سرعت‌بخشیدن به پیشرفت و توسعه

مینا جعفری-وکیل دادگستری و فعال حقوق زنان:روزها و هفته‌های بین‌المللی، فرصت‌هایی برای آموزش عموم مردم درباره موضوعات مورد دغدغه و همچنین بسیج‌کردن مقاصد و منابع سیاسی در راستای سخن‌گفتن از مشکلات جهانی و تقویت‌کردن دستاوردهای بشری است. موجودیت این روزهای جهانی پیش از استقرار و موجودیت سازمان ملل است اما این سازمان، آنها را به عنوان ابزارها و شیوه‌های ترویجی قدرتمند با آغوش باز پذیرفته است. از‌جمله این روزهای جهانی می‌توان به 8 مارس یعنی روز جهانی زنان اشاره کرد.

داستان از آنجا آغاز شد که زنان سوسیالیست آمریکا در 28 فوریه 1909 در شهر نیویورک بزرگداشتی برای روز اعتصاب زنان کارگر در صنایع پوشاک در سال 1857 برگزار کردند. کمی بعدتر در 19 مارس 1911 زنان سوسیالیست اروپایی نیز با ایده ترویج حقوق برابر از‌جمله کسب حق رأی برای زنان اقدام به برگزاری تظاهرات در شهرهای گوناگون کردند. از سال 1914 این روز در 8 مارس در آلمان و انگلیس برگزار شد. در همان سال‌ها و به‌طور دقیق‌تر در 1917 این روز در سنت‌پترزبورگ، زنان در اعتصابی به نام «نان و صلح» در اعتراض به وضعیت اقتصادی و معیشتی جامعه شرکت کرده و خواستار پایان‌دادن به جنگ جهانی اول شدند. در همان روز، زنان کارگر کارخانه نساجی در پتروگراد دست به اعتصاب زدند و با روشن‌کردن چراغ انقلاب فوریه در سال 1917 و کسب حق رأی زنان در همان سال، 8 مارس به عنوان تعطیلات ملی شناخته شد.

تا پیش از به رسمیت شناختن 8 مارس توسط سازمان ملل در سال 1977، این روز به عنوان یک رویداد سیاسی سوسیالیستی شناخته می‌شد اما پس از آن، بیشتر به عنوان روزی برای توجه و بزرگداشت دستاوردهای اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و فرهنگی زنان قلمداد شده و نقطه عطفی برای پرداختن به جنبش‌های حقوق زنان در جهان و ارزیابی مسائلی همچون برابری جنسیتی، تبعیض‌های جنسیتی، خشونت علیه زنان و حقوق باروری آنها محسوب می‌شود. شایان ذکر است که سازمان ملل سال 1975 را سال جهانی زن اعلام کرده بود و بعدتر در سال 1977 مجمع عمومی سازمان ملل از کشورهای عضو خواست تا این روز را به نام روز جهانی زن مورد پذیرش قرار دهند. 8 مارس در برخی از کشورها به عنوان تعطیل رسمی در تقویم گنجانده شده است و بیشتر از آنکه حال و هوای سیاسی داشته باشد، به عنوان روزی برای بزرگداشت زن قلمداد می‌شود و با جشن و تظاهرات خیابانی همراه است. گرامیداشت این روز در هر سال با تمرکز بر مسئله خاص در زمینه حقوق زنان و ترویج برابری از سوی سازمان ملل و سایر نهادهای بین‌المللی فعال در حوزه زنان صورت می‌پذیرد. برای نمونه شعار سال 2023 «نوآوری و فناوری برای برابری جنسیتی» بود و شعار 2024 «سرمایه‌گذاری روی زنان: سرعت‌بخشیدن به پیشرفت و توسعه» عنوان شده است و طبعا ارزیابی‌ها و تأکیدات هر سال بر اساس شعاری است که مطرح می‌شود. شعار امسال که بر الهام‌بخش‌ بودن زنان تأکید دارد، اعلانی است برای دگرگونی رویکرد به مقوله پیشرفت و نقش کلیدی زنان در سرعت‌بخشیدن توسعه پایدار در جوامع.

بر اساس تعریف صفحه رسمی سازمان ملل، پنج حوزه کلیدی که نیازمند اقدام مشترک در راستای این شعار است، عبارت‌اند از:

1- سرمایه‌گذاری در حوزه برابری جنسیتی که بزرگ‌‌‌ترین چالش حقوق‌بشری است و دربردارنده امتیاز برای همگان است.

2- پایان‌دادن به فقر به‌ویژه پس از همه‌گیری کرونا که سبب فقیرشدن 75 میلیون نفر دیگر شد و اکنون نیازمند اقدام فوری در راستای جلوگیری از فقیرشدن 343 میلیون زن و دختر تا سال 2030 هستیم.

3- اجرائی‌کردن سرمایه‌گذاری جنسیت‌محور که 75 درصد کشورها تا سال 2025 به دلیل جنگ‌ها و نزاع‌ها و گرانی قیمت‌ها مجبور به قطع‌کردن سوبسیدها و حمایت‌ها و پرداخت‌های عمومی هستند که به‌طور خاص و البته منفی بر خدمات اولیه و نیازمندی‌های زنان تأثیر می‌گذارد.

4- تعییر جهت‌ دادن به سمت و سوی اقتصاد سبز و حمایت از اجتماع برای تقویت و شنیده‌شدن صدای زنان.

5- حمایت از مدافعان حقوق زن که تغییردهنده و الهام‌بخش هستند؛ چراکه علی‌رغم همه تلاش‌ها، سازمان‌های زنان صرفا 13صدم درصد از کمک‌های توسعه‌ای دولتی را دریافت می‌کنند.

از‌جمله آرمان‌های 17گانه توسعه پایدار که سازمان ملل در ایران تعریف کرده، برابری جنسیتی با هدف دستیابی به آن و توانمندسازی تمامی زنان و دختران عنوان شده است و از راهکارهایی همچون:

1- پایان‌بخشیدن به اشکال تبعیض در مورد زنان و دختران و همچنین از‌جمله قاچاق انسان، بهره‌کشی جنسی و سایر اشکال استثمار

2- از میان برداشتن تمام رفتارهای زیان‌بار مانند ازدواج کودکان، ازدواج زودهنگام و اجباری

3- به رسمیت شناختن و ارزش‌نهادن به مراقبت‌های بدون دستمزد و کارهای خانگی از راه تصویب خدمات عمومی، ایجاد زیرساخت‌ها، سیاست‌های حمایتی اجتماعی و ترویج مسئولیت‌های مشترک در خانه و خانواده متناست با شرایط ملی

4- تضمین مشارکت کامل و مؤثر و فرصت‌های برابر برای زنان جهت مدیریت در تمام سطوح تصمیم‌گیری در زمینه‌های سیاسی، اقتصادی و زندگی اجتماعی

5- تضمین دسترسی جهانی به بهداشت جنسی و باروری و حقوق باروری در راستای توافق‌های «برنامه اقدام کنفرانس بین‌المللی جمعیت و توسعه» و «برنامه اقدام پکن»

6-اجرای اصلاحات برای دادن حقوق مساوی به زنان درباره منابع اقتصادی از‌جمله ارث‌

7- تقویت و اتخاد سیاست‌های مناسب و قابل اجرا برای ترویج برابری جنسیتی و توانمندسازی زنان و دختران در تمام سطوح.

در حال حاضر پرسش این است که سازمان ملل، کدام یک از این موارد را که در راستای تحقق یکی از آرمان‌های توسعه پایدار مطرح کرده، طی سال‌های اخیر در حوزه زنان به مرحله اجرا درآورده است؛ به‌ویژه آنکه مطالبات و خواسته‌های زنان ایرانی با افزایش آگاهی و دسترسی به فضای مجازی و لاجرم آشنا‌شدن با مفاهیم روز جهانی، افزایش یافته اما در این سال‌ها از سوی دولتمردان با توجه مطلوبی روبه‌رو نشده است.