جهانی آشفته و آشنا

امین شاهد: علی بنی‌صدر پرفروش‌ترین هنرمند ایرانی مقیم خارج از ایران با مجموع فروش نزدیک به 9 میلیون دلار در حراجی‌هاست. او در جهانی پرآشوب و متلاطم به دنیا آمد، دنیایی که به‌شدت از ایده‌های کمال‌گرایانه هنرمندان گذشته دور شده است. آثار او به‌ دنبال تکرار جزئیات دقیق و آشنا، مانند مینیاتورهای ایرانی یا آثار هیرونیموس بوش نیستند. در کارهایش ترکیب یکپارچه و هم‌زمان چیزهای شناخته‌شده و خارق‌العاده هدف نیست؛ بلکه به‌ سمت فضایی تب‌آلود و ناآرام حرکت می‌کند. بنی‌صدر با استفاده ماهرانه از ابزار نقاشی، جهانی می‌سازد از چهره‌هایی که گاه در مرکز توجه و گاه در حال دورشدن هستند. آنها مدام بین آشنابودن و ابهام در نوسان و تعلیق‌اند. چهره‌های نقاشی‌های او نمایانگر بحران هویت و تلاش برای یافتن معنا در دنیای معاصر هستند. برخی از این چهره‌ها واضح و قابل شناسایی‌اند؛ در‌حالی‌که برخی در پس‌زمینه‌های پیچیده و تو‌در‌تو محو می‌شوند. این نوع نبود قطعیت به یکی از ویژگی‌های برجسته آثار بنی‌صدر تبدیل شده است. فضایی که او خلق می‌کند، هم جذاب است و هم دلهره‌آور. این کارها به‌‌ نوعی معماهای بصری و احساسی تبدیل شده‌اند. چهره‌های نقاشی‌های او گاه واضح و گاه در سایه‌ و رنگ‌های تیره محو می‌شوند. این نوع برخورد با آثار علی بنی‌صدر، احساسی از نبود قطعیت در ما ایجاد می‌کند: آیا این چهره‌ها تصویری از خود ما هستند یا نمادهایی هستند از تجربیات بشری؟

آشفتگی‌ بصری که در آثار او به‌ چشم می‌خورد، ارتباط مستقیمی با زندگی‌نامه بنی‌صدر دارد. علی در سال 1976 در تهران به دنیا آمد و در سال 1988 به همراه خانواده به سن دیگوی کالیفرنیا مهاجرت کرد. در مصاحبه‌های خود اشاره کرده که دوران کودکی‌اش تحت تأثیر دو رویداد بزرگ در تاریخ ایران قرار گرفته است: انقلاب اسلامی 1357 که منجر به سرنگونی شاه ایران و حکومت پهلوی شد، و جنگ ایران و عراق (1980-1988). کودکی او تحت‌ تأثیر این دو رویداد بود و او قبل از مهاجرت، دوران کودکی‌اش را در فضای جنگ و انقلاب سپری کرد. در واقع بنی‌صدر این تجربیات و تأثیر آنها را در آثار خود بازتاب می‌دهد، اما این بازتاب به شکل مستقیم و حکایت‌گونه نیست، بلکه با حالتی وهم‌انگیز و رؤیاگونه در آثارش ظاهر می‌شوند. بنی‌صدر از سال 2007 با آثاری مانند «سیاه»، «اکسون» و «کافران» به سبک شخصی خود دست یافت. او در این آثار از دو منبع الهام بزرگ، بهره گرفت: اول از اکسپرسیونیست‌های انتزاعی که به بازی‌های قلم‌مو و رنگ‌های پرقدرت علاقه داشتند، مانند کراسنر و گورکی که نقاشی را به ابزاری برای بیان احساسات عمیق تبدیل کردند. دوم از مینی‌مالیست‌ها و نقاشانی مانند بریس ماردن، که با استفاده از رنگ‌های ساده ولی معنادار به ایجاد فضاهای خاص در آثارشان می‌پرداختند.

در این نقاشی‌ها، بنی‌صدر ترکیبی از الگوهای شرقی مانند نقوش ژاپنی و مینیاتورهای ایرانی و مغولی را با تکنیک‌های مدرن غربی ترکیب کرده است. او در آثارش مانند «کافران» با ترکیب رنگ‌های سبز و آبی کم‌رنگ به همراه قرمزهای انتزاعی، احساسات پیچیده‌ای را به تصویر می‌کشد؛ رنگ‌های بهاری در کنار فرم‌های گوشتالو و قرمز، حس تضاد و تغییر را به نمایش می‌گذارند.

او در آثارش به دنبال بازآفرینی دقیق وقایع تاریخی یا رویدادهای خاص نیست. در واقع کارهای او بیشتر به بازنمایی احساسات درونی و دنیای پیچیده‌‌ عاطفی مشترک بین افراد اشاره دارد تا اینکه بخواهد فقط یک روایتگر باشد. بنی‌صدر به‌ جای اینکه صرفا به بازنمایی تجربه‌های شخصی یا توصیف جهان بیرونی دلبسته باشد، به کاوش در دنیای درونی و تجربه‌های حسی می‌پردازد. او نقاشی‌هایش را نه به‌عنوان روایتی دقیق از وقایع، بلکه به‌عنوان زمینه‌ای برای بیان پیچیدگی‌های عاطفی و روانی تولید می‌کند. رنگ‌های زنده و چهره‌های پر از احساس در آثار او، ما را به درون دنیای عواطف و تجربیات انسانی می‌کشاند. این چهره‌ها می‌توانند تصویری از خود ما باشند یا شاید نمادهایی از تجربیات جمعی بشری. هر نگاه به آثار او، ما را با سؤالاتی مواجه می‌کند که به تفکر و تأمل عمیق‌تر درباره هویت و روابط انسانی منجر می‌شود. بنی‌صدر در آثارش به موضوعات مهمی مانند مهاجرت، هویت و تغییرات اجتماعی نیز پرداخته است. او با استفاده از تکنیک‌های مدرن و سنتی، چالش‌هایی را که انسان معاصر با آنها روبه‌رو است، به تصویر می‌کشد. این موضوعات، همراه با سبک بصری منحصربه‌فرد او، باعث می‌شود که آثارش هم از نظر زیبایی‌شناختی و هم از نظر مفهومی دارای ارزش باشند.

نبود قطعیت و پیچیدگی در آثار «علی بنی‌صدر» به ما یادآوری می‌کند که زندگی خودمان نیز پر از چالش‌ها و پرسش‌هاست. از شادی و عشق تا اضطراب و ناامیدی. این تنوع احساسی نشان‌دهنده درک عمیق او از روان انسان و پیچیدگی‌های آن است. هر اثر او تلاشی است برای بیان جنبه‌هایی از تجربیات انسانی که می‌تواند با تماشاگر ارتباط برقرار کند و در نهایت، ما را به سفری درونی به دنیای احساسات و هویت انسانی می‌برد. به‌همین‌دلیل آثار او نه‌تنها به‌عنوان قطعات هنری زیبا، بلکه به‌عنوان منابعی برای اندیشه و احساس عمل می‌کنند. هر نقاشی او یک داستان پنهان دارد که ما را به اندیشیدن درباره خود و جهان پیرامون‌مان وادار می‌کند.

توضیحات دو‌ عکس:

Ali Banisadr, Black, 2007, oil on linen, 24 x 28 inches, 61 x 71 cm. Courtesy of the artist.

Ali Banisadr, Red, 2020, oil on linen, 48 x 60 inches, 121.9 x 152.4 cm. Courtesy of the artist.