راوی قابل اعتماد حقیقت، دیوید اتنبرو
جمعه بیست‌ویکم اردیبهشت‌ماه رویداد «مستندسازان» هم‌زمان با نودوهشتمین سالگرد تولد دیوید اتنبرو، مستندساز و طبیعت‌پژوه بریتانیایی که یکی از شناخته‌شده‌ترین و تأثیرگذارترین مستندسازان جهان است، برگزار شد.
شرق: جمعه بیست‌ویکم اردیبهشت‌ماه رویداد «مستندسازان» هم‌زمان با نودوهشتمین سالگرد تولد دیوید اتنبرو، مستندساز و طبیعت‌پژوه بریتانیایی که یکی از شناخته‌شده‌ترین و تأثیرگذارترین مستندسازان جهان است، برگزار شد.
در ابتدای برنامه، مستند سینمایی «کاپیتان من» به کارگردانی سیاوش صفاریان‌پور به نمایش درآمد و در ادامه جلسه گفت‌وگویی با حضور رامین حیدری‌فاروقی (مستندساز)، محمد شکیبانیا (تهیه‌کننده و کارگردان مستند و تهیه‌کننده برنامه نردبان)، عرفان خسروی (دیرینه‌شناس و پژوهشگر علم در رسانه) با مدیریت سیاوش صفاریان‌پور برگزار شد.
اسماعیل میرفخرایی که میهمان ویژه این برنامه بود در قسمت‌هایی از این بحث‌و‌گفت‌وگو شرکت داشت.
در این جلسه به وجوه مختلف فعالیت‌های دیوید اتنبرو در مستندسازی پرداخته شد.
سبک قصه‌گویی، توانایی ایجاد اعتماد در مخاطب، توانایی پرداختن به وجوه مختلف از قوم‌گرایی در کنار موضوع اصلی حیات‌وحش و از همه مهم‌‌تر ارتباط رسانه به‌خصوص تلویزیون در پرورش مستندساز خلاق و مؤلف بررسی شد.
همگی کارشناسان، حمایت رسانه تلویزیون به‌عنوان خاستگاه اصلی مستندسازی از پرورش و مداومت در فعالیت و تولید را از دلایل مهم پرورش یک مستندساز مؤلف تأثیرگذار دانستند و فعالیت‌های اتنبرو را از این وجه بررسی کردند.
دیوید اتنبرو در سال ۲۰۲۲ به خاطر تلاش، تأثیر و تعهد برای آنچه در طبیعت می‌گذرد، از طرف سازمان ملل به‌عنوان (پرچم‌دار زمین) معرفی شد و در پایان این نشست پیشنهاد نام‌گذاری روز تولد او به‌عنوان روز مستندساز مطرح شد. این پیشنهاد از طریق یونسکو با متنی با این مضمون ارسال می‌شود:
از همان روز که گونه انسان خردمند روی زمین قدم گذاشت و بارقه هوشمندی در ذهن او روشن شد، خردمندی و قصه‌گویی دست در دستان هم نهادند تا ما به موجوداتی بدل شویم که توانایی زیستن فراتر از زمان خود و در دل اعصار را به دست آوریم. از همان نخستین روزها، با همان نخستین ابزارها ما داستان‌های خود، تجربیات خود و یافته‌های خود را مستند کردیم و به آن دوام بخشیدیم. ما امروز بر دوش و در آغوش تجربه‌های مستندشده و قصه‌های روایت‌شده آنها ایستاده‌ایم که می‌توانیم کمی دورتر را کمی بهتر ببینیم.
سنت انتقال دانش و تجربه و خردمندی به مدد قصه‌گویی، که شاید بی‌اغراق ذات و ماهیت انسان را بیش از هر صفت و توصیف دیگری توضیح دهد، امروز اوج بروزش را در کار و فعالیت مستندسازان جهان علم و طبیعت می‌بیند.
اگر روزی بستر رسانه‌ای ما دیوار غار‌ها بود و عصاره رنگ گیاهان، امروز به مدد انقلاب‌های متوالی علم و فناوری، به هزارویک ابزار برای ثبت و روایت مجهزیم اما در پشت این توان فنی، همان روح کنجکاو و قصه‌گوی ماست که بی‌تابی می‌کند.
در میان این نسل از میراث‌داران سنت قصه‌گویی قصه جهان، دیوید اتنبرو نمونه‌ای یگانه است که عمر پربارش نه‌تنها نسل‌های متوالی را با دانش و خرد جهانی که در آن زندگی می‌کنیم، آشنا کرده که ماهیت قصه‌گویی و روایت این داستان‌ها را نیز تغییر داده است.
او در عمر طولانی و پرثمرش، پیوسته و مداوم نشان داده است که چطور وقتی داستان‌گویی درست دست به دست داده‌های علمی می‌دهد، می‌توان جهان را تغییر داد.
اما هنوز هزار باده ناخورده در رگ تاک است و هزاران داستان مهم دیگر از دنیای ما باقی است که مستندسازان امروز باید متکی به داده‌های علم و تجربه آن را برای نسل‌های بعد روایت کنند.
بر این اساس کرسی ترویج علم یونسکو در ایران در نامه‌ای به دفتر مناسبت‌های یونسکو پیشنهاد نام‌گذاری «روز جهانی مستندسازان (علم و طبیعت)» را برای تاریخ هشتم ماه می هم‌زمان با سالروز تولد دیوید اتنبرو تقدیم می‌کند. باشد که داستان‌های ما و شما آگاهی‌بخش نسل‌های آینده باشد و آنها را برای درک و حراست از زمین، این تنها خانه مادری ما مجهزتر و مشتاق‌تر کند.
مستند کاپیتان من به کارگردانی سیاوش صفاریان‌پور به پیچیدگی‌های مغز انسان می‌پردازد و بهرام رادان تهیه‌کننده و روایت‌کننده این مستند است. حضور رادان اولین همکاری یک ستاره سینما در یک مستند علمی ایرانی است که در سینمای جهان بسیار رایج است و انجمن ترویج علم ایران از بهرام رادان برای این اقدام تقدیر ویژه به عمل آورد.
