از انتخابات تا کار خانگی

انتخابات آمریکا روز گذشته مهم‌ترین مسئله‌ای بود که درباره آن در شبکه‌های اجتماعی سخن گفته می‌شد. ماجرای فیلم‌برداری که بلافاصله پس از ادعای پربودن سالن، صندلی‌های خالی را نشان داد و همچنین پیشتازبودن ترامپ در پنج ایالت کلیدی از هفت ایالت از جمله مباحث واکنش‌برانگیز بود. پرسش‌های فراوان درباره بی‌مجازات‌ماندن شرکت ثامن به عنوان کارخانه‌ای که مسبب مرگ ۷۰ بیمار دیالیزی بود و همچنین پرسش درباره سرنوشت دختر علوم‌‌تحقیقات از جمله موضوعات مطرح‌شده در شبکه‌های اجتماعی بود. این سؤال هم مطرح بود که آیا وکلایی که برای این دختر اعلام وکالت کرده‌اند به او دسترسی پیدا کرده‌اند یا خیر؟

از سوی دیگر طی چند روز گذشته توجه به جایگاه زنان خانه‌دار در شبکه‌های اجتماعی مطرح شد. این توجه به دلیل روز زنان خانه‌دار بود. در شبکه‌های اجتماعی مطرح شد که «این روز، روزی برای تقدیر از کسانی است که تمام وقت خود را صرف خانه و خانواده می‌کنند و برخی اوقات زحماتشان دیده نمی‌شود. زنان خانه‌دار، در این روز از نیازهای عاطفی، اجتماعی، آرزوها و خواسته‌های خود می‌گویند». همچنین مطلبی از «شهلا اعزازی» جامعه‌شناس، مورد توجه بسیار قرار گرفت.

در بخشی از این مطلب آمده است: «امروزه این دیدگاه رواج دارد که موقعیت زنان در خانواده را باید به‌صورت کلان و از طریق نگاه به جامعه و ساختارهای اجتماعی موجود در آن در نظر گرفت. دیگر خانواده به‌عنوان تنها عامل فرودستی زنان مطرح نیست، بلکه ساختار کلی جامعه است که فرودستی زنان را در جامعه و خانواده موجب می‌شود. نابرابری‌های موجود در جامعه به‌خصوص در حوزه اشتغال که به عدم دسترسی زنان به مشاغل یا درآمد‌های متناسب می‌انجامد، نبود امکانات در حوزه‌های اجتماعی، اقتصادی و آموزشی، جملگی زنان را از عرصه عمومی به عرصه خصوصی می‌رانند که در آن نابرابری‌های اجتماعی وجود دارد. گذشته از آن، نگاه امروزی به انواع کار زنان در کلیت آن است و کار خانگی را نیز به‌عنوان یک کار بدون دستمزد در نظر می‌گیرند. همچنین این دیدگاه مطرح می‌شود که بر اثر جداسازی جنسیتی رخ‌داده در تمام ابعاد جامعه، انجام کارهایی با دستمزد کمتر یا بدون دستمزد (کار خانگی) سهم زنان شده است. در پایان مبحث به جمع‌بندی درباره دیدگاه فمینیست به خانواده و ارائه ویژگی‌های کار خانگی از دید «آن اوکلی»، جامعه‌شناسی که اولین پژوهش در مورد کار خانگی زنان را انجام داد، اکتفا می‌شود». همچنین در مطلب اعزازی به برخی ویژگی‌های کار خانگی از دید «آن اوکلی» اشاره شده است. از جمله مشخصات کار خانه این است:

•تقریبا کار انحصاری یک جنس است.

• تقریبا همه بزرگسالان این جنس را دربر می‌گیرد.

• هیچ شغل دیگری وجود ندارد که تا این حد دارای پیوندهای شخصی باشد.

• شرح کار مشخصی وجود ندارد.

• دارای ساعات کار مشخصی نیست.

• زیر پوشش هیچ نوع اتحادیه و صنفی قرار ندارد.

• دارای حد و مرز مشخصی نیست.

• شروع و پایان مشخصی ندارد.

• فضای خاصی برای انجام آن وجود ندارد.

• اوقات فراغت ندارد.

• مرخصی و بازنشستگی ندارد».

در ادامه مقاله آمده است: «هرچند کار خانگی با بهره‌مندی از تکنولوژی‌های جدید در چند دهه اخیر دچار تغییراتی شده و امکان استفاده از غذا‌های آماده یا نیمه‌آماده فراهم شده است که بار آشپزی را از دوش زنان خانه‌دار برمی‌دارد اما باید توجه داشت که استفاده از این امکانات، وابسته به شرایط اقتصادی افراد است و در عین حال اگر بخشی از بار خانه‌داری کم شود، معمولا تقاضا‌های جدیدی برای خانه‌داری نیز به‌ وجود می‌آید».

در این مقاله بر انجام پژوهش در زمینه کار خانگی در ایران تأکید شده است تا باعث فهم بیشتر برای چگونگی و چرایی کار خانگی در کشورمان ‌شود.