تدبیری برای جبران خسارات تعطیلات

«سالی که نکوست از بهارش پیداست»؛ ضرب‌المثلی فارسی است که ویژگی‌های آغاز هر پدیده را نشانه‌ای برای ادامه و سرانجام آن می‌داند. در کشور ما شروع سال نه با تلاش و کار، بلکه با تعطیلاتی طولانی و کسل‌کننده آغاز می‌شود. 11 فروردین 1404 برابر بود با صدمین سال تصویب «قانون تبدیل بروج به ماه‌های فارسی از نوروز 1304 شمسی» که گاه‌شماری خورشیدی را براساس محاسبات حکیم عمر خیام نیشابوری، مبنای تاریخ رسمی سالانه مملکت قرار می‌دهد. جالب اینکه در پایان این قانون که به امضای مؤتمن‌الملک، رئیس وقت مجلس شورای ملی رسیده است، این عبارت درج شده: «این قانون که مشتمل بر دو ماده است، در جلسه شب یازدهم فروردین یک‌هزار و سیصد و چهار شمسی به تصویب مجلس شورای ملی رسید»؛ یعنی قانون در شب تصویب شده و قوه مقننه شب‌هنگام مشغول به کار بوده است! پس از انقلاب اسلامی نیز این گاه‌شماری در قانون اساسی به رسمیت شناخته شد.

مبنای تعطیلات در تقویم کنونی، قوانین و مقررات مختلف و پراکنده است: تعطیلی روز جمعه در انتهای اصل هفدهم «قانون اساسی جمهوری ایران» (مصوب 1358) پیش‌بینی شده؛ «لایحه قانونی تعیین تعطیلات رسمی کشور» (1359) که تعطیلات رسمی را فهرست نموده، در ماده 2 بیان می‌دارد: «هیئت وزیران با کسب نظر موافق رؤسای قوه مقننه و قوه قضائیه می‌‌تواند به مناسبت بروز بعضی حوادث و وقایع بسیار مهم، بعضی‌ نقاط یا سراسر کشور را تعطیل رسمی (‌عمومی) اعلام کند»؛ در تبصره ماده 7 «قانون نحوه حفظ آثار و یاد حضرت امام خمینی» (1368) 14 خرداد عزای عمومی و تعطیل است»؛ ماده 63 «قانون کار» (1368) روز کارگر (11 اردیبهشت) را جزء تعطیلات رسمی کارگران به حساب می‌آورد؛ قسمت (ح) ماده 37 «قانون احکام دائمی برنامه‌های توسعه کشور» (1395) بیان می‌کند: «هشتم ربیع‌الاول سالروز شهادت حضرت امام حسن عسکری‌‌(ع) و آغاز امامت حضرت ولی عصر‌(عج) به‌عنوان تعطیل رسمی تعیین می‌شود».

شعار امسال «سرمایه‌گذاری برای تولید» تعیین شده است؛ اما آیا با این حجم از تعطیلات پراکنده که با تقویم بین‌المللی نیز سازگار نیست (پنجشنبه و جمعه که ما تعطیل هستیم، روز کاری بین‌الملل به حساب می‌آید، شنبه و یکشنبه تعطیلات آخر هفته جهانی و روزهای کاری ماست!) می‌توان توسعه یافت؟ رهبر انقلاب در 16 فروردین 1381 درباره تعطیلات نوروزی و در خطبه‌های نماز جمعه بیان کرده بودند: «این تعطیلات طولانی و بی‌دلیل، هیچ منطق عقلایی ندارد. وضع خوبی نیست که اول سال، روزهای متوالی -گاهی دو هفته و گاهی بیشتر- همه چرخ‌های فعالیت در کشور از حرکت بیفتد. خلاف مقررات هم هست. طبق مقررات تعطیلی‌ها محدود است. ما در ایام سال، تعطیلی زیاد داریم که این به زیان کشور است.

در بعضی از کشورهای دنیا، طبق فهرستی که مشاهده می‌کردم، همه تعطیلات رسمی در طول سال از پنج، شش روز تجاوز نمی‌کند. لکن ما تعطیلی‌هایمان بسیار زیاد است. علاوه بر آن هم عده‌ای با بی‌توجهی و بی‌اعتنایی خود به کار، علم، تحصیل و به اشتغالات روزمره زندگی و کارهای اداری و سازندگی، بر این تعطیلات اضافه هم می‌کنند؛ آن‌هم در آغاز سال. بالاخره در اول سال، اول یک دوره جدید مالی و کاری است. توصیه مؤکد بنده این است که هم مسئولین و هم آحاد مردم عزیزمان تصمیم بگیرند این تعطیلات را کم کنند. این همه تعطیلات پی‌درپی، زیان‌هایی به بار می‌آورد که هرچند در اول کار محسوس نیست، لکن نتایج آن برای همه زیان‌بار است». در اخبار آمده بود که در روز اول فروردین، سال تحصیلی جدید در افغانستان آغاز شد. آیا پذیرفتنی است افغانستان تحت سلطه طالبان از ابتدای فروردین کار و تلاش را آغار کند و ما دو هفته در سکون به سر ببریم؟ همچنین خسارات وارده به کسب‌وکار بخش خصوصی بی‌شمار است. مغازه‌داری را در نظر بگیرید که برای کسب‌و‌کار خود محل را اجاره کرده و در این اوضاع دشوار اقتصادی باید اجاره‌بهای سنگینی به مالک بپردازد، در حالی که حدود دو‌سوم روزهای ماه اول تعطیل است و امکان دخل‌وخرج ندارد. شاغلان بخش خصوصی خود را با کارمندان بخش‌های عمومی و دولتی مقایسه می‌کنند که حقوق خود را کامل می‌گیرند اما بیشتر روزهای فروردین را در سفر هستند. سفر معاون امور مجلس رئیس‌جمهور به قطب جنوب ناشی از همین آسودگی خاطر شاغلان بخش دولتی است.

تعطیلات نوروزی یکم تا چهارم فروردین است و با اضافه‌شدن روز 29 اسفند، در مجموع پنج روز می‌شود؛ ولی دو مناسبت 12 فروردین (روز جمهوری اسلامی) و 13 فروردین (روز طبیعت) نوروز را به دو هفته می‌کشاند. با توجه به تعطیل‌بودن 22 بهمن، دیگر تعطیلی 12 فروردین ضرورتی ندارد و یک روز ملی کافی است. براساس برآوردهای سازمان حفاظت محیط زیست، در روز طبیعت خسارات بی‌شماری به محیط زیست وارد می‌شود و انجام مناسک این روز نیازی به تعطیلی ندارد. نگارنده در جست‌وجوهای خود، هیچ مبنایی برای تعطیلات 5 تا 11 فروردین مدارس نیافت! حالا که بحث تعطیلی روز پنجشنبه داغ شده، بهتر است دولت با همکاری دو قوه دیگر لایحه‌ای جامع با نام «قانون تعطیلات رسمی کشور» به مجلس ببرد و با ساماندهی و کاهش تعطیلات پراکنده‌ و در جهت سازگاری با اقتصاد بین‌الملل و بهره‌وری بیشتر، دو روز جمعه و شنبه (به جای پنجشنبه) را تعطیل رسمی کند.