چراغ‌های روشن سینما در دوردست

 بهناز شیربانی

نمی‌توان به رونق سینما در سال پیش‌رو امیدی داشت. این را سینمادارانی می‌گویند که از زمان آغاز همه‌گیری کرونا، چراغ‌های سالن‌های سینما را خاموش کردند و دوران رکود را پشت‌ سر گذاشتند. سینمایی که پیش از این نیز چندان امیدی به بهبود در آن دیده نمی‌شد؛ چراکه به‌ گفته بسیاری از کارشناسان، اساسا صنعت سینما در ایران روند رو به رشدی نداشته و نمی‌توان به آن امید بست. نیمه دوم سال 1400 اما با رونق‌گرفتن نسبی سالن‌های سینما و اکران فیلم‌هایی که سلایق گسترده‌تری از مخاطب را شامل می‌شد، امید به رونق‌گرفتن سینما را بیشتر کرد. سینمای ایران با اکران هفت فیلم به استقبال نوروز رفت؛ هفت فیلمی که به گفته حبیب ایل‌بیگی (معاون نظارت و ارزشیابی سازمان سینمایی)، در این انتخاب‌ها جوانب مختلفی از‌ جمله حضور در جشنواره فیلم فجر، تنوع ژانر و مخاطب مدنظر بوده است.

‌شمایل   قهرمان

«روز صفر»، یکی از شاخص‌ترین فیلم‌های سینمای ایران، از نخستین نمایش‌هایش در جشنواره سی‌وهشتم فیلم فجر نظر بسیاری از منتقدان و مخاطبان سینما را به خود جلب کرد. فیلمی در ژانر اکشن که بالاتر از استاندارد سینمای ایران توصیف می‌شود. سعید ملکان که در سال‌های متوالی در مقام تهیه‌کننده در سینما حضور داشته است، این‌ بار کارگردانی یک تریلر جاسوسی را بر عهده گرفت. ساخت فیلمی درباره چگونگی دستگیری عبدالمالک ریگی و تبحرش در به تصویر کشیدن داستانی واقعی، هدایت بازیگران و ایجاد ریتم، همراه‌کردن مخاطب با قصه و البته به تصویر کشیدن قهرمانی کم‌نظیر، از‌جمله نقاط قوت فیلم است که تحسین بسیاری از منتقدان را به همراه داشت. «روز صفر» در سی‌وهشتمین جشنواره فیلم فجر، سیمرغ بلورین بهترین فیلم نگاه نو، بهترین جلوه‌های ویژه میدانی، بهترین طراحی لباس، بهترین فیلم از نگاه ملی و سیمرغ بلورین ویژه هیئت داوران را به خود اختصاص داد. «روز صفر» در نوروز 1401 به نمایش گذاشته شد. امیر جدیدی و ساعد سهیلی دو بازیگر اصلی این فیلم هستند.

‌بهترین  فیلم  جشنواره  چهلم

«موقعیت مهدی» ساخته هادی حجازی‌فر و به تهیه‌کنندگی حبیب‌الله والی‌نژاد، فیلمی درباره زندگی شهیدان باکری است. در این فیلم، هادی حجازی‌فر نقش مهدی باکری را ایفا کرده و ژیلا شاهی، وحید حجازی‌فر، معصومه ربانی‌نیا، وحید آقاپور و روح‌الله زمانی دیگر بازیگران آن هستند. این فیلم روایت شش پرده از زندگی مهدی باکری است. «موقعیت مهدی» در ۱۴ رشته، نامزد سیمرغ بلورین و برنده پنج جایزه از‌‌جمله سیمرغ بلورین بهترین فیلم جشنواره فجر چهلم شد. هادی حجازی‌فر که در نخستین اثر سینمایی‌اش برشی از زندگی یکی از قهرمانان کشور را روایت کرده، چندی قبل در گفت‌وگو با «شرق» به تجربه نخست خود در فیلم‌سازی اشاره کرد و گفت: «هر اثری برای مخاطب ساخته می‌شود، حتی در انتزاعی‌ترین حالت‌ها، به نظرم بخش بزرگ لذت کارگردانی، دیدن واکنش تماشاگران در سالن‌های سینماست. موقعیت عجیب‌وغریب است؛ همه به پرده نگاه می‌کنند و تو به همه. آیا ارتباط برقرار است؟ آیا تأثیری که از فلان نما یا دیالوگ و حتی لحظه مد‌نظرم بود، اتفاق افتاد؟ مهم‌ترین تفاوت تئاتر با سینما به نظر من در بین بی‌شمار جواب‌ها، امکان اصلاح و بازگشت است که اینجا ممکن نیست و تو تجربه را باید بگذاری برای کار بعدی‌ات؛ اما در تئاتر اجرای بعدی دوباره تغییرش می‌دهی و اثرش را می‌بینی و الی آخر... . خوشحالم روح کار با طیف گسترده‌ای از مردم و سلایق سیاسی ارتباط برقرار کرده است. خوشحالم بخشی از اثری بودم که چنین اجماع کم‌نظیری درباره آن اتفاق افتاده است. دوستی به شوخی می‌گفت «موقعیت مهدی» از عبای هاشمی متنوع‌تر عمل کرده است و توانسته نظر واحد کلی سلیقه را ذیل خود جمع کند. حالا فارغ از شوخی مگر می‌شود به باکری پرداخت و با آنچه بود و آنچه کرد ارتباط نگرفت؟ هر جان آزاده‌ای در برابر آنچه به معنای واقعی فداکاری و ایمان باشد، تسلیم خواهد بود».

‌فیلمی کمدی   در   ترکیب   اکران

فیلم سینمایی «سگ‌بند» به کارگردانی مهران احمدی و تهیه‌کنندگی محمدحسین قاسمی و نویسندگی حمید اکبری‌خامنه یکی دیگر از فیلم‌های اکران نوروزی سینماها است. این فیلم دومین فیلم سینمایی احمدی پس از کمدی «مصادره» است که امیر جعفری، بهرام افشاری، زنده‌یاد سیروس گرجستانی، نازنین بیاتی، بهاره کیان‌افشار، علی تقی‌پور، ناهید مسلمی، سعید امیر‌سلیمانی، میرطاهر مظلومی، زنده‌یاد عزت‌الله مهرآوران، سیامک صفری، امین فصیح و مهران احمدی در آن ایفای نقش می‌کنند. چندان دور از ذهن نبود که در اکران‌های تازه سینماها باز هم باید شاهد گیشه پررونق فیلم‌های کمدی بود و «سگ‌بند» هم تا به امروز بیشترین تعداد مخاطب را به خود اختصاص داده است.

‌«شادروان» در  ترکیب  نوروزی

«شادروان» یکی دیگر از فیلم‌های حاضر در چهلمین جشنواره فیلم فجر است که در ترکیب هفت فیلم اکران نوروزی قرار گرفت. این فیلم به نویسندگی و کارگردانی حسین نمازی و تهیه‌کنندگی عباس نادران، در ‌زمان نمایش خود در جشنواره فیلم فجر بازخوردهای متفاوتی از سمت مخاطبانش گرفت. برخی از منتقدان، ایجاد لحظات مفرح با دست‌گذاشتن بر دردهای طبقه فرودست جامعه را نقطه قوت فیلم توصیف کردند و برخی دیگر انتظار شوخی‌کردن با این موضوع را نداشتند. «شادروان» را نمی‌توان فیلمی کمدی محسوب کرد؛ هر‌چند اساسا تلاشی هم در این زمینه انجام نشده است. سینا مهراد، گلاره عباسی، نازنین بیاتی، بهرنگ علوی، در کنار هنرمندی رؤیا تیموریان و با حضور رضا رویگری و بهرام ابراهیمی در این فیلم ایفای نقش می‌کنند.

‌«مرد  بازنده»  به روایت  مهدویان

«مرد بازنده» تازه‌ترین ساخته محمد‌حسین مهدویان نیز از‌ جمله فیلم‌های حاضر در جشنواره چهلم فیلم فجر بود که تنها در دو رشته جلوه‌های ویژه بصری و موسیقی متن نامزد دریافت جایزه شد، اما هیچ سهمی از سیمرغ‌های جشنواره نداشت. این فیلم به فاصله کوتاهی از نمایش در جشنواره فیلم فجر به اکران نوروزی رسید. جواد عزتی ایفاگر نقش اصلی فیلم است و رعنا آزادی‌ور، آناهیتا درگاهی، بابک کریمی، امیر دژاکام، مهدی زمین‌پرداز، مجید نوروزی، امیرحسین هاشمی و شبنم قربانی از جمله بازیگران این فیلم سینمایی هستند. محمدحسین مهدویان این بار روایت یک داستان پلیسی-معمایی را برای فیلمش انتخاب کرده است. منتقدان برداشت‌های مختلفی از فیلم اخیر مهدویان داشتند. برخی فیلم‌نامه او را مبهم توصیف کردند که اساسا جزئیات داستان برای مخاطب روشن نمی‌شود و حتی تلاشش برای ترسیم شمایلی جدید از جواد عزتی ناکام است و برخی دیگر «مرد بازنده» را اثری پخته و کامل از او می‌دانند که قواعد ژانر را رعایت کرده است.

‌نمایش  فیلمی   موزیکال

«گل به خودی» به کارگردانی احمد تجربی و تهیه‌کنندگی علی قائم‌مقامی نیز دیگر فیلم جدید اکران نوروزی است که فیلم‌نامه آن نوشته مشترک احمد تجری و لاله قهرمانی است و فضایی عروسکی-موزیکال دارد. داستان «گل به خودی» قصه آمال و آرزوهای تعدادی کودک است که در پرورشگاه زندگی می‌کنند و به کمک چند عروسک وارد ماجراهایی فانتزی می‌شوند. ابوالفضل رجبی، رایان سرلک، ال‌آی بشارت، آزینا تجری و محمدرضا علی‌نیا به‌عنوان بازیگران کودک حضور دارند. شقایق فراهانی، نسیم ادبی، علی استادی، ستاره حسینی، مهسا ایرانیان، پانته‌آ خادمی و غزاله اکرمی از دیگر بازیگران این اثر سینمایی هستند.

‌«قدغن»  با موضوعی  اجتماعی

«قدغن» به کارگردانی مجید مافی با یک داستان اجتماعی و با بازی سام درخشانی، ساناز سعیدی، افسانه چهره‌آزاد، محمود جعفری، علیرضا استادی، ونوس کانلی، کریم امینی و رزا بیات ساخته شده است و دیگر فیلم اکران نوروزی سینماهاست.

‌سهم  سینمای  هنر   و   تجربه

مستند «سمفونی حمید» به کارگردانی جعفر صادقی نیز از ۱۶ اسفند در سینماهای «هنر و تجربه» اکران خود را آغاز کرد. «سمفونی حمید» که دومین مستند بلند جعفر صادقی پس از مستند «فرشاد آقای گل» (مستند زندگی فرشاد پیوس) و محصول سال ۱۴۰۰ است، روایتی از زندگی حمید علیدوستی، ستاره دهه‌های قبل فوتبال ایران است. ترانه علیدوستی، پیمان معادی، عادل فردوسی‌پور، علی پروین، پژمان جمشیدی، امیر حاج‌رضایی، بهتاش فریبا، ناصر محمدخانی، ناصر ابراهیمی، بهمن فروتن، مهدی دادرس، مرتضی فنونی‌زاده، نعیم صفری، پژمان راهبر، هادی نراقی، محمد توانایی، احمد سنجری و حمید علیدوستی از حاضران در این مستند هستند. اکران نوروزی سینماها در حالی آغاز شد که بلیت سینماها با قیمت جدید به فروش رسید و سینماهای مدرن، ممتاز و درجه یک و دو به ترتیب با بلیت‌های ۴۵، ۳۵ و ۲۵ هزار تومانی پذیرای مخاطبان خود هستند. به نظر می‌رسد افزایش قیمت بلیت سینماها، تا حد زیادی سینما را از اولویت مردم دور کرده است؛ اتفاقی که سهم درخور توجهی در فاصله‌گرفتن مخاطب از سینما دارد. بسیاری از کارشناسان معتقدند نیاز است با اکران فیلم‌های شایان توجه و قوی در سال جدید، مخاطب را به دیدن فیلم در سینما ترغیب کرد. تا چند هفته آینده سینماها به استقبال فیلم‌های اکران عید فطر خواهند رفت؛ فیلم‌هایی که ترکیب نهایی آنها هنوز مشخص نیست و باید منتظر ماند و دید در ادامه، میزان استقبال مخاطب از اکران‌های سینماها چطور خواهد بود.