روزهای پرالتهاب خاورمیانه

محمود  فاضلی-دیپلمات پیشین و تحلیلگر امور بین‌الملل: جنگ در سوریه، فلسطین، لبنان و اوکراین با کل رویدادهای جهانی مرتبط است و نمی‌توان حملات اسرائیل به دمشق، تهران، بیروت و یمن و ماجراجویی اوکراین در کشاندن جنگ به خاک روسیه را جدای از رویدادهای جاری مناطق بحران‌زده در نظر گرفت. روسیه، ترکیه، سوریه، ایران، عراق، چین، کشورهای عربی خلیج‌ فارس و اروپا، در مورد الزام اتمام اشغال و کشتار غزه مصمم هستند. به نظر می‌رسد کاخ سفید نیز در شرایط کنونی همین نیت را حتی در ظاهر دارد. آمریکا مستقیم و غیرمستقیم به ایران هشدار می‌دهد که مراقب سناریوهای خود در مقابل نتانیاهو و متحدانش باشد. قدرت آمریکا در جنگ اوکراین نیز رو به اتمام است و این کشور نگران است دستاوردهایی که در عرصه اروپا به‌ دست آورده به دلیل شرایط کنونی این جنگ، از بین برود.

بعضی از اخبار نیز نشان می‌دهد که بریتانیا قصد دارد با تعمیق بیشتر بحران‌ها، رقابت‌ها و درگیری‌های آمریکا و روسیه، هر دو طرف را تضعیف کند. به همین دلیل، آمریکا و روسیه قصد دارند با حفظ آبروی خود و انعقاد یک توافق «شرافتمندانه» در فلسطین، لبنان و سوریه و همچنین در اوکراین، به مصالحه دست پیدا کنند. اولین گام در این راه، پایان‌دادن به حملات اسرائیل علیه غزه، عادی‌سازی روابط ترکیه و سوریه و در نهایت جایگزینی کابینه نتانیاهو است.

گروهی از تحلیلگران بر این باورند که تحریکات نتانیاهو برای انتقال جنگ از فلسطین به‌ طور عام و غزه به‌ طور خاص به منطقه، با هدف کشاندن ایران به یک جنگ فراگیر است؛ با این امید که اسرائیل بتواند از انزوایی که در آن به سر می‌برد رهایی یابد و مردم را وادار کند قتل‌های او در فلسطین را به لطف یک جنگ جدید فراموش کنند و هر‌طور‌که می‌خواهد در غزه به کشتار مردم بی‌دفاع بپردازد. از نظر نتانیاهو، جنگ با ایران باعث می‌شود کشورهای اتحادیه اروپایی و آمریکا در کنار او قرار بگیرند. ماجراجویی زلنسکی در راستای کشاندن جنگ به خاک روسیه و تیره‌کردن روابط روسیه با سوریه، فلسطین و ترکیه خواهد بود. آنچه به نظر می‌رسد این است که مسیر صلح احتمالی آنکارا-‌دمشق پیچیده است. عادی‌سازی روابط ترکیه و سوریه مستقل از بازیگران قدرتمند میدان دشوار است. عبور از این میدان مین و بازسازی وحدت مطلوب آسان نیست.

در آستانه مذاکرات صلح خاورمیانه بی‌شک یورش «ایتامار بن گویر»، وزیر امنیت ملی راست‌گرای افراطی اسرائیل و «اسحاق واسرلوف»، وزیر توسعه به همراه برخی از نمایندگان پارلمان اسرائیل و گروهی از یهودیان افراطی به مسجدالاقصی شرقی وضعیت موجود را پیچیده‌تر می‌کند. دولت نتانیاهو با تحریکات جدید خود نشان داد که همه ادیان و میراث مشترک بشریت را هدف قرار داده است. ورود و یورش اسرائیل به صحن مسجدالاقصی در مقابل چشمان پلیس اسرائیل که تمام توان خود را از سکوت جهانیان می‌گیرد، تردیدهایی جدی برای روند صلح ایجاد کرده است.

سخنرانی اخیر محمود عباس، رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین در پارلمان ترکیه نیز که گفته است: «نه دولتی به‌تنهایی در غزه تشکیل خواهد شد و نه بدون غزه دولتی تشکیل خواهد شد. با همکاری امت اسلامی و عربی و همه آزادگان جهان در سایه تشکیل کشور مستقل فلسطین به پایتختی قدس شرقی، غزه را بازسازی کرده و درد و زخم‌های ملت را التیام خواهیم بخشید. ملت فلسطین در برابر اسرائیل که به دنبال سیطره بر کل منطقه است، ایستاده است»، تا حدودی متفاوت از گذشته است.

از دیدگاه محمود عباس، قاتلان و جنایتکاران جنگی اسرائیلی از مجازات جنایاتی که مرتکب شده‌اند، قسر در نخواهند رفت. هرگز از قدس چشم‌پوشی نخواهیم کرد. قدس همیشه در قلب ما باقی خواهد ماند. به آنان که از سناریوهای روز بعد از جنگ در غزه سخن می‌گویند، می‌گوییم که غزه، کرانه باختری و قدس به طور واحد و یکپارچه کشور فلسطین را تشکیل خواهند داد.

او از همگان خواسته است برای آزادسازی بیش از ۱۰ هزار اسیر فلسطینی از زندان‌های اسرائیلی در کنارشان باشند. اسرائیل جنگ نسل‌کشی را علیه ملت فلسطین به راه انداخته و بیش از ۴۰ هزار فلسطینی را به شهادت رسانده است. وحدت ملی فلسطین کوتاه‌ترین راه به سمت پیروزی بر دشمن است. آمریکا از آغاز جنگ چند مرتبه از حق وتو در شورای امنیت برای جلوگیری از توقف جنگ استفاده کرده است. دولت آمریکا به‌رغم قتل و کشتار و ویرانگری و جنگ و گرسنگی اسرائیل علیه ملت فلسطین و هدف قراردادن نهادهای بشردوستانه، سه مرتبه در شورای امنیت برای جلوگیری از توقف جنگ از حق وتو استفاده کرده است. ملت فلسطین هرگز اجازه اشغال یک وجب از خاک غزه یا کرانه باختری را نخواهد داد. کشور فلسطین به پایتختی قدس شریف، بر نوار غزه و کرانه باختری حاکمیت خواهد کرد.

او از شورای امنیت می‌خواهد که قطع‌نامه آتش‌بس در غزه و خروج نیروهای اسرائیلی از این باریکه را اجرائی کند و توصیه‌های دیوان دادگستری بین‌المللی را به اجرا بگذارد. به گفته او، شورای امنیت 80 قطع‌نامه درباره مسئله فلسطین تصویب کرد اما هیچ‌یک از آنها به دلیل حضور آمریکا اجرا نشدند. ملت ما در معرض ظلمی تاریخی و کشتار جمعی است که تمامی محافل بین‌المللی آن را محکوم کردند. ملت مقاوم و پایدار فلسطین دیر یا زود به استقلال و آزادی خواهد رسید.