تحلیل و بررسی حکومت طالبان و رابطه با ایران و استفاده از گروه‌های تکفیری و اهرم آب علیه همسایگان برای رسیدن به خواسته‌هایشان
توافق دوحه و حکومت دوم طالبان
درحالحاضر دو سال از حکومت طالبان می‌گذرد و زوایای پنهان بیشتری از این معامله دولت آمریکا با میانجیگری قطر و پاکستان با طالبان و تحویل حکومت به پشتون‌ها آشکار شده است. و افرادی مثل حامد کرزای و اشرف غنی و زلمی خلیل‌زاد و عباس استانکزای که هر چهار نفر پشتون‌تبار هستند، چه نقش‌هایی در این توافق ایفا کرده‌اند.
احسان الهی‌مقدم- کارشناس پژوهشکده کشاورزی، پژوهشگاه زابل: درحالحاضر دو سال از حکومت طالبان می‌گذرد و زوایای پنهان بیشتری از این معامله دولت آمریکا با میانجیگری قطر و پاکستان با طالبان و تحویل حکومت به پشتون‌ها آشکار شده است. و افرادی مثل حامد کرزای و اشرف غنی و زلمی خلیل‌زاد و عباس استانکزای که هر چهار نفر پشتون‌تبار هستند، چه نقش‌هایی در این توافق ایفا کرده‌اند.
در مصاحبه جدید عباس استانکزای، معاون امیرخان متقی، وزیر خارجه طالبان، معلوم شده است که شروع گفت‌وگوی آمریکا با طالبان از سال 2007 بوده است. حامد کرزای در ادامه روند صلح در سال 2018 در آزادسازی ملاغنی برادر از زندان پاکستان برای رفتن به قطر نقش داشته است (حامد کرزی و ملاغنی برادر هر دو از قوم پوپلزی یکی از اقوام پشتون هستند). حامد کرزی درحالحاضر اجازه دیدار بدون مجوز با خبرنگاران و هیئت‌های دولت‌های دیگر یا خروج از افغانستان را ندارد و رسما اعلام شده نماینده حکومت طالبان نیست.
اشرف غنی از پشتون‌های شرق افغانستان است که محل فعالیت شبکه حقانی است، برای بار سوم با وجود تأیید حکم اعدام انس حقانی از اختیارات رئیس‌جمهوری استفاده کرده و حکم او را به حبس تبدیل کرده است. به درخواست طالبان پنج هزار زندانی طالب را که برخی در عملیات انتحاری نقش داشتند، آزاد کرد. ژنرال عبدالرازق اچکزی، از مخالفان اصلی طالبان در قندهار که در میان نظامیان افغان معروف به جنرال طالب‌‌کُش بود و معتقد به اینکه طالبان پنجابی هستند و نباید به کسی که گلوله به طرفت شلیک می‌کند، گل هدیه داد (مخاطبش اشرف غنی بود) در قندهار ترور می‌شود. در ماه‌های آخر دولت خود تمام فرماندهان پشتون را در پست‌های مهم در افغانستان قرار داد تا مقاومتی در برابر طالبان نباشد؛ ولی بزرگترین بازنده این بازی بود؛ چون دیر فهمیده بود که زلمی خلیل‌زاد درخواست طالبان به‌عنوان حضورنداشتن و ایفای نقش دولت افغانستان در حکومت آینده را قبول کرده بود. اشرف غنی سعی کرده در آخرین ساعت حضور در ارگ ریاست‌جمهوری در تماس با شبکه حقانی محل کامپیوترها و اطلاعات مهم امنیتی را در اختیار آنها قرار دهد تا به دست طالبان قندهاری نیفتد (حسن عباس، کتاب بازگشت طالبان).
زلمی خلیل‌زاد شاید بتوان گفت بیشترین نقش را در این خیانت بزرگ به مردم افغانستان و حتی سربازان کشته‌شده آمریکایی در جنگ با طالبان داشته است.
زلمی خلیل‌زاد هم‌دانشگاهی اشرف غنی در دانشگاه بیروت بوده که بعدا تحصیلات خود را در آمریکا ادامه می‌دهد و در آنجا می‌ماند. خلیل‌زاد اولین بار در دولت رونالد ریگان به‌عنوان یکی از مسئولان ارشد وزارت امور خارجه درباره جنگ شوروی و افغانستان مشاور بوده و بعد به‌عنوان مشاور بوش در سقوط صدام فعالیت داشته و با مخالفان کُرد صدام در شمال عراق دیدار کرده است. سفیر آمریکا در افغانستان پس از سقوط طالبان و سفیر آمریکا در عراق بعد از سقوط صدام و نماینده آمریکا در سازمان ملل و آخرین پست رسمی او نماینده ویژه آمریکا در روند صلح افغانستان در توافق دوحه بوده است.
به نظر می‌رسد که جمله ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا، به زلمی خلیل‌زاد درباره اینکه «من را از آنجا (افغانستان) خارج کن» دست آقای زلمی خلیل‌زاد را برای مدل این خروج به سبک خودش باز کرده است. آمریکایی‌ها می‌خواستند بدون اینکه به نیروهای‌شان حمله شود، از افغانستان خارج شوند و تضمین طالبان مبنی بر اینکه با گروه‌های تروریستی مثل القاعده همکاری نکنند. یقینا زلمی خلیل‌زاد به واسطه تجربه‌اش با آگاهی از مواردی مثل نقش و نفوذ پاکستان در افغانستان و اینکه آمریکایی‌ها از چه چیزهایی استقبال می‌کنند، می‌دانسته که مواردی مثل نفوذ ایران در افغانستان نیز برای آمریکایی‌ها مهم است. و طبیعتا توصیه‌های خود را به طالبان و مذاکره‌کنندگان آنها کرده است. همچنین مصاحبه جدید پمپئو، وزیر خارجه وقت آمریکا، نشان می‌دهد که آمریکایی‌ها از لج‌بازی‌ها و فساد دولت اشرف غنی خسته شده بودند.
شاید این یکی از دلایل مهمی باشد که زلمی خلیل‌زاد خواسته طالبان مبنی بر حضورنداشتن دولت اشرف غنی در حکومت آینده طالبان را قبول کرده است.
در عراق آنچه اتفاق افتاد، حمله آمریکا و در نهایت سقوط صدام و اعدام او بود؛ ولی در افغانستان به لطف آقای خلیل‌زاد حکومت دوباره کامل تحویل طالبان شد. زلمی خلیل‌زاد و قطر و پاکستان به همراه طالبان توانستند طوری نشان دهند که طالبان عوض شدهاند و دیگر اثری از تعصب، خودخواهی، برتری‌طلبی و قتل و تجاوز نیست و حقوق زنان رعایت می‌شود؛ همچنین در حکومت آینده خبری از گروه‌های تروریستی خطرناک برای آمریکا وجود ندارد و خواسته‌ها و منافع آمریکا تضمین می‌شود.
زلمی خلیل‌زاد و کاظمی‌قمی
این دو نفر هر دو بعد سقوط صدام به‌عنوان سفیر در عراق بوده‌اند. آقای زلمی خلیل‌زاد (2005-2007) به‌عنوان یک پشتون (افغان –آمریکایی) به‌عنوان سفیر آمریکا و آقای کاظمی‌قمی (2006-2010) به‌عنوان سفیر ایران کار خود را شروع کرده‌اند. هر دو در عراق کاملا با هم آشنایی داشتند. زلمی خلیل‌زاد در عراق به گفته خود آمریکایی‌ها روزی نبود که اخباری درباره فعالیت ایران بعد سقوط صدام نشنود و مثل دیگر دولتمردان آمریکایی این را تصور نمی‌کرد که همه چیز در عراق از طریق ایران ممکن است از کنترل آنها خارج شود. زلمی خلیل‌زاد وقتی دوران کاری‌‌اش در عراق تمام شده بود، از میزان قدرت ایران در عراق و کارهای آقای قمی و نقش سردار سلیمانی به‌عنوان تصمیم‌گیرنده نهایی در عراق آگاه شده بود. زلمی خلیل‌زاد در افغانستان (2004-2005) نیز سفیر آمریکا بوده است و قتی در سال 2018 دوباره به‌عنوان نماینده ویژه آمریکا برای صلح افغانستان معرفی شد. تقریبا به طور کامل به قدرت سپاه قدس ایران در عراق و افغانستان و توانایی‌های سردار سلیمانی به‌عنوان یک فرمانده نظامی که توانایی پیش‌بینی آینده از تصمیمات آمریکا در منطقه و توانایی برگرداندن صحنه نبرد را دارد، آگاه بود. سردار سلیمانی با احمد‌شاه مسعود در جنگ با طالبان در دوره اول حکومت طالبان از طرف دولت ایران کمک کرده بود. همچنین طبق گفته مالکی، سفیر اسبق ایران در افغانستان، در جلسه‌ای که با مارشال فهیم داشتند، سردار سلیمانی هم روی حقابه به‌عنوان خط قرمز بحث و تأکید کرده که سد کمال خان ساخته نشود (همشهری آنلاین، زندگی زلمی خلیل‌زاد).
به نظر می‌رسد زلمی خلیل‌زاد از همه تجربیات خود در تحویل حکومت افغانستان به طالبان استفاده کرد و طبیعتا می‌دانست که فردی مثل سردار سلیمانی با طالبان وارد گفت‌وگو می‌شود؛ ولی خطوط قرمزی دارد که ممکن است مانع این شوند که طالبان همه خواسته‌های آمریکا و همچنین امیال خود را در افغانستان اجرا کنند و به ایران زیان وارد کنند؛ اما سردار سلیمانی قبل از تحویل حکومت به طالبان در عراق از سوی دولت آمریکا ترور شده بود.
آقای کاظمی‌قمی به‌عنوان نماینده ویژه رئیس‌جمهور و در افغانستان کار خود را با حکومت طالبان شروع کرده، تبادل تجاری با افغانستان از قبل انجام می‌گرفته است؛ اما آقای قمی در این مدت همکاری‌های زیادی با طالبان داشته است؛ از درخواست سوخت از رئیس‌جمهوری برای زمستان در کشور افغانستان تا افتتاح بیمارستان و مسائل مربوط به راه‌آهن و گفت‌وگو با سازمان‌های بین‌المللی برای کمک به افغانستان، گفت‌وگو برای تشکیل حکومت همه‌شمول، کمک به زلزله‌زدگان افغانستان و... را شامل شده است؛ اما جواب طالبان بیشتر براساس منافع این گروه و ضربه‌زدن و دردسر درست‌کردن برای ایران بوده است.
در دو سال حکومت طالبان در دوره سفیر‌بودن آقای کاظمی‌قمی:
1. زبان ادبیات فارسی، جشن نوروز، تدریس مکتب جعفری ممنوع شده است.
2. دفاتر هلال‌احمر و کمیته امداد بسته شدهاند.
3. در مراسم عاشورا در غزنی چند نفر کشته شدهاند.
4. نظامی‌های افغان که از ایران به افغانستان برگشته‌اند، به طریقی از سوی استخبارات طالبان کشته یا دستگیر شدهاند (لعل محمدغریب، یما خالدی، حاجی پاینده).
5. درگیری‌های مرزی با طالبان و فعالیت تروریستی داعش در ایران اتفاق افتاده است.
6. اجازه ملاقات با حامد کرزای به هیئت ایرانی داده نشده است؛ ولی یک هفته بعد هیئت پاکستانی می‌تواند با او دیدار کند.
7. خبرنگار خبرگزاری تسنیم بازداشت می‌شود و در نهایت با دخالت مقامات بلند‌پایه آزاد می‌شود.
8. هجوم میلیون‌ها مهاجر افغان به نگرانی امنیتی و اقتصادی و اجتماعی تبدیل شده است.
9. حقابه ایران داده نشده است و درنتیجه مردم مهاجرت کرده‌اند و خیلی از کارمندان تقاضای انتقال از سیستان را دارند.
10. سخنان رئیس‌جمهور درباره حقابه با واکنش به حمله انتحاری پاسخ داده می‌شود و ملاغنی برادر چند روز بعد کانال‌های انحرافی بند بخش آباد مربوط به فراه‌رود را افتتاح می‌کند.
11. اجازه بازدید هئیت ایرانی از سد کجکی داده نمی‌شود و بهانه کمبود آب و گل‌ولای سد کجکی مطرح می‌شود (این در حالی است که به گزارش آریانیوز کشت گندم 30 درصد در قندهار افزایش داشته است).
منابع: خبرگزاری شقفنا، پامیرنیوز، کابل اینترنشنال
2 سال پس از حکومت طالبان
اولین ساعات سقوط و تصرف کابل توسط طالبان با فرار و رفتن به فرودگاه کابل شروع شد و صحنه‌هایی به وجود آورد که در تاریخ ثبت شد. الگوی حکومت اسلامی طالبان مشخص بود. هر خانواده افغانی شبیه یک خانواده طالب باشد.
آنچه طالبان در این دوسال انجام دادند:
-اولین مشخصه وجود حکومت طالبان گروه امر به معروف و نهی از منکر آنها بود.
-زن‌ها اجازه فعالیت بیرون خانه و رفتن سر کار را ندارند.
-بستن آرایشگاه‌های زنانه و بی‌کارشدن زنانی که نان‌آور خانواده بودند. بیش از 60 هزار زن شغل خود را از دست داده‌‌اند.
-راننده تاکسی اجازه جابه‌جایی زن را بدون محارم ندارد.
-ممنوعیت فعالیت احزاب سیاسی که اعتراض گلبدین حکمتیار را به دنبال داشت.
-جابه‌جایی پشتون‌های خط دیوروند به شمال افغانستان.
-حذف ادبیات فارسی از افغانستان و همه باید پشتون صحبت کنند.
-حذف رسمی مذهب شیعه از دانشگاه‌های افغانستان.
-حذف علمای شیعه از شورای علما.
-سنی‌کردن افراد فرقه اسماعیلیه در بدخشان افغانستان.
-شبکه خبری مرصاد طالبان اعلام داشته گوشت حیوان کشته‌شده توسط شیعه حلال نیست.
-آتش‌زدن خانه‌ها و بریدن درختان میوه شیعیان به‌خصوص در ارزگان.
-جهت استخدام در ادارات فرد فرصت دارد طی شش ماه بتواند پشتون صحبت کند
-مرکز اصلی هدایت و رهبری در قندهار قرار گرفت و دفتر سخنگوی طالبان نیز در قندهار مستقر شد.
-دستگیری و شکنجه مردم شمال افغانستان به‌خصوص پنجشیر و اندراب و... .
-افزایش کشف و تولید متامفتامین در افغانستان که ماده اصلی آن را از گیاه افدرا در افغانستان می‌گیرند.
-کشتن و حذف فرماندهان نظامی باقی‌مانده از دولت قبل به‌وسیله استخبارات طالبان که به‌وسیله عبدللحق وثیق (زندانی سابق گوانتانامو) اداره می‌شود.
-روش کشتن فرماندهان جبهه مقاومت مثل قمرالدین اندرابی از طریق طالبانی نفوذی که اظهار جدایی از طالبان می‌کنند و درنهایت بعد از چندین ماه فرمانده موردنظر را ترور می‌کنند.
-به گزارش سازمان‌های بین‌المللی بیش از 20 گروه تروریستی در افغانستان فعالیت دارند.
-دستور ملاغنی برادر در توزیع زمین در آینده در اطراف بند کمال خان و کانال قوش‌تپه.
-افراد مخالف طالبان کوچ داده می‌شوند.
-دختران به زور به عقد مردان طالب درمی‌آیند و آمار خودکشی زنان بالا رفته است.
-به گفته سخنگوی طالبان در این دوسال بیش از 50 درگیری مرزی با همسایگان اتفاق افتاده است.
-درگیری مرزی گروه انصارالله با مأموران مرزی تاجیکستان، درگیری مرزی گروه حرکت اسلامی ازبکستان با مأموران مرزی ازبکستان، درگیری مرزی گروه طالبان و جیش العدل در مرز ایران، درگیری مرزی طالبان و گروه تحریک طالبان پاکستان با نیروهای مرزی پاکستان.
-نداشتن افراد متخصص در امور اداری که خود سران طالبان هم به آن اعتراف کرده‌اند که طالبان به درد کار اداری نمی‌خورند
-گذاشتن افراد غیرمتخصص در پست‌های مدیریتی از جمله رئیس تلویزیون هرات که خودش در خانه تلویزیون ندارد
منابع: خبرگزاری دویچهوله آلمان، آریانیوز، طلوع‌نیوز، پامیرنیوز، شفقنا (خبرگزاری شیعیان افغانستان)، باخترنیوز
اختلافات طالبان
در اوایل تصرف کابل خبر دعوا و درگیری در جلسه طالبان در ارگ ریاست‌جمهوری گزارش شد؛ آنجا سعی شد جزئیات این موضوع پنهان شود ولی گذر زمان این اختلاف را بهتر آشکار کرد.
طالبان پشتون‌تبار به دو گروه تقسیم می‌شوند:
-طالبان جنوب یا درانی‌ها که شامل ولایت‌های قندهار، هلمند، ارزگان، فرا، هرات است.
-طالبان شرق یا غلزایی‌ها که شامل ولایت‌های زابل، خوست، ننگرهار، لوگر است.
از جمله چهرهای برجسته طالبان درانی می‌توان حامد کرزی، ملاغنی برادر، ملاهیبتالله،
ملا اختر منصور (کشته‌شده) را نام برد.
چهره‌های برجسته طالبان غلزایی می‌توان به ملا محمد عمر (رهبر اول طالبان)، جلال‌الدین حقانی مؤسس شبکه حقانی، سراج‌الدین حقانی پسرجلال‌الدین (وزیر داخله)، ملایعقوب مجاهد پسر ملا محمد عمر (وزیر دفاع)، مولوی عبدالحق وثیق (استخبارات، شبکه حقانی)، عبدالطیف منصور (وزیر انرژی و آب، شبکه حقانی) اشاره کرد.
ملاهیبتالله که امیرالمؤمنین فعلی طالبان است، بیشتر به خاطر جلوگیری از اختلاف میان طالبان انتخاب شده است و برخلاف ملا محمد عمر و ملا اختر منصور نقش مهمی در فعالیت‌های نظامی نداشته و بیشتر به شیخ حدیث و قاضی‌القضات طالبان معروف بوده است و از این لحاظ در میان طالبان که همیشه به دنبال جنگ بوده‌اند، مورد انتقاد فرماندهان نظامی طالبان بوده است ولی ملاهیبتالله با فرستادن پسر خود حافظ عبدالرحمان به عنوان عامل انتحاری و شرکت در عملیات استشهادی کاری که هیچ‌یک از افرادی قبلی انجام نداده بود، محبوبیت خود را در میان طالبان بالا برده است.
ملایعقوب مجاهد (وزیر دفاع) و سراج‌الدین حقانی (وزیر امور داخله) در سخنرانی‌های خود از انتقادپذیرنبودن رهبر این گروه، ملاهیبتالله، ابراز ناراحتی کرده‌اند و ملاغنی برادر ابراز نگرانی کرده که ممکن است ملاهیبتالله آنها را به دهه 90 برگرداند.
درباره بازگشایی مدارس دخترانه، شبکه حقانی در برخی ولایات تحت کنترل خود در فکر بازکردن مدارس بوده‌اند ولی نماینده هیبت‌الله به آنها گفته است می‌توانید مدارس را باز کنید ولی قبلش باید با هم بجنگیم.
به گفته حسن عباس سراج‌الدین حقانی 16 ساعت در قندهار بوده و بدون ملاقات با ملاهیبتالله از قندهار رفته است.
براساس گزارشات موجود تمام عواید و مالیات گمرگات افغانستان به حساب دفتر ملاهیبتالله در قندهار واریز می‌شود و این باعث شده است تا ملاهیبتالله 20 تا 500 هزار افغانی حقوق ولسوال‌ها و رئیس‌ها را افزایش دهد و محبوبیت خود را بیشتر کند.
قطعات بدری 313 طالبان، کندک‌های انتحاری منصوری، صدها تروریست خارجی چندملیتی با شبکه حقانی در ارتباط نزدیک هستند. همچنین ایمن الظواهری در کابل توسط آمریکایی‌ها در خانه متعلق به سراج‌الدین حقانی کشته شد (گزارش عبدالناصر نورزاد).
منابع: دویچهوله، کابل اینترنشنال، کتاب بازگشت طالبان حسن عباس، عبدالحی مطمئن
تحلیل و بررسی نهایی
پس از سقوط دولت اشرف غنی و روی‌کار‌آمدن طالبان در افغانستان، در ایران ما تحلیل سیاسی درست از رفتار و صحبت‌های طالبان نداشتیم که بتوان پیش‌بینی کرد که سیاست طالبان در مقابل ایران به کدام طرف خواهد رفت و خطوط قرمزی تعیین کنیم که وقتی طالبان از آنها رد شدند، تصمیمات لازم برای تأمین منافع ایران گرفته شود. متأسفانه به گزارش‌ها و صحبت‌های دیپلمات‌های پیشین ایران در افغانستان هم توجه نشد. وقتی موضوع حقابه هیرمند پیش آمد، از نگاه برخی مرکزنشینان آن‌قدر اهمیت نداشت و برای تذکر رئیس‌جمهور هم درباره حقابه دیگر دیر شده بود. نهایت موضوع، تنگه احدی شد که رهبری درباره سیستان به کار برده بودند و همه چیز از سیستان شروع شد و نتیجه‌اش این شد که درحالحاضر در تهران با مهاجران افغان و زیان‌های حکومت طالبان برای ایران درگیر شده‌ایم. متأسفانه در این دو سال حضور آقای کاظمی‌قمی، حقابه ایران داده نشده است و نزدیک به شش میلیون مهاجر افغان روی دست ایران مانده‌اند که باید خرج و هزینه آنها را بدهد. مردم سیستان هم در حال مهاجرت هستند. زبان و ادبیات فارسی ممنوع است و کسی حق تبلیغ مذهب شیعه را در افغانستان ندارد. عملیات تروریستی در ایران اتفاق افتاده است و موارد دیگر که قبلا اشاره شد. بیشتر درمورد طالبان آنچه انجام شده، معاملات تجاری و دلاری بوده است.
طالبان هیچگونه همکاری مفیدی طی دو سال در مورد حقابه ایران نداشته‌اند و تا توانسته‌اند باعث تنش در رابطه با ایران شدهاند و بیشتر در مورد حقابه بازی درآورده‌اند.
صحبت این شده است که طالبان برای آبان به ایران حقابه می‌دهند اگر حقابه داده نشد ایران چه اهرمی برای فشار به طالبان دارد.
صحبت‌های جدید ترامپ درمورد اینکه شب قبل از ترور سردار سلیمانی نتانیاهو گفت که ما در این عملیات شرکت نمی‌کنیم نشان می‌دهد که اگر درخواست‌کننده اصلی ترور سردار سلیمانی نتانیاهو می‌بود پس به دلیل عدم شرکت اسرائیل این عملیات باید متوقف می‌شد ولی ترور سردار سلیمانی مربوط به خود دولتمردان آمریکا و اطمینان از پیشبرد برنامه‌هایی که در منطقه داشته، از جمله واگذاری افغانستان به طالبان و اجرای اهداف آمریکا بوده است. زلمی خلیل‌زاد به عنوان نماینده ویژه آمریکا با توجه به تجربه‌ای که در عراق داشت و شناخت از سردار سلیمانی قطعا با همکاران خود در آمریکا در مورد کسانی که ممکن است باعث شوند مسیر توافق دوحه عوض شود و دوباره ایران در افغانستان مثل عراق نقش ایفا کند مشورت داده است تا مطمئن شوند برای توافق دوحه اتفاقی نیفتد. برای سردار سلیمانی قطعا موضوعاتی مثل حقابه ایران از هیرمند (که درگفت‌وگو با افغان‌ها به آن اشاره کرده بود)، وضعیت شیعیان افغانستان و حتی پسر احمد شاه مسعود باعث می‌شد که طالبان نتوانند خلف وعده کنند و با وعده‌های پوچ بتوانند برنامه‌های خود را پیش ببرند. شاید بتوان گفت احتیاج به جنگ نبود چون اگر یک هفته مرزهای ایران بسته می‌شد و هیچ مبادله کالایی انجام نمی‌شد مردم گرسنه افغانستان طالبان را به ستوه می‌آوردند و هم مردم افغانستان و هم طالبان بهتر می‌فهمیدند که بدون همکاری کشور ایران نمی‌توانند زندگی آسانی داشته باشند و راحت حکومت کنند و به ایران آب ندهند. و بدانند که اگر ایران طولانی‌مدت مرز را ببندد می‌تواند باعث قحطی در افغانستان شود. نمونه‌‌اش بستن مرز تورخم پاکستان است که متیو میلر سخنگوی وزارت خارجه آمریکا خواسته که مرز تورخم را پاکستان باز کند. پاکستانی که خودش پدرخوانده طالبان است و در هر دو دوره حکومت طالبان و روی کار آوردن آنها نقش داشته است، این‌چنین با طالبان رفتار می‌کند.
فقدان سردار سلیمانی تأثیرات مختلفی بر ایران داشته و یکی از مهم‌ترین آنها موضوع افغانستان و مدل واگذاری حکومت به طالبان بوده است که اگر ایران برنامه برای آن نداشته باشد تأثیرات منفی بیشتری در آینده از حکومت طالبان خواهد دید.
به قول سعدی: بوریاباف گرچه بافنده است / نبرندش به کارگاه حریر
زلمی خلیل‌زاد و تام وست (نماینده دولت آمریکا) و امیر قطر همه تلاششان این است که بتوانند طالبان را متحد نگه دارند و راهی پیدا کنند تا ملاهیبتالله حق تحصیل زنان و قوانین جهانی را به رسمیت بشناسد و با تعصب باعث نشود که تمام زحمت‌های آنها در افغانستان نابود شود اما ملاهیبتالله در جدیدترین اظهارنظر خود گفته است که اگر ما را با بمب اتم هم بزنند به حرف خارجی گوش نمی‌کنیم. به نظر می‌رسد طالبان بین تجدد و سنت‌گرایی بیشتر به طرف سنت‌گرایی خواهند رفت.
به نظر می‌رسد پاکستان مهم‌ترین مشکلی که تصور آن را نمی‌کرد به وجود آید این بود که تحریک طالبان پاکستان (تی‌تی‌پی) با دیدن اینکه طالبان چطور حکومت افغانستان را با جنگیدن و مذاکره با آمریکا به دست آورده‌اند به این نتیجه برسند که می‌شود با آمریکا وارد مذاکره شد و منافع آمریکا را تأمین کرد و صاحب قدرت شد. به همین دلیل دولت پاکستان با اینکه خودش رابطه نزدیکی با طالبان دارد مجبور است تصمیمات سختی در آینده بگیرد تا منافع خود را تأمین کند. و از طرفی موضوع خط دیورند توسط طالبان مطرح نشود.
ملاهیبتالله و ملامجاهد یعقوب هر دو جنگ در پاکستان را حرام اعلام کرده‌اند (به گفته حسن عنایت خانواده خیلی از مقامات طالبان از جمله ملامجاهد یعقوب که در کراچی پاکستان زندگی می‌کنند) مهم‌ترین مشکل این شده است که افراد طالب در تمام مدت در مدارس دینی یاد گرفته‌اند که رستگاری در جهاد است به همین دلایل مقامات طالبان اعلام کرده‌اند که افراد طالب برای کار اداری خوب نیستند و اینها مشکلات طالبان را بیشتر می‌کند
راهکارها
1.مأموریت آقای کاظمی‌قمی در افغانستان زودتر پایان داده شود و فردی با تجربه و با درایت و تدبیر بهتر معرفی شود زیرا با این روند، موضوع حکومت طالبان و مهاجران افغان و خطرات گروه‌های انتحاری و تکفیری به زودی تبدیل به بزرگترین مسئله امنیتی کشور خواهد شد.
2.گروهی از کارشناسان خبره و باتجربه ایران از وزارت امور خارجه در کابل و قندهار حضور پیدا کنند تا بهتر بتوان با طالبان در موضوعات مختلف به توافق رسید.
3. اگر طالبان برای فصل زمستان نفت می‌خواهند باید این را به طور رسمی در تلویزیون و رادیو افغانستان از دفتر سخنگوی طالبان در قندهار اعلام کنند تا مردم افغانستان و طالبان هم در جریان قرار بگیرند.
4. حقابه‌ای که قرار است بیاید مربوط به باران‌های پاییز است از طرفی طالبان احتیاج به سوخت و نفت دارند. در این مورد به طور جدی بررسی صورت گیرد و به صورت مرحله‌ای سوخت در اختیار آنها قرار داده شود.
5. از ظرفیت پایگاه‌های بسیج و محلات جهت کمک به وزارت کشور در سرشماری و بررسی هویت افراد افغان استفاده شود.
6 . افراد افغان متهم به تجاوز و قتل و اقدام‌های مسلحانه و شرارت که به اعدام محکوم می‌شوند در ایران حتما احکامشان اجرا شود و تحویل طالبان نشوند. چون عواقب تحویل‌دادن این افراد به طالبان برای مردم و دولت ایران جبران‌ناپذیر خواهد بود و این جمعیت مهاجر افغان دیگر قابل کنترل نخواهند بود.
7. دولت پاکستان با استفاده از بستن مرز تورخم و اخراج مهاجران افغان فشار اقتصادی زیادی به طالبان وارد کرده است، در حدی که سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا متیو میلر از کشورهای همسایه افغانستان از جمله پاکستان خواسته مهاجران را بیرون نکنند. از طرفی پاکستان می‌‌خواهد درگیرهای مرزی را کنترل کند و طالبان باعث درگیری در پاکستان نشوند. ایران این مسائل را در مورد اخراج مهاجران غیرقانونی مد نظر قرار دهد.
8.مسیر جابه‌جایی کالا به افغانستان بیشتر به خود سیستان ختم شود. توسعه و رشد تبادل کالا از مرز میلک با جدیت تمام دنبال شود.
9. در زلزله هرات ریاست هلال احمر ایران به هرات رفته و با مسئولان طالبان دیدار کرده است تا کمک‌های لازم به مردم آسیب‌دیده را فراهم کند. در ماه آبان که صحبت دادن حقابه توسط طالبان مطرح شده ریاست هلال احمر ایران در صورت امکان در جلسات گفت‌وگو در مورد حقابه حضور داشته باشد.
10. استاندار خراسان رضوی که به تازگی با هئیت تجاری برای تبادلات کالا به افغانستان رفته، بهتر است در جلسات حقابه و سفر به افغانستان نیز حضور داشته باشد تا درباره همه موضوعات رودخانه‌های مرزی و حقابه از افغانستان بحث شود و خود را برای آینده و موضوعات سد باشدان و سلما و مدل همکاری با طالبان آماده کنند.
11. در آینده قدرت در میان طالبان به طرف یکدست‌شدن می‌رود و گروهی تلاش خواهند کرد قدرت را قبضه و بقیه را حذف کنند. منافع ملی ایران در این زمینه پیش‌بینی و زیر نظر گرفته شود.
12. آقای سردار کرمی به عنوان استاندار از اختیارات ویژه خود استفاده کند و نامی از خود در سرعت توسعه شرق ایران به یادگار بگذارد و مشکلات شرکت‌هایی که در پروژه‌های بنیادی استان مثل انتقال آب از دریای عمان، توسعه اسکله شهید بهشتی چابهار، ساختن بند و سد برای استفاده بیشتر از باران‌های موسمی مانسون، معادن، راه‌آهن استان، توربین‌های بادی میل نادر، بزرگراه چابهار به میلک را با حضور همه مدیران این شرکت‌ها بررسی و شرایط افزایش سرعت انجام این پروژه‌ها را فراهم کند تا بتوانند دو شیفت و سه شیفت کار کنند. چون روز‌ها می‌گذرد و فرصت‌ها از دست می‌رود.
13. وضعیت پدافند غیرعامل در سیستان در شرایط قطع برق و مخابرات و استفاده از مخازن نفت و گاز در شرایط بحرانی و قطع آب بررسی شود.
14. ملاغنی برادر سرپرست معاون‌‌الوزرا و مسئول بخش اقتصادی طالبان بیشترین سخنرانی و فعالیت را در مورد موضوع حقابه ایران با بازدید از سد کمال‌خان و بخش‌آباد و تخصیص بودجه در جهت تکمیل آنها داشته است. بهتر است در موارد درخواست‌های کمک طالبان از ایران از آنها خواسته شود تا این موضوع از طریق ملاغنی برادر انجام شود.
15. در جنوب استان سیستان و بلوچستان امکان ساخت دریاچه مصنوعی، سد و بندهای بیشتر در جهت استفاده بهتر از باران‌های موسمی مانسون توسط کارشناسان این حوزه بررسی شود.
16. احمد مسعود رهبری جبهه مقاومت ملی افغانستان طی دو سال گذشته با وجود فشار زیاد طالبان توانسته جبهه خود را توسعه دهد و عملیات ضد طالبان در داخل خاک افغانستان انجام دهد. این گروه مورد حمایت قرار گیرد چون طالبان وقتی شکست بخورند و در حال فرار از کابل باشند، به فکر حکومت همه‌شمول خواهند بود.
