عهدشکنی یک دستگاه دولتی
لیلا مرگن: درست در گوش راست گربه نقشه ایران، بزرگ‌ترین پروژه آب و خاک کشور در حال اجراست. دشت مغان که یکی از دشت‌های پرپتانسیل کشور در بخش کشاورزی به دلیل عمق مطلوب خاک است و در برخی مناطق عمق خاک آن حتی به سه متر هم می‌رسد، قرار است با استفاده از پتانسیل منابع آب خروجی، شاهد افزایش سطح زیر کشت و اصلاح بهره‌وری آب باشد. از محل صندوق توسعه ملی برای اجرای این پروژه و دیگر پروژه‌های آب‌های خروجی در مجموع هشت میلیارد دلار اختصاص یافت که یک میلیارد دلار از آن در استان اردبیل مصرف شد. منصور هادی‌زاده، قائم‌مقام مجری طرح سامانه‌های آبیاری و زهکشی شمال و شمال غرب کشور می‌گوید که از کل اعتبارات تخصیص‌یافته از صندوق توسعه ملی برای پروژه‌های آبی 27 هزار میلیارد تومان به وزارت نیرو و پنج هزار میلیارد تومان به وزارت جهاد کشاورزی اختصاص یافته اما وزارت نیرو اعلام کرده که برای تکمیل پروژه‌های مرتبط با آبرسانی به اراضی پایین‌دست سد خداآفرین، باید هفت هزار میلیارد تومان اعتبار بیشتر داشته باشد. این در حالی است که علیمراد اکبری، معاون آب و خاک وزارت جهاد کشاورزی اعلام می‌کند: طرح‌های مرتبط با وزارت جهاد
کشاورزی در دشت مغان پیشرفت خوبی داشته و به زودی به اتمام می‌رسد اما وزارت نیرو که نتوانسته به موازات وزارت جهاد کشاورزی کارها را پیش ببرد، نمی‌تواند آب مورد نیاز برای زیرکشت‌بردن بخشی وسیعی از اراضی دشت مغان را تأمین کند. آن‌طور که او می‌گوید: سطح کل پروژه بیش از 47 هزار هکتار است اما وزارت جهاد کشاورزی به دلیل عدم تأمین آب فقط توانسته پنج هزار هکتار از این اراضی را مطابق الگوی تعیین‌شده زیر کشت ببرد. به این ترتیب طبق گفته‌های مجریان طرح، بیم آن می‌رود که با تأخیر وزارت نیرو در تأمین آب برای دشت مغان، سرمایه‌گذاری‌های انجام‌شده در منطقه دچار استهلاک شود.یکی از پیشرفته‌ترین پروژه‌های آب و خاک در شمال غرب کشور و دشت مغان در حال اجراست. به گفته رحیم سجادی، مجری طرح سامانه‌های آبیاری و زهکشی غرب و شمال غرب کشور، برای اینکه خاک این منطقه بر اثر کشاورزی کمتر دچار فرسایش شود و هزینه‌های تسطیح اراضی به کشاورز برای به‌کارگیری سیستم ثقلی تحمیل نشود، مجریان طرح به توپوگرافی منطقه دست نزده‌اند و از سیستم «سنترپیوت» که سیستم آبیاری هوشمند است، برای اراضی کشاورزی استفاده کرده‌اند.سجادی به «شرق» می‌گوید: این سیستم
آبیاری پیشرفته که تجهیزات آن قبل از گران‌شدن دلار از اروپا وارد شده است، به راحتی شیب 10 تا 15 درصد را پوشش مي‌دهد.سبک زندگی مردم در دشت مغان بیشتر به صورت عشایری است اما مجری طرح تأکید می‌کند که پروژه آنها قصد ندارد نوع رفتار و زندگی مردم را تغییر دهد. مردم می‌توانند مهاجرت کنند و فقط بخش کوچکی از آنها برای انجام کشاورزی در منطقه باقی بمانند.
لوله‌گذاری به اندازه دو برابر فاصله اردبیل تا فرانسه
اراضی دشت مغان با استفاده از دو کانال آبیاری می‌شوند. یکی کانال اصلی خداآفرین است که وزارت نیرو باید آن را تکمیل کند و هنوز این پروژه کامل نشده است. این کانال 60 مترمکعب بر ثانیه آب تأمین می‌کند. دیگری کانال مغان است که به صورت ثقلی به اراضی فتحعلی آبرسانی می‌کند. علیمراد اکبری معاون آب و خاک وزارت جهاد کشاورزی در نشستی خبری که در محل کارگاه پروژه آبیاری و زهکشی شمال و شمال غرب کشور برگزار شد، به کم‌کاری وزارت نیرو در تکمیل شبکه‌های پایین‌دست سد خداآفرین اشاره می‌کند.او در تشریح عظمت پروژه اجراشده در دشت مغان اعلام می‌کند: در این منطقه 11 هزار کیلومتر یعنی معادل دو برابر فاصله اینجا تا فرانسه کانال‌گذاری و لوله‌کشی انجام شد. شیرآلات و قطعات به‌کاررفته در این طرح برابر با 223 هزار قطعه بود.به گفته اکبری این پروژه در اردبیل به وسعت 42هزارو 435 هکتار است که 22هزارو 400 هکتار آن منابع ملی و مرتعی است. حدود 16هزارو 335 هزار هکتار آن نیز از دیم به آبی تبدیل شده است. حدود 37 هزار هکتار آن مربوط توسعه است.اکبری با تأکید بر اینکه دیگر توسعه افقی در کشور پایان یافته و صرفا باید روی توسعه عمودی و بهره‌وری کار کنیم،
توسعه افقی در این بخش را خاص مناطقی می‌داند که در آنها آب خروجی داریم.آن‌طور که او به «شرق» درباره دلیل آبی‌کردن اراضی دیم و عدم استفاده از پتانسیل آب سبز می‌گوید: با توجه به بارش 200 تا 250 میلی‌متری در منطقه عملا کشت دیم دیگر مفهومی نداشته و اراضی دیم منطقه نیز مرتع بوده که حالا تبدیل به اراضی آبی برای کشت محصولات کشاورزی شده است.معاون آب و خاک وزارت جهاد کشاورزی بیان می‌کند: حدود 19 هزار هکتار از اراضی پروژه مجهز به سیستم سنترپیوت (به عنوان یکی از مدرن‌ترین سیستم‌های آبیاری تحت فشار) شده است. این طرح حدود شش هزار هکتار باغ دارد که آبیاری میکرو خواهد شد.
وزارت نیرو از برنامه جا ماند
به گفته اکبری کل اعتبارات استان اردبیل برای اجرای پروژه آبیاری و زهکشی در دشت مغان هزارو 470 میلیارد تومان بود که تاکنون هزارو 126 میلیارد تومان برای اجرای برنامه‌ها هزینه شده است. اعتبار تخصیص داده‌شده، هزارو شش میلیارد تومان بوده است. به دلیل تغییرات قیمت ارز، گرانی به پروژه تحمیل شد و کمی با مشکل تأمین اعتبار روبه‌رو شدیم.او ادامه داد: این پروژه بیش از 90 درصد پیشرفت فیزیکی دارد. از کل سطح پروژه 25هزارو 125 هکتار آماده بهره‌برداری است و بقیه طرح تا پایان شهریور یا مهر امکان تکمیل دارند؛ اما امسال فقط پنج‌هزارو 500 هکتار از کل سطح پروژه زیر کشت رفته است. وزارت نیرو به دلیل کمبود اعتبار فقط توانسته است برای پنج‌هزارو 500 هکتار آب تأمین کند. پروژه‌های وزارت نیرو از برنامه عقب است.معاون آب و خاک وزارت جهاد کشاورزی تأکید می‌کند: این پروژه یکی از پیچیده‌ترین پروژه‌ها از نظر مسائل اجتماعی است. این مردم اکثرا عشایر و کوچنده هستند. باید متشکل شوند و با سیستم مدرن آبیاری کار کشاورزی انجام دهند. برای واگذاری این اراضی کمیته‌ای تشکیل دادیم. البته طبق قانون ما زمین را به کشاورزان اجاره می‌دهیم تا در قالب تعاونی
تولید به صورت سهمی فعالیت کنند.او ادامه می‌دهد: برای 42 هزار هکتار، 66 شرکت تعاونی تشکیل شده است. هیئت مؤسسه 52 شرکت تعاونی مشخص شده و آماده تحویل آب هستند. فکر می‌کنم تا سه، چهار ماه آینده کار پروژه تمام است.
تلاش برای تکمیل زیرساخت‌های مخابراتی
سیستم سنتر پیوت از آن سیستم‌های پیشرفته‌ای است که حتی با موبایل از تهران هم قابلیت کنترل دارد؛ اما در دشت مغان آنتن‌دهی موبایل‌ها هم دچار مشکل می‌شود و به نظر می‌رسد این مسئله استفاده از قابلیت‌های چنین سیستم پیشرفته‌ای را دچار مشکل کند. منصور هادی‌زاده، قائم‌مقام مجری طرح، در‌این‌باره به «شرق» می‌گوید: ما برای اینکه آبیاری منطقه از یک مرکز کنترل شود، این سیستم پیشرفته را انتخاب کردیم و به دنبال فراهم‌کردن زمینه‌های مخابراتی آن هستیم. در برخی مناطق باید از سیستم‌های رادیویی استفاده کنیم. گاهی مسئله با فیبر نوری حل می‌شود و در برخی مناطق که آنتن‌دهی موبایل‌ها وضعیت مناسبی دارد، از سیستم جی‌پی‌آر‌اس استفاده خواهیم کرد.آن‌طور که او می‌گوید: مسئولان مخابرات قول داده‌اند که تا پایان سال مشکلات مربوط به زیرساخت‌های مخابراتی برای استفاده از این سیستم هوشمند را مرتفع کنند.هادی‌زاده ادامه می‌دهد: این سیستم قابلیت اتصال به سامانه‌های هواشناسی را هم دارد تا با توجه به نیاز منطقه، اقدام به آبیاری کند.به گفته او مهم‌ترین نگرانی این است که با وجود آنکه 27 هزار میلیارد تومان از کل اعتبارات صندوق توسعه ملی در اختیار وزارت
نیرو قرار گرفته و وزارت جهاد کشاورزی فقط پنج هزار میلیارد تومان دریافتی داشته است، وزارت نیرو می‌گوید برای تکمیل پروژه‌های مربوط به پایین‌دست سد خداآفرین باید هفت هزار میلیارد تومان دیگر اعتبار داشته باشد.
طراحی شبکه بر‌اساس سامان عرفی
استفاده از سامانه آبیاری که تا این حد پیشرفته است و حتی با موبایل قابلیت تنظیم دارد، قطعا نیاز به آموزش جامعه عشایری ساکن در منطقه خواهد داشت.
ادامه در صفحه 5
لیلا مرگن: درست در گوش راست گربه نقشه ایران، بزرگ‌ترین پروژه آب و خاک کشور در حال اجراست. دشت مغان که یکی از دشت‌های پرپتانسیل کشور در بخش کشاورزی به دلیل عمق مطلوب خاک است و در برخی مناطق عمق خاک آن حتی به سه متر هم می‌رسد، قرار است با استفاده از پتانسیل منابع آب خروجی، شاهد افزایش سطح زیر کشت و اصلاح بهره‌وری آب باشد. از محل صندوق توسعه ملی برای اجرای این پروژه و دیگر پروژه‌های آب‌های خروجی در مجموع هشت میلیارد دلار اختصاص یافت که یک میلیارد دلار از آن در استان اردبیل مصرف شد. منصور هادی‌زاده، قائم‌مقام مجری طرح سامانه‌های آبیاری و زهکشی شمال و شمال غرب کشور می‌گوید که از کل اعتبارات تخصیص‌یافته از صندوق توسعه ملی برای پروژه‌های آبی 27 هزار میلیارد تومان به وزارت نیرو و پنج هزار میلیارد تومان به وزارت جهاد کشاورزی اختصاص یافته اما وزارت نیرو اعلام کرده که برای تکمیل پروژه‌های مرتبط با آبرسانی به اراضی پایین‌دست سد خداآفرین، باید هفت هزار میلیارد تومان اعتبار بیشتر داشته باشد. این در حالی است که علیمراد اکبری، معاون آب و خاک وزارت جهاد کشاورزی اعلام می‌کند: طرح‌های مرتبط با وزارت جهاد
کشاورزی در دشت مغان پیشرفت خوبی داشته و به زودی به اتمام می‌رسد اما وزارت نیرو که نتوانسته به موازات وزارت جهاد کشاورزی کارها را پیش ببرد، نمی‌تواند آب مورد نیاز برای زیرکشت‌بردن بخشی وسیعی از اراضی دشت مغان را تأمین کند. آن‌طور که او می‌گوید: سطح کل پروژه بیش از 47 هزار هکتار است اما وزارت جهاد کشاورزی به دلیل عدم تأمین آب فقط توانسته پنج هزار هکتار از این اراضی را مطابق الگوی تعیین‌شده زیر کشت ببرد. به این ترتیب طبق گفته‌های مجریان طرح، بیم آن می‌رود که با تأخیر وزارت نیرو در تأمین آب برای دشت مغان، سرمایه‌گذاری‌های انجام‌شده در منطقه دچار استهلاک شود.یکی از پیشرفته‌ترین پروژه‌های آب و خاک در شمال غرب کشور و دشت مغان در حال اجراست. به گفته رحیم سجادی، مجری طرح سامانه‌های آبیاری و زهکشی غرب و شمال غرب کشور، برای اینکه خاک این منطقه بر اثر کشاورزی کمتر دچار فرسایش شود و هزینه‌های تسطیح اراضی به کشاورز برای به‌کارگیری سیستم ثقلی تحمیل نشود، مجریان طرح به توپوگرافی منطقه دست نزده‌اند و از سیستم «سنترپیوت» که سیستم آبیاری هوشمند است، برای اراضی کشاورزی استفاده کرده‌اند.سجادی به «شرق» می‌گوید: این سیستم
آبیاری پیشرفته که تجهیزات آن قبل از گران‌شدن دلار از اروپا وارد شده است، به راحتی شیب 10 تا 15 درصد را پوشش مي‌دهد.سبک زندگی مردم در دشت مغان بیشتر به صورت عشایری است اما مجری طرح تأکید می‌کند که پروژه آنها قصد ندارد نوع رفتار و زندگی مردم را تغییر دهد. مردم می‌توانند مهاجرت کنند و فقط بخش کوچکی از آنها برای انجام کشاورزی در منطقه باقی بمانند.
لوله‌گذاری به اندازه دو برابر فاصله اردبیل تا فرانسه
اراضی دشت مغان با استفاده از دو کانال آبیاری می‌شوند. یکی کانال اصلی خداآفرین است که وزارت نیرو باید آن را تکمیل کند و هنوز این پروژه کامل نشده است. این کانال 60 مترمکعب بر ثانیه آب تأمین می‌کند. دیگری کانال مغان است که به صورت ثقلی به اراضی فتحعلی آبرسانی می‌کند. علیمراد اکبری معاون آب و خاک وزارت جهاد کشاورزی در نشستی خبری که در محل کارگاه پروژه آبیاری و زهکشی شمال و شمال غرب کشور برگزار شد، به کم‌کاری وزارت نیرو در تکمیل شبکه‌های پایین‌دست سد خداآفرین اشاره می‌کند.او در تشریح عظمت پروژه اجراشده در دشت مغان اعلام می‌کند: در این منطقه 11 هزار کیلومتر یعنی معادل دو برابر فاصله اینجا تا فرانسه کانال‌گذاری و لوله‌کشی انجام شد. شیرآلات و قطعات به‌کاررفته در این طرح برابر با 223 هزار قطعه بود.به گفته اکبری این پروژه در اردبیل به وسعت 42هزارو 435 هکتار است که 22هزارو 400 هکتار آن منابع ملی و مرتعی است. حدود 16هزارو 335 هزار هکتار آن نیز از دیم به آبی تبدیل شده است. حدود 37 هزار هکتار آن مربوط توسعه است.اکبری با تأکید بر اینکه دیگر توسعه افقی در کشور پایان یافته و صرفا باید روی توسعه عمودی و بهره‌وری کار کنیم،
توسعه افقی در این بخش را خاص مناطقی می‌داند که در آنها آب خروجی داریم.آن‌طور که او به «شرق» درباره دلیل آبی‌کردن اراضی دیم و عدم استفاده از پتانسیل آب سبز می‌گوید: با توجه به بارش 200 تا 250 میلی‌متری در منطقه عملا کشت دیم دیگر مفهومی نداشته و اراضی دیم منطقه نیز مرتع بوده که حالا تبدیل به اراضی آبی برای کشت محصولات کشاورزی شده است.معاون آب و خاک وزارت جهاد کشاورزی بیان می‌کند: حدود 19 هزار هکتار از اراضی پروژه مجهز به سیستم سنترپیوت (به عنوان یکی از مدرن‌ترین سیستم‌های آبیاری تحت فشار) شده است. این طرح حدود شش هزار هکتار باغ دارد که آبیاری میکرو خواهد شد.
وزارت نیرو از برنامه جا ماند
به گفته اکبری کل اعتبارات استان اردبیل برای اجرای پروژه آبیاری و زهکشی در دشت مغان هزارو 470 میلیارد تومان بود که تاکنون هزارو 126 میلیارد تومان برای اجرای برنامه‌ها هزینه شده است. اعتبار تخصیص داده‌شده، هزارو شش میلیارد تومان بوده است. به دلیل تغییرات قیمت ارز، گرانی به پروژه تحمیل شد و کمی با مشکل تأمین اعتبار روبه‌رو شدیم.او ادامه داد: این پروژه بیش از 90 درصد پیشرفت فیزیکی دارد. از کل سطح پروژه 25هزارو 125 هکتار آماده بهره‌برداری است و بقیه طرح تا پایان شهریور یا مهر امکان تکمیل دارند؛ اما امسال فقط پنج‌هزارو 500 هکتار از کل سطح پروژه زیر کشت رفته است. وزارت نیرو به دلیل کمبود اعتبار فقط توانسته است برای پنج‌هزارو 500 هکتار آب تأمین کند. پروژه‌های وزارت نیرو از برنامه عقب است.معاون آب و خاک وزارت جهاد کشاورزی تأکید می‌کند: این پروژه یکی از پیچیده‌ترین پروژه‌ها از نظر مسائل اجتماعی است. این مردم اکثرا عشایر و کوچنده هستند. باید متشکل شوند و با سیستم مدرن آبیاری کار کشاورزی انجام دهند. برای واگذاری این اراضی کمیته‌ای تشکیل دادیم. البته طبق قانون ما زمین را به کشاورزان اجاره می‌دهیم تا در قالب تعاونی
تولید به صورت سهمی فعالیت کنند.او ادامه می‌دهد: برای 42 هزار هکتار، 66 شرکت تعاونی تشکیل شده است. هیئت مؤسسه 52 شرکت تعاونی مشخص شده و آماده تحویل آب هستند. فکر می‌کنم تا سه، چهار ماه آینده کار پروژه تمام است.
تلاش برای تکمیل زیرساخت‌های مخابراتی
سیستم سنتر پیوت از آن سیستم‌های پیشرفته‌ای است که حتی با موبایل از تهران هم قابلیت کنترل دارد؛ اما در دشت مغان آنتن‌دهی موبایل‌ها هم دچار مشکل می‌شود و به نظر می‌رسد این مسئله استفاده از قابلیت‌های چنین سیستم پیشرفته‌ای را دچار مشکل کند. منصور هادی‌زاده، قائم‌مقام مجری طرح، در‌این‌باره به «شرق» می‌گوید: ما برای اینکه آبیاری منطقه از یک مرکز کنترل شود، این سیستم پیشرفته را انتخاب کردیم و به دنبال فراهم‌کردن زمینه‌های مخابراتی آن هستیم. در برخی مناطق باید از سیستم‌های رادیویی استفاده کنیم. گاهی مسئله با فیبر نوری حل می‌شود و در برخی مناطق که آنتن‌دهی موبایل‌ها وضعیت مناسبی دارد، از سیستم جی‌پی‌آر‌اس استفاده خواهیم کرد.آن‌طور که او می‌گوید: مسئولان مخابرات قول داده‌اند که تا پایان سال مشکلات مربوط به زیرساخت‌های مخابراتی برای استفاده از این سیستم هوشمند را مرتفع کنند.هادی‌زاده ادامه می‌دهد: این سیستم قابلیت اتصال به سامانه‌های هواشناسی را هم دارد تا با توجه به نیاز منطقه، اقدام به آبیاری کند.به گفته او مهم‌ترین نگرانی این است که با وجود آنکه 27 هزار میلیارد تومان از کل اعتبارات صندوق توسعه ملی در اختیار وزارت
نیرو قرار گرفته و وزارت جهاد کشاورزی فقط پنج هزار میلیارد تومان دریافتی داشته است، وزارت نیرو می‌گوید برای تکمیل پروژه‌های مربوط به پایین‌دست سد خداآفرین باید هفت هزار میلیارد تومان دیگر اعتبار داشته باشد.
طراحی شبکه بر‌اساس سامان عرفی
استفاده از سامانه آبیاری که تا این حد پیشرفته است و حتی با موبایل قابلیت تنظیم دارد، قطعا نیاز به آموزش جامعه عشایری ساکن در منطقه خواهد داشت.
ادامه در صفحه 5