروهای اجرائی و پیمانکاران عملیاتی خدمات شهری در مناطق، نواحی و محلات شهر، بسیج می‌شدند تا به ترتیب اولویت، نسبت به برف‌روبی، شن‌پاشی و نمک‌پاشی بزرگراه‌های شهری، معابر شریانی، معابر اصلی، معابر فرعی و کوچه‌پس‌کوچه‌های شهر اقدام کرده و عملکرد قابل قبولی را در این زمینه ارائه کنند.
شهرداری تهران هم پژوهشی درخصوص مواجهه با بحران سفید پایتخت انجام داده است. در این مطالعات آمده است: مدیریت و کنترل برف و یخ در فضای شهری نوعی وضعیت بحرانی تلقی شده که نیاز به برنامه‌های مدیریت بحران ویژه خود را دارد. یکی از مهم‌ترین اقدامات آن است که خیابان‌ها و معابر شهری در شب یا روز از برف و یخ پاک شوند. شهرداری‌ها با برنامه‌ریزی‌های قبلی و اجرای دقیق در هنگام وقوع بحران‌های برف و توفان بتوانند شرایط مناسبی برای ادامه کار و فعالیت ایجاد کرده و از توقف فعالیت‌های شهری تا حد مقدور جلوگیری کنند.
با توجه به اینکه این کار بسیار پیچیده و همراه با مسائل و مشکلات فراوان است و نیروها و تجهیزات زیادی در آن برای مدت کوتاهی به کار گرفته می‌شوند، برنامه‌ریزی‌های قبلی از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. بسیاری از شهرهای بزرگ جهان برای مدیریت بحران‌های برف و شرایط خاص آب‌و‌هوایی زمستان برنامه‌های ویژه شرایط زمستانی تهیه و اجرا می‌کنند. این برنامه‌ها به‌‌منظور هماهنگی نهادهای درگیر و افزایش کارآیی آنها به هنگام بحران‌های برف تهیه می‌شوند. در این برنامه‌ها نحوه تقسیم کار بین ادارات و سازمان‌های مختلف شهرداری‌ها و اولویت‌بندی پاکسازی خیابان‌ها و معابر مشخص میشود. همچنین منابع و امکانات موجود اعم از نیروی انسانی و ماشین‌آلات مورد نیاز شناسایی و دستورالعمل استفاده از آنها تهیه و تنظیم میشود، برنامه‌ریزی لازم برای به‌کارگیری نیروهای انسانی خارج از اوقات اداری و همچنین بیشتر از ساعات قانونی صورت می‌گیرد. از آنجا که سازمان‌های بسیار زیادی در امر مدیریت بحران‌های برف دخالت دارند، برنامه‌ریزی امکان می‌دهد که نقش و وظایف هر کدام از این نهادها به خوبی شناسایی و تعریف شده و امکان ارتباط و هماهنگی بین آنها تقویت و گسترش یابد.
بر اساس این پژوهش، ایجاد شرایط مناسب برای انجام عملیات زمستانی مربوط به بزرگراه‌ها و معابر شهری به صورتی مؤثر و کارا، ایجاد شرایط مناسب و ایمن استفاده از راه‌ها و خیابان‌ها، به حداقل رساندن تأخیرات، تصادفات و خسارات و تلفات احتمالی ناشی از برف و یخ، به حداقل رساندن اثرات زیست‌محیطی روش‌های کاهش مقابله با برف و یخ‌زدگی، اصلی‌ترین اهداف برنامه‌های مدیریت بحران در روزهای برفی است.
وظایفی که برای شهرداری در این روزها تعریف شده، پیمایش دائمی راه‌ها و معابر در شرایط زمستانی و ارائه اطلاعات مربوطه به سازمان‌های درگیر در مدیریت بحران، نیروی انسانی ماهر و آموزش‌دیده در زمینه نحوه واکنش و اجرای عملیات مدیریت بحران برف، ذخیره کافی شن و مواد ضدیخ و سنجیده‌های مخصوص اندازه‌گیری حجم برف و یخ خیابان‌ها تا به کمک پیش‌بینی‌ها به برآورد میزان برف و یخ کمک کند و سیستم یکپارچه کنترل آب‌و‌هواست تا به طور منظم و الکترونیک مسئولان شهر را در جریان تحولات آب‌و‌هوا قرار دهد.
در این تحقیقات اشاره شده که در حالی که نمی‌توان از وقوع برف جلوگیری کرد می‌توان با اعمال روش‌های خاصی اثرات بحران سفید را تا حدود زیادی کاهش داد. به عنوان مثال از آنجا که هنگام توفان‌های برف برخی از معابر از برف‌هایی که از فضای جانبی خیابان‌ها به همراه باد آورده می‌شوند پوشانده میشود، در برنامه‌های مقابله با بحران برف معمولا تلاش میشود تا با شناسایی آنها و اتخاذ تدابیر مناسب مانند استفاده از دیواره‌های نرده‌ای یا پوشش گیاهی از ورود برف به درون خیابان‌ها جلوگیری کرد.
آمادگی در برابر بحران‌های سفید امکان‌پذیر است؛ ازجمله این آمادگی‌ها مربوط به تجهیزات و ماشین‌آلات است. شهرهایی که برف برای آنها در زمستان مسئله جدی است، وسایل و تجهیزات مورد نیاز خود را تهیه و هرساله قبل از شروع فصل زمستان آنها را تجهیز و آماده‌سازی می‌کنند. این کار معمولا دارای برنامه زمان‌بندی مخصوص خود است.
برف‌روبی خیابان‌ها کار بسیار دقیق و پیچیده‌ای است و به همین دلیل لازم است قبل از شروع فصل زمستان و بارش برف کلیه معابر به خصوص معابری که در برنامه به عنوان معابر مسیر برفی تعیین شده‌اند، مورد بازرسی قرار گرفته تا موانع و مسائل آنها شناسایی و رفع شوند. برای جمع‌آوری مکانیزه برف از خیابان‌ها وجود موانع فیزیکی می‌تواند مشکل‌آفرین باشند. هرگونه برآمدگی و فرورفتگی ممکن است مشکل‌آفرین باشد.
در این پژوهش تأکید شده مدیریت موفق بحران‌های برف بدون آموزش عمومی و مشارکت و همکاری و تلاش متقابل همه ساکنان شهرها امکان‌پذیر نیست. مدیران شهری اکنون دریافته‌اند که رفتن به سراغ مردم و آموزش آنها قبل و هنگام بحران‌های برف بسیار مؤثر است. به همین دلیل اقدامات و برنامه‌های زیادی را در این زمینه تهیه و اجرا می‌کنند. بیشترین تلاش‌ها صورت می‌گیرد تا مدیریت بحران بدون نیاز به استفاده از جریمه و انتقال وسایل نقلیه صورت پذیرد. این کار نارضایتی کمتری نیز به دنبال دارد. آموزش عمومی در این زمینه معمولا از طریق آموزش قبل از شروع بارندگی، اطلاع‌رسانی دقیق و منظم هنگام بحران‌های برف، آموزش‌ها معمولا از طریق ارائه اطلاعات لازم در سایت اینترنتی شهرها، چاپ و پخش بروشورها و پوستر‌ها، خبرنامه‌ها و گزارش‌های خبری و پیام‌های رادیو و تلویزیونی انجام میشود. در شهرهایی که در آنها اقوام و ملیت‌های مختلف زندگی می‌کنند، این اطلاعات به زبان‌های مختلف ترجمه و توزیع می‌شوند. اطلاع‌رسانی هنگام بحران‌ها نیز از طریق رادیو و تلویزیون‌های محلی و ملی و همچنین ایمیل، پیام کوتاه و... صورت می‌گیرد.
شهرهای پربرف تجربه‌های موفقی در مواجهه با برف دارند. آناهیتا پولاد در مقاله‌ای با عنوان درس زمستانی از شهرداران موفق درخصوص تجارب موفق دولت‌های محلی در مدیریت روزهای برفی نوشته است: شهرداران به فصل بارش نگاه متفاوت دارند و برای این دوره از سال، «برنامه‌ریزی»های چندبعدی –از تجهیزات گرفته تا کنترل هوشمند شهر- با هدف «آمادگی کامل» انجام می‌دهند. از نظر شهرداران کارآمد جهان، برای مواجهه با روزهای برفی نیز باید همچون سایر امور غیرمترقبه، «اقدامات پیشگیرانه» در شهرداری انجام داد.
جنس این اقدامات با سایر فعالیت‌ها در حوزه پیشگیری متفاوت است. برف، رخداد طبیعی و خارج از اراده بشر محسوب میشود اما چهره و وضعیت شهر پس از بارش برف، مشروط به توانایی و تبحر مدیریت شهری، می‌تواند تحت کنترل باشد. از این‌رو، اقدامات پیشگیرانه برای روزهای برفی، مدیریت شهرهای برف‌گرفته را هدف قرار می‌دهد تا از فلج‌شدن شهر ناشی از تلنبارشدن برف در خیابان‌ها و لغزندگی معابر جلوگیری به عمل آید.
دولت محلی پایتخت روسیه، برای مواجهه با بارش سنگین برف، «فنون شش‌گانه» برف‌روبی و پاکسازی معابر برای خود تعریف کرده که شامل «مقررات ویژه، تجهیزات مناسب، مدیریت زمان، نظارت بر نیروها، انعطاف در عملیات و ادامه عملیات تا حلقه آخر» میشود. اطلاعات مربوط به این تجربه در کنار الگوهای موفق هشت کشور دیگر، در بانک اطلاعاتی فدراسیون بین‌المللی مهندسی شهرداری‌ها ثبت شده است.
در زمان تهیه این مقاله درخصوص تجهیزات این شهر در حوزه برف‌روبی نوشته شده شهرداری مسکو با ۱۵ هزار خودروی پیشرفته برف‌روب، ۷۰ هزار نیروی خدماتی و ۱۴۰ هزار دوربین، توانست شهر را در مواجهه با سنگین‌ترین برف زمستانی به حالت عادی برگرداند. این میزان تجهیزات در مقایسه با کمتر از هزارو ۵۰۰ خودروی برف‌روب، کمتر از دوهزارو 500 نیروی خدماتی و کمتر از دو هزار دوربین ترافیکی در شهر تهران، بیانگر تفاوت‌های معنادار شهرداری دو پایتخت با جمعیت تقریبا مشابه، در فقط یک پارامتر –توانایی زمستانی اداره شهر- است. تلاش‌های شهرداری در مقابله با برف در مسکو محدود به پاکسازی خیابان‌ها و پاشیدن مواد ضد یخ‌زدگی بر سطح خیابان‌ها و پیاده‌راه‌هاست. مرکز ضبط اتوماتیک تخلفات دولتی از طریق ۱۴۰ هزار دوربین کیفیت ارائه خدمات را تحت نظر دارند. حدود ۱۰۰ هزار دوربین که در ورودی مجتمع‌های مسکونی نصب شده‌اند، روند پاکسازی معابر را نشان می‌دهند. بخش ورودی این مجتمع‌ها باید پیش از آغاز ساعت تردد شهروندان برای تسهیل عبور و مرور، برف‌روبی شده باشد. مسیر حرکت خودروهای برف‌روب هم تحت کنترل است؛ چراکه برف‌روب‌ها هم نظیر سایر خودروهای عمومی مسکو به سیستم مسیریاب ماهواره‌ای موسوم به «گلوناس» مجهز هستند. کاربران بخش نظارت با دنبال‌کردن مسیر این خودروها، در صورت بروز حادثه یا به‌وجودآمدن شرایط اضطراری، خودروها را به سمت محل‌های مورد نیاز هدایت خواهند کرد. شهرداری مسکو سامانه‌ای اینترنتی برای ثبت شکایت‌های مردمی از روند برف‌روبی خیابان‌ها ایجاد کرده است. شهروندان با مراجعه به آدرس اینترنتی این سامانه با بارگذاری یک عکس و افزودن توضیحی مختصر می‌توانند خواستار تکرار برف‌روبی یا پاشیدن مواد یخ‌زدا بر سطح پیادهروها و خیابان‌های مورد نظر شوند.
مسئولان شهری مسکو به رسانه‌ها گفته بودند: «ما وضعیت خیابان‌ها، پیادهروها، معابر منتهی به ایستگاه‌های حملونقل عمومی و مراکز فرهنگی و اجتماعی را به‌طور مستمر رصد می‌کنیم. کار تخلیه برف و فعالیت ایستگاه‌های ذوب برف ادامه دارد». رهاکردن توده‌های برف در کنار خیابان‌ها ممنوع است و خودروهای حمل برف موظف هستند برای حفظ ایمنی شهروندان و تأمین پاکیزگی محیط شهری برف‌ها به مراکز نگهداری برف یا ایستگاه‌های ذوب برف حمل کنند. بیش از ۲۰۰ ایستگاه ذوب برف در مسکو فعالیت می‌کنند که در مجموع روزانه ۵۵۰ هزار مترمکعب برف را ذوب می‌کنند.
فدراسیون بین‌المللی مهندسی شهرداری‌ها مجموعه‌ای است که فعالان حوزه خدمات عمومی را از سراسر جهان گرد‌هم می‌آورد تا اطلاعات، نوآوری‌ها و مهارت‌ها و تجارب خود را با یکدیگر به اشتراک بگذارند. این فدراسیون مجموعه‌ای از بهترین تجارب شهرداری‌ها در مدیریت آب‌و‌هوای زمستانی را منتشر کرده است. این سند شامل تجربیاتی از کشورهای فنلاند، ایسلند، نروژ، سوئد، استونی، دانمارک، کانادا و آمریکاست. طبق تحقیقی که در سوئد انجام شده است، هزینه جراحات و صدماتی که بر اثر اهمال در پاکسازی خیابان‌ها و پیادهروها به عابران پیاده وارد میشود، تقریبا دو برابر هزینه‌ای است که برای اجرای تمام و کمال تمهیدات زمستانی در این کشور صرف میشود.
شهر هلسینکی پایتخت فنلاند هر سال در فصل زمستان شاهد بارش سنگین برف است. ارتفاع برف در برخی موارد از ۴۰ سانتی‌متر هم فراتر می‌رود. شهرداری هلسینکی در سال ۲۰۱۰ برنامه جامعی برای آماده‌سازی زمستانه تهیه و اجرا کرد. این برنامه تاکنون چندین بار مورد بازنگری قرار گرفته و اصلاحات جزئی بر اساس تجربیات به‌دست‌آمده بر آن اعمال شده است. این برنامه دو محور اصلی را شامل میشود: نخست آماده‌سازی برای زمستان و دیگر آمادگی برای بارش برف پیش‌بینی‌نشده. سطح خیابان‌ها و پیاده‌روهای هلسینکی هر یک به سه گروه اصلی، فرعی و بخش‌های مسکونی تقسیم شده است. در زمان بارش برف شبانگاهی تمامی خیابان‌های اصلی و فرعی باید تا ساعت هفت صبح پاکسازی شده باشند. استاندارد پاکسازی در این مناطق تنها لایه‌ای به قطر سه تا پنج سانتی‌متر از برف را مجاز می‌شمارد. پیادهروها در مناطق مسکونی باید تا ساعت ۱۲ ظهر روز بعد پاکسازی شده باشند. در صورت وقوع بارش برف در طول روز، شهرداری برای پاکسازی معابر اصلی تنها سه ساعت فرصت دارد. این زمان برای معابر فرعی چهار ساعت و در مورد پیاده‌روهای مناطق مسکونی هشت ساعت است.
در هلسینکی پارک‌کردن خودروها در کنار خیابان امری عادی است. در روزهای برفی از شهروندان خواسته میشود که از پارک‌کردن خودروها در مسیر خودروهای خدمات عمومی بپرهیزند. مأموران شهرداری نیز مجاز هستند خودروهایی را که موجب کندشدن عملیات پاکسازی معابر می‌شوند به پارکینگ‌های عمومی منتقل کنند. آب‌و‌هوای دانمارک در طول فصول سرد سال اغلب مرطوب است اما تعداد روزهای برفی در این کشور انگشت‌شمار است. در دانمارک مهم‌ترین اولویت در روزهای برفی باز نگه‌داشتن جاده‌ها، خیابان‌ها و پیادهروها و همچنین مسیرهای خاص دوچرخه است. حدود ۴۵ درصد از سفرهای درون‌شهری در کپنهاگ پایتخت دانمارک با دوچرخه انجام میشود. در پایتخت مهم‌ترین اقدام برای مقابله با یخ‌زدگی سطح خیابان‌ها نمک‌پاشی است. در جاده‌های برون‌شهری مخلوطی از ماسه و نمک استفاده میشود.
در استونی تمامی خیابان‌ها و پیاده‌روهای پایتخت از جهت اهمیت و میزان عبور و مرور به چهار دسته تقسیم شده‌اند. با توجه به وجود تپه‌ها و سطوح شیب‌دار در سطح شهر قانونی وضع شده است که «توافق ۲۰دقیقه‌ای سطوح شیب‌دار» نام دارد. طبق این توافق، تنها ۲۰ دقیقه پس از آغاز بارش برف یا مشاهده یخ در سطوح شیب‌دار شهر، باید عملیات پاکسازی و یخ‌زدایی در این مناطق آغاز شود و در وهله بعد پیاده‌راه‌های منتهی به ایستگاه‌های حملونقل عمومی در این مناطق پاکسازی می‌شوند. در بخش‌های قدیمی شهر که کوچه‌ها و خیابان‌ها باریک‌ترند، عملیات برف‌روبی و یخ‌زدایی به دفعات صورت می‌گیرد تا از یخ‌زدگی معابر جلوگیری شود.
روش شهر تهران برای پاکسازی معابر از برف شن‌پاشی است. هرچند در برخی از معابر نمک‌پاشی هم میشود که کارشناسان محیط زیست با این روش مخالف هستند. این راهکار خسارت‌های گسترده و جبران‌ناپذیری را برای محیط زیست و آسفالت دارد. این خسارت‌ها شامل خشک‌شدن گیاهان و درختان، ازبین‌رفتن حاصلخیزی خاک، آسیب‌دیدن حیوانات به هنگام تردد از روی شن و ماسه و متلاشی‌شدن آسفالت است.
برخلاف کشور ما، بسیاری از کشورهای جهان که با بارش‌های سنگین برف روبه‌رو هستند، راهکارهای متفاوتی را برای جلوگیری از یخ‌زدن برف‌ها در سطح معابر و پیادهروها به کار می‌برند؛ کشورهایی مانند سوئد، فنلاند و کانادا به جای استفاده از نمک که آسیب بسیاری به محیط زیست وارد می‌کند از راهکارهای دیگری که به حفظ محیط زیست کمک کرده، استفاده می‌کنند. وب‌سایت
«heattra» در گزارشی به این راهکارهای در نظر گرفته‌شده می‌پردازد؛ این وب‌سایت در گزارش خود پنج راهکار مناسبی را که برای بازگشایی مسیر رفت و آمد به جای استفاده از نمک مورد استفاده قرار می‌گیرد، توضیح داده است.
کلسیم منیزیم استات (CMO)؛ این ماده ساخته‌شده از «آهک دولومیتی» و «اسید استیک» است که در اواخر دهه ۱۹۷۰ معرفی شد. این ماده هم به صورت جامد و هم مایع عرضه میشود و یکی از مواد مهمی است که به جای نمک مورد استفاده قرا می‌گیرد. CMO سازگار با محیط زیست است و در اثر فرورفتن در پای حیوانات باعث آسیب‌دیدگی آنان نمی‌شود.
استات پتاسیم ماده دیگری است که برای ذوب‌کردن برف استفاده میشود. این ماده می‌تواند یخ را حتی در دمای منفی ۷۵ درجه نیز به آب تبدیل کند. این ماده شیمیایی ضدخوردگی است و سطح اکسیژن در آب را پایین می‌آورد. این ماده در مقایسه با نمک بسیار گران است، اما آسیب‌پذیری کمتری دارد.
محلول‌های طبیعی مانند محلول‌های مایع چغندر و ذرت که توسط وسایل جانبی تقطیر می‌شوند، دارای کربوهیدرات زیادی هستند که اغلب برف را سریع‌تر از نمک ذوب می‌کنند؛ این محلول‌های طبیعی هیچ خطری برای محیط زیست، حیات وحش و افراد ندارند و باعث خوردگی سطح آسفالت نمی‌شوند.
در برخی از کشورهای برف‌خیز برای جلوگیری از یخ‌زدگی سطح معابر از تشک‌های ذوب برف استفاده می‌کنند؛ این تشک‌ها از المنت‌های قدرتمند ساخته شده که در زیر آسفالت قرار می‌گیرند و هنگام بارش برف سرمای سطح آسفالت را گرم کرده و از یخ‌زدگی جلوگیری می‌کنند. یکی دیگر از تجهیزات مورد استفاده توسط برخی از کشورهای برف‌خیز، برف‌روب‌ها هستند؛ این برف‌روب‌ها هم در مقیاس کوچک برقی برای مصارف شخصی تولید می‌شوند و هم جلوی کامیونها برای پاک‌کردن حجم بیشتری از برف نصب می‌شوند. کارایی این برف‌روب‌های مدرن، کنارزدن برف از سطح معابر و پاک‌کردن خیابان‌ها و پیاده‌رو‌هاست.
با وجود راهکارهای مشخص برای مقابله با بحران برف، تهران با هر تجربه بارش برف دچار مشکلاتی تکراری میشود و تهرانی‌ها به جای استفاده از زیبایی‌های برف مجبورند ترافیک و معابر لغزنده و پرخطر را تحمل کنند.
