زنان زیر سایه طالبان

روزنامه هشت صبح افغانستان گزارشی از زنانی که در این روزها و زیر سایه طالبان ناگزیرند تأمین‌کننده مخارج زندگی خود و فرزندانشان باشند، منتشر کرده است. در این گزارش آمده است: «هوای کابل سرد است و خورشید یکی از روزهای چله زمستان در حال غروب. زن میان‌سالی با عالمی از نگرانی‌هایی که در سر دارد، با کراچی دستی‌اش در کنار جاده‌ای نشسته و برای نجات جان کودکانش از هیولای گرسنگی، مبارزه می‌کند. فشار فقر و بی‌کاری حاکم در پایتخت را می‌توان در چشمان او به‌خوبی تماشا کرد؛ چشمانی که نگران آینده سه کودک بی‌خانه و بی‌سواد است. آنچه بر زبان می‌آورد، داد از فقر و ناداری است؛ فقری که زندگی بیش از نصف نفوس افغانستان اعم از زن و مرد را تهدید می‌کند. این خانم بیوه می‌گوید که یگانه امیدش برای تأمین مخارج زندگی همین کراچی دستی و چند جفت جوراب و دست‌کش است. قمر‌بی‌بی 48ساله، یکی از صدها زنی است که فقر وادارشان کرده تا به کارهایی دست بزنند که طبق سنت‌های حاکم در جامعه، مربوط به مردان است. قمربی‌بی به‌عنوان زنی که شوهرش را از دست داده و خودش بار سنگین خانواده را بر دوش دارد، با پسر 12ساله‌اش در جاده‌های شهر کابل دست‌فروشی می‌کند. او حدود چهار سال پیش با خانواده‌اش از ولسوالی نجراب ولایت کاپیسا به کابل آمده و همین‌جا مسکن گزیده است. این زن به روزنامه هشت صبح می‌گوید که پس از آمدن به کابل، شوهرش را از دست داده و سه دخترش را به گفته او، به خانه بخت فرستاده است. این خانم اکنون با دو پسر و یک دختر خردسالش در حومه‌های ناحیه ششم شهر کابل در یک خانه کرایی زندگی می‌کند. پسر بزرگش 12ساله و دختر کوچکش هشت‌ساله است. قمر‌بی‌بی که کف دستان و انگشتانش با انتقال کراچی دستی آبله زده، از نبود مواد خوراکی و مواد سوخت در زمستان سرد امسال شکایت دارد. قمر‌بی‌بی دلیل سقوط بازار لباس‌شویی را وضعیت بد اقتصادی در کشور عنوان می‌کند. این سرپرست خانواده اکنون با کراچی دستی و پسر کوچکش دست‌فروشی را آغاز کرده است. او روزها با دو پسرش که ۱۲ و ۶ ساله هستند، از خانه بیرون می‌شود و در جاده‌های کابل با کراچی دستی‌اش به دنبال فروش اجناس و یافتن لقمه‌‌ای نان است. قمر‌بی‌بی توضیح می‌دهد که سود روزانه او کمتر از ۲۰۰ افغانی است و از همین درآمد کرایه خانه، هزینه برق و نفقه خانواده‌اش را تأمین می‌کند: «از همین کراچی دستی روزانه ۱۰۰ تا ۱۵۰ افغانی پیدا می‌کنم و مصارف خانه از همین طریق بیرون می‌شود». قمربی‌بی تنها زنی نیست که در جاده‌های کابل با گرسنگی مبارزه می‌کند، بلکه با افزایش میزان فقر در کشور ده‌ها زن دیگر نیز مانند او در جاده‌های پایتخت و شهرهای دیگر کراچی‌رانی و دست‌فروشی می‌کنند. هرچند فقر اقتصادی در افغانستان پیشینه طولانی دارد و میزان آن در مقطع‌های مختلف زمانی گواه دگرگونی‌هایی بوده‌، اما با سقوط نظام جمهوری و روی‌کار‌آمدن رژیم طالبان، اقتصاد شهروندان به‌شدت ضربه دیده است. آمارهای سازمان‌های جهانی می‌رسانند که در‌حال‌حاضر ۲۵ میلیون شهروند افغانستان زیر خط فقر زندگی می‌کنند.

از سوی دیگر، طالبان با کار زنان در بیرون از خانه مخالفت دارند و با گذشت هر روز حلقه محاصره بر مشاغل زنانه را تنگ‌تر می‌سازند. با اقدامات سخت‌گیرانه طالبان و فشارهای اقتصادی بر شهروندان، زنانی که مسئولیت تأمین نفقه خانواده‌های خود را بر دوش دارند، آینده خود را در خطر می‌بینند. با وجود این، ممکن است در صورت ادامه بحران اقتصادی صف زنان کراچی‌ران و دست‌فروش در کنار تکدی‌گران در سطح شهرهای کشور، طولانی‌تر شود.