تاریخ زمین و گیاهان
کتاب «زیباترین تاریخ زمین» اثری است در سه پرده و همان‌طور که از عنوانش برمی‌آید، به تاریخ سیاره‌ای که ما در آن زندگی می‌کنیم مربوط است. زندگی، همان چیزی است که سیاره زمین را به جهانی معجزه‌آسا تبدیل کرده است؛ اما این پرسشی بنیادین است که آیا سیاره ما منحصربه‌فرد است؟ این پرسشی است که پاسخ دقیقی به آن در خلال مباحث کتاب «زیباترین تاریخ زمین» داده شده است.
شرق: کتاب «زیباترین تاریخ زمین» اثری است در سه پرده و همان‌طور که از عنوانش برمی‌آید، به تاریخ سیاره‌ای که ما در آن زندگی می‌کنیم مربوط است. زندگی، همان چیزی است که سیاره زمین را به جهانی معجزه‌آسا تبدیل کرده است؛ اما این پرسشی بنیادین است که آیا سیاره ما منحصربه‌فرد است؟ این پرسشی است که پاسخ دقیقی به آن در خلال مباحث کتاب «زیباترین تاریخ زمین» داده شده است. در پرده اول کتاب «زیباترین تاریخ زمین» با عنوان «پیدایش یک خانه به دوش»، ماجرای پیدایش زمین نقل شده، نقش‌های کلیدی بر عهده خورشید و ماه است اما مریخ و ناهید هم حضور پراهمیتی دارند. البته مشتری، زحل، راه شیری و چند کهکشان دیگر هم وارد صحنه می‌شوند. نویسنده این بخش از کتاب، اخترفیزیکدانی به نام آندره برائیک است. او کاشف حلقه‌های نپتون در سال 1984 و همچنین قمرهای جدید زحل است. برائیک استاد دانشگاه پاریس و مدیر گروه پژوهشی گاما-گرانش است. او در طرح وویجر با ناسا همکاری کرده و عضو گروه تصاویر کاوشگر کاسینی-هویگنس است که به بررسی زحل پرداخته است. پرده دوم این کتاب با عنوان «سیاره زنده»؛ سیاره‌ای را به ما نشان می‌دهد که بر اثر زمین‌لرزه‌ها می‌لرزد، پر از آتشفشان است، اقیانوس‌ها را جاری و سپس مسدود می‌کند. زمین، قاره‌ها را می‌سازد، آنها را از هم منشعب می‌کند و بعد، بر اثر برخوردشان با هم کوه‌ها را پدید می‌آورد. کم‌کم چهره‌ای را به خود می‌گیرد که ما با نادرترین دارایی‌اش می‌شناسیم یعنی آب مایع، که در سراسر زمین به وفور یافت می‌شود. نویسنده این بخش از کتاب، پل تاپونیه است. او به ما می‌گوید که زندگی چگونه در اقیانوس اولیه ظاهر شد و زمین را مطیع خود کرد. پل تاپونیه، زمین‌شناس و مدیر بخش تکنوتیک در مؤسسه فیزیک کره زمین در پاریس و متخصص برجسته جهانی در زمینه برخورد قاره‌ها است. در پرده سوم کتاب «زیباترین تاریخ زمین» با حضور انسان بر روی زمین روبه‌رو می‌شویم. نویسنده این بخش لستر براون، کارشناس کشاورزی و تحلیلگر پیشین وزارت کشاورزی آمریکا است. او با اشاره به تخریب‌های انسان در زمین معتقد است که اینک وقت واکنش نشان‌دادن است. الان می‌توانیم خرابی‌ها و خسارت‌ها را محدود کنیم یا بکوشیم تعادل و هماهنگی ایجاد کنیم. الان امکاناتش را داریم، اگر نکنیم به سمت نحوه زندگی بدوی یا شبه‌طبیعی برمی‌گردیم. امکانات ما نیز راه‌های سیاسی و به‌ویژه اقتصادی هستند. برخی از مهم‌ترین پرسش‌هایی که در کتاب «زیباترین تاریخ زمین» مطرح شده عبارتند از: چرا این سنگریزه ناچیز در بی‌کرانگی جهان با این سرنوشت شگفت‌آور مواجه شد؟ چگونه این سنگریزه به سیاره‌ای در حال تغییر تبدیل شد و در گوشه‌ای از کهکشان، زندگی را پدید آورد؟ چرا انسان‌ها، جانوران و گیاهان زندگی در مناطق لرزه‌خیز و آتش‌فشانی را بیشتر دوست می‌دارند؟ آیا روزی استرالیا بخشی از آسیا خواهد شد؟ خاک چین در آسمان آمریکا چه می‌کند؟ کتاب «زیباترین تاریخ زمین» با ترجمه مهدی ضرغامیان در نشر نو منتشر شده است. «زیباترین تاریخ گیاهان» اثر دیگری است که این کتاب نیز توسط چند نویسنده نوشته شده و اخیرا با ترجمه مهدی ضرغامیان در نشر نو به چاپ رسیده است. نویسندگان این کتاب بر اساس این واقعیت که گیاهان، میلیونها سال پیش از جانوران و انسان‌ها، نخستین موجودات زنده ساکن بر کره زمین بودند، این پرسش‌ها را مطرح کرده‌اند که: نخستین ساقه‌های چمن، نخستین درخت‌ها، نخستین گل‌ها چگونه پدید آمدند؟ آیا گیاهان هم هوش و احساسات دارند؟ زندگی و زاد و ولد آنها با زندگی و زاد و ولد انسان و سایر جانوران چه ارتباطی دارد؟ آنها معتقدند که همگی ما از جلبک آبی زاده شده‌ایم، همانی که گاهی ردی از آن را بر کف باغ و باغچه می‌بینیم. این کتاب پژوهشی جذاب و خواندنی در دنیای گیاهان است که توسط گروهی از متخصصان برجسته نوشته شده است که عبارتند از: ژان ماری پلت، مارسل مارویر، تئودور مونود و ژاک ژیراردون. این کتاب خوانندگان را به سفری درخشان در طول تاریخ، تنوع و نقش حیاتی گیاهان در اکوسیستم‌های زمین می‌برد. نویسندگان از طریق دانش و بینش‌های تخصصی خود، داستان‌های شگفت‌انگیز گیاهان را از ریشه‌های باستانی آنها تا تأثیرات حیاتی‌شان بر تمدن‌های بشری، زنده می‌کنند. این کتاب به‌صورت یک گفت‌وگوی پربار بین نویسندگان ارائه شده است که هرکدام دانش عمیق خود را به این بحث علمی وارد می‌کنند. ژان ماری پلت، گیاه‌شناس و بوم‌شناس برجسته، به بررسی بیولوژی و بوم‌شناسی گیاهان می‌پردازد. او نشان می‌دهد چگونه گیاهان در طول میلیونها سال با محیط‌های مختلف سازگار شده‌اند و نبوغ تکاملی آنها را در شکل‌گیری تنوع باورنکردنی فرم‌ها و عملکردهای گیاهی بررسی می‌کند. مارسل مارویر، متخصص علوم کشاورزی، به تأثیر اهلی‌سازی گیاهان و نقش کلیدی آنها در توسعه جوامع بشری می‌پردازد. او ریشه‌های کشاورزی، فرایند انتخاب و کشت گیاهان و رابطه مداوم بین انسان و گیاهان که تمدن‌ها را در طول تاریخ شکل داده است، بررسی می‌کند. دیدگاه او بر اهمیت گیاهان نه تنها به‌عنوان منبع غذا بلکه به‌عنوان عناصر ضروری در فرهنگ، پزشکی و صنعت تأکید دارد. تئودور مونو؛ طبیعت‌شناس مشهور، دانش وسیع خود از حیات گیاهان در محیط‌های شدید، به‌ویژه بیابان‌ها را به اشتراک می‌گذارد. او تجربیات خود از سال‌ها اکتشاف را بازگو و انعطاف‌پذیری گیاهانی که در سخت‌ترین شرایط زنده می‌مانند را آشکار می‌کند. مشاهدات مونو نشان‌دهنده توانایی شگفت‌انگیز گیاهان برای بقا و شکوفایی در زیستگاه‌های متنوع است. ژاک ژیراردون؛ باغبان حرفه‌ای، بر پرورش و مراقبت از گیاهان در باغ‌ها و محیط‌های شهری تمرکز می‌کند و ابعاد کاربردی‌تری به بحث می‌افزاید. او توصیه‌هایی درباره تکنیک‌های باغبانی و اهمیت حفظ تنوع زیستی گیاهان در دنیای شهری ما ارائه می‌دهد. بینش‌های ژیراردون بر اهمیت مستمر گیاهان در زندگی روزمره ما و نیاز به شیوه‌های پایدار برای حفاظت از این منابع ارزشمند تأکید می‌کند. در بخشی از پیش‌گفتار کتاب می‌خوانیم: «این کتاب، داستان درخت است. داستانی است که مجذوبمان می‌کند، اما گاهی هم آزارمان می‌دهد، زیرا فقط بخشی از اسرارش را آشکار کرده‌ایم. این کتاب، تاریخ درخت نسب‌شناسی ماست. ریشه‌های این درخت که ریشه‌های خود ماست، در سوپ اولیه فرو می‌رود و در همین سوپ بوده که زندگی ظاهر شده. در طول دو میلیارد سال، زندگی به‌صورت گیاهی باقی ماند. سپس زندگی جهشی ایجاد کرد».
