دولت چهاردهم و ضرورت تحول در آموزش‌وپرورش
نهاد آموزش‌وپرورش می‌تواند بسترساز توسعه کشور شود، بنابراین خیلی مهم است که آموزش‌وپرورش در صدر اولویت دولت قرار گیرد و از کوچک‌انگاری آن جلوگیری شود. اگر نگاهی به سند تحول بنیادین و برنامه‌های پنج‌ساله توسعه و قوانین موجود مربوط به آموزش‌وپرورش بیندازیم، منطقا باید امروز یک نظام آموزشی عدالت‌محور و با کیفیت بالا داشته باشیم و همه‌چیز در حد استاندارد باشد.
غلامرضا کریمی*: نهاد آموزش‌وپرورش می‌تواند بسترساز توسعه کشور شود، بنابراین خیلی مهم است که آموزش‌وپرورش در صدر اولویت دولت قرار گیرد و از کوچک‌انگاری آن جلوگیری شود. اگر نگاهی به سند تحول بنیادین و برنامه‌های پنج‌ساله توسعه و قوانین موجود مربوط به آموزش‌وپرورش بیندازیم، منطقا باید امروز یک نظام آموزشی عدالت‌محور و با کیفیت بالا داشته باشیم و همه‌چیز در حد استاندارد باشد. اما نگاهی به واقعیت‌ها بیانگر این است که وضعیت آموزش‌وپرورش خوب نیست و تقریبا در یک وضعیت نابسامانی قرار گرفته، میزان اعتراضات و نارضایتی‌ها در سطح معلمان بسیار گسترده شده و حتی نارضایتی‌ها به سطح دانش‌آموزی و اولیا هم کشیده شده که آخرین آنها برگزاری امتحانات نهایی دوره دبیرستان بوده که با مشکلات متعددی مواجه شده. نتایج ارزیابی‌های بین‌المللی و داخلی بیانگر این است که وضعیت آموزش‌وپرورش در طول یک دهه گذشته دچار روند نزولی شده و حتی پوشش تحصیلی در وضعیتی است که بیش از یک میلیون نفر افراد در سن لازم‌التعلیم در خارج از مدرسه قرار گرفته‌اند و کیفیت آموزشی مدارس دولتی دچار افت شدید شده و به تبع آن نابرابری و تبعیض بین دانش‌آموزان گسترده شده و شکاف دولت و ملت را با کاهش اعتماد اجتماعی و تشدید فاصله نسل زد و آلفا با ارزش‌های رسمی افزایش داده که نیاز است برای خروج از این وضعیت نابسامان، اقدامات تحولی و اصلاحی گسترده‌ای صورت گیرد. دکتر پزشکیان در طول دوران تبلیغات انتخاباتی بر ضرورت راه‌اندازی نهضت ملی مبارزه با تبعیض و بی‌عدالتی آموزشی، بهبود وضعیت منزلت و معیشت معلمان و جلوگیری از تضییع حق برخی از معلمان و دانشجو-معلمان به خاطر فشارهای گزینشی و حراستی تأکید کرد و هنگام معرفی کابینه، علیرضا کاظمی را به عنوان گزینه وزارت آموزش‌وپرورش معرفی کرده که سابقه، اعتبار و تجربه بسیار خوبی دارد و خوشبختانه با استقبال چشمگیر نمایندگان مجلس هم مواجه شده و برای اولین بار در‌حال رقم‌خوردن شرایطی هستیم که بعد از روی کار آمدن سه رئیس‌جمهور که همگی در دوره اول خود با تعیین سرپرست برای وزارت آموزش‌وپرورش کار خود را شروع کردند، در دوره ریاست‌جمهوری پزشکیان انتظار می‌رود با رأی قاطع نمایندگان، بازگشایی مدارس با اقتدار و ثبات مدیریتی انجام شود. حال با این انتخاب شایسته، معلمان، دانش‌آموزان و اولیا انتظار دارند مدرسه به عنوان قلب تپنده و موتور محرکه نظام آموزشی کشور، جایگاه بسیار مهمی در شکل‌گیری شخصیت فکری، روانی و حرفه‌ای دانش‌آموزان ایفا کند و به مطالبات و تقاضاهای متفاوت نسل‌های جدید توجه کند. بستری فراهم شود که دانش‌آموزان بتوانند دانش و مهارت‌هایی نظیر سواد مالی، سواد رسانه‌ای، گفت‌وگوی انتقادی، مطالبه‌گری و مسئولیت‌پذیری را کسب کنند که زمانی که وارد جامعه و بازار کار شدند، بتوانند از آنها استفاده کنند. شرایطی فراهم شود که دانش‌آموزان در معرض تجربه‌های مختلف قرار گیرند. حال که آموزش‌وپرورش با ابربحران‌های فرهنگی مواجه شده، انتظار می‌رود وزیر جدید بتواند این بحران‌ها را به صورت دقیق شناسایی و با تمامی ذی‌نفعان مرتبط با این موضوعات گفت‌وگو کند و برمبنای گفت‌وگوی جمعی در راستای اجرائی‌کردن راه‌حل‌های شناسایی‌شده اقدام کند. انتظار می‌رود وزیر جدید با رویکردهای نوآورانه و خلاقانه و با خرد جمعی، بتواند به عنوان نماد تغییر و تجسم تحول در درون وزارت آموزش‌وپرورش، قابلیت‌ها و توانمندی‌های این وزارتخانه را برای حرکت به سمت جلو افزایش دهد. اگرچه توانمندسازی نظام آموزشی در این شرایط بسیار کار سختی است، ولی انتظار می‌رود با اصلاح جهت‌گیری‌ها و با شکل‌دادن به روندهای گفت‌وگویی و اجماعی، قابلیت‌های موجود در نیروها را افزایش داده و راه‌حل‌های اجماعی را اجرا کند تا شاهد ارتقای کیفیت آموزشی و همین‌طور مشروعیت نظام آموزشی در نزد آحاد مردم به‌ویژه اولیا باشیم. در‌حال‌حاضر، روند توسعه کشور نیاز به آدم‌های پرسش‌گر، خلاق و مستقل دارد، بنابراین باید ظرفیت گفت‌وگو و مشارکت بین یک میلیون معلم، 16 میلیون دانش‌آموز و بیش از 30 میلیون اولیا افزایش یابد تا تمرین با هم کار‌کردن، گفت‌وگو و تفاهم‌کردن و هم‌افزایی‌کردن برای حل مسئله صورت گیرد. باید این قابلیت‌ها را در آموزش‌وپرورش تقویت کرد؛ آشتی واقعی مردم با دولت در درون مدرسه و با شنیدن صدای نسل جدید و اولیای آنها امکان‌پذیر است. امید به آینده باید در مدرسه به نوجوانان منتقل شود، حتی فهم و تحلیل درست بخشی از واقعیات جامعه امروز را می‌توان از کف کلاس‌های درس دریافت کرد؛ در این صورت است که می‌توان برای پرکردن شکاف موجود میان مردم و حکومت گام‌های استوار برداشت و بستر رشد و توسعه در کشور را فراهم کرد.
*استاد دانشگاه خوارزمی
