اقتصاد دیجیتال و سرمایه‌گذاری‌های نامشهود: اهمیت، اندازه‌گیری و برنامه‌ریزی
اقتصاد دیجیتال به طور درخورتوجهی نقش و اهمیت سرمایه‌گذاری‌های نامشهود را افزایش داده است. فناوری‌های دیجیتال امکان بهره‌وری بیشتر و توسعه سریع‌تر این دارایی‌ها را فراهم می‌کنند و شرکت‌ها را به سمت سرمایه‌گذاری بیشتر در این حوزه‌ها سوق می‌دهند.
اقتصاد دیجیتال به طور درخورتوجهی نقش و اهمیت سرمایه‌گذاری‌های نامشهود را افزایش داده است. فناوری‌های دیجیتال امکان بهره‌وری بیشتر و توسعه سریع‌تر این دارایی‌ها را فراهم می‌کنند و شرکت‌ها را به سمت سرمایه‌گذاری بیشتر در این حوزه‌ها سوق می‌دهند. همچنین در اقتصاد دیجیتال، بازارها به‌سرعت در حال تغییر و گسترش هستند و این باعث می‌شود که ارزش دارایی‌های نامشهود به دلیل قابلیت مقیاس‌پذیری و سرریزهای مثبت بیشتر، افزایش یابد و نقش حیاتی‌تری در رشد و توسعه اقتصادی ایفا کنند.
سیستم‌های آماری در کشورهای مختلف با توجه به ثروت، فرهنگ، چارچوب‌های حقوقی و سیاسی و همچنین ظرفیت آمارگیری متفاوت هستند. قابل درک است که سطح ظرفیت آماری هر کشور از نظر رعایت استانداردها و روش‌های توصیه‌شده بین‌المللی، سیستم‌های جمع‌آوری داده و در دسترس بودن شاخص‌های کلیدی اجتماعی و اقتصادی متفاوت است. دارایی‌ها و سرمایه‌گذاری‌های نامشهود به سه دسته کلی تقسیم می‌شوند: اطلاعات رایانه‌ای، مالکیت نوآورانه و صلاحیت اقتصادی. این دارایی‌ها در قالب حساب‌های ملی شامل تحقیق و توسعه، نرم‌افزار و دیگر دارایی‌های نامشهود دسته‌بندی شده‌اند. به‌عنوان مثال، نرم‌افزار رایانه‌ای و پایگاه‌های داده بزرگ به‌عنوان دارایی‌های ثابت نامشهود شناسایی شده‌اند. این دارایی‌ها به همراه تحقیق و توسعه، اکتشاف مواد معدنی و آثار هنری اصلی به‌عنوان محصولات مالکیت معنوی طبقه‌بندی می‌شوند. با این حال، به دلیل پیچیدگی‌های دارایی‌های نامشهود، هیچ تعریف یا روش واحدی برای اندازه‌گیری آنها که خارج از مرزهای دارایی حساب‌های ملی قرار دارد، وجود ندارد. در سراسر جهان، بسیاری از مطالعات سه ویژگی مهم برای دارایی‌های نامشهود شناسایی کرده‌اند: 1) به‌عنوان منابعی با سود اقتصادی احتمالی در آینده در نظر گرفته می‌شوند، 2) فاقد ماهیت فیزیکی هستند، 3) تا حدی قابل حفظ و معامله از طرف یک شرکت هستند. این ویژگی‌ها در تعریف کلی‌تر دارایی‌های اقتصادی که از طریق سیستم حساب‌های ملی ارائه شده، نیز منعکس شده‌اند. اندازه‌گیری سرمایه‌گذاری نامشهود به معنای ارزیابی دارایی‌ها یا سرمایه‌هایی است که در معیارهای مالی سنتی مانند صورت‌های مالی عمومی یا گزارش‌های سالانه قابل مشاهده نیستند. این نوع سرمایه‌گذاری شامل منابع نامشهودی مانند مالکیت فکری، برندها، روابط با مشتریان، فناوری‌های نوآورانه، دانش فنی، تحقیق و توسعه و مهارت‌های کلیدی کارکنان می‌شود. اندازه‌گیری سرمایه‌گذاری نامشهود اهمیت زیادی در سازمان‌ها، شرکت‌ها و کشورها دارد، زیرا این اطلاعات به مدیران و سرمایه‌گذاران کمک می‌کند تا ارزش و عملکرد واقعی را بهتر درک کنند و تصمیمات موفق‌تری اتخاذ کنند. به طور میانگین، تشکیل سرمایه ثابت ناخالص در دارایی‌های نامشهود بیش از یک‌سوم کل سرمایه‌گذاری را در رشد تولید ناخالص داخلی به خود اختصاص داده است. همچنین با مقایسه سیستم حساب‌های ملی ۲۰۰۸ و سیستم حساب‌های ملی ۱۹۹۳، مشخص شده است که با در‌نظر‌گرفتن سرمایه‌گذاری در تحقیق و توسعه که قبلا به‌عنوان مصرف متوسط تلقی می‌شد، سهم تشکیل سرمایه ثابت نامشهود در رشد تولید ناخالص داخلی تقریبا دو برابر شده است. ابزارها و روش‌های مختلفی برای اندازه‌گیری سرمایه‌گذاری نامشهود وجود دارد، از‌جمله مدل‌سازی مالی، استفاده از پرسش‌نامه‌ها، مصاحبه‌های کیفی و استفاده از روش‌های تخمینی مانند روش ارزش‌گذاری مشتری یا برند. یکی از مراجع مهم برای اندازه‌گیری سرمایه‌گذاری نامشهود، دستورالعمل‌های سازمان ملل متحد در سیستم حساب‌های ملی است که از سال ۱۹۹۳ آغاز و در سال ۲۰۰۸ تکمیل شده است. در این زمینه، کشورهای انگلستان، استرالیا، ژاپن، فنلاند، کانادا، هلند و برخی دیگر از کشورهای اروپایی به شکل یکپارچه در چارچوب استانداردها و مفاهیم تولید‌شده اقدام به اندازه‌گیری سرمایه‌گذاری‌های نامشهود کرده‌اند. تبدیل نامشهودها به سرمایه‌گذاری، نیازمند دو مؤلفه اصلی است: فناوری و نهادها. فناوری تعیین می‌کند که چگونه دارایی‌های نامشهود ذخیره می‌شوند، در‌حالی‌که نهادها ارزش بیرونی این دارایی‌ها را با اعمال تفکیک‌پذیری ایجاد می‌کنند، بنابراین برای بهبود مدیریت کشور و تحقق اهداف اقتصاد دیجیتال با توجه به اینکه سرمایه‌های نامشهود نسبت به مشهودها، به احتمال زیاد مقیاس‌پذیرتر هستند، هزینه‌های آنها بیشتر اجتناب‌ناپذیرتر است و تمایل آنها به سرریزهای بالا و هم‌افزایی نسبتا شدید است و می‌توانند تحولات اقتصادی شگرفی را رقم بزنند. باید در ایران به فناوری دیجیتال و نهادهای لازم توجه جدی کرد و برای آنها برنامه‌ریزی تحول‌خواهانه کرد.
اهمیت، اندازه‌گیری و برنامه‌ریزی
- فراهم‌کردن زمینه طراحی رویکردهای جدید برای تحولات و معماری مالی و سرمایه‌گذاری در حساب‌های شرکت‌ها و دولت.
- فراهم‌کردن زمینه طراحی رویکردهای جدید برای جمع‌آوری داده‌های سرمایه‌های نامشهود از طریق نهادهای آماری.
- قابل مشاهده کردن مؤلفه‌های سرمایه و دارایی‌های نامشهود در آمارهای حساب‌های ملی و غیرملی.
- سنجش دقیق و به‌موقع سرمایه‌گذاری نامشهود در کنار سرمایه‌گذاری‌های مشهود.
- درک تأثیرات اقتصادی سرمایه‌های نامشهود بر متغیرهای مهم اقتصادی کشور و کسب‌و‌کارها.
