آیا آتش‌بس یمن پایدار خواهد بود؟

درحالی که نگاه جهان به جنگ اوکراین دوخته شده است، درجنگ دیگری که اساسا سال‌هاست «نادیده گرفته می‌شود»، یعنی جنگ یمن تحولات مهمی در جریان است. در یمن، حوثی‌ها همچنان در شمال و نیروهای دولتی در جنوب و صنعا پایتخت این کشور کنترل را در دست دارند. هر دو طرف برخی شهرها در مناطق مختلف کشور را محاصره کرده و در این شهرها مردم از گرسنگی به‌شدت رنج می‌برند. اقدام منصور هادی، رئیس‌جمهور مورد حمایت عربستان در یمن که در آغاز ماه آوریل به‌طور داوطلبانه از سمت خود کناره‌گیری کرد و اختیارات خود را به «شورای ریاست‌جمهوری» متشکل از هشت نفر واگذار کرد، در عرصه بین‌المللی «غیرمترقبه» ارزیابی شد. منصور هادی، فرمانده سابق نیروهای مسلح یمن در سال 2012، در پایان یک طرح انتقال سیاسی مورد حمایت کشورهای حاشیه خلیج‌فارس پس از سقوط رئیس‌جمهور علی‌عبدالله صالح در جریان بهار عربی در سال 2011 یمن، به‌ قدرت رسید. صالح پس از سقوط، حمایت جنبش قدرتمند شیعی انصارالله را به‌دست آورد. قیامی‌ که در نیمه دوم سال 2014 به آنها اجازه داد تا پایتخت صنعا را در دست بگیرند و هادی و اعضای دولتش را مجبور به تبعید به عربستان کند. در آوریل 2015، عربستان یک ائتلاف نظامی از کشورهای عربی به‌همراه امارات تشکیل داد تا برای بازگرداندن دولت به رهبری‌ هادی به‌ قدرت، وارد جنگ شوند. در این هفت سال، جنگ داخلی یمن با بیش از 14500 غیرنظامی‌ کشته‌شده و میلیون‌ها نفر آواره و 80 درصد از جمعیت وابسته به کمک‌های بشردوستانه، یکی از جدی‌ترین بحران‌های انسانی در جهان را تجربه می‌‌کند. شورای ریاست‌جمهوری جدیدی که اکنون در یمن تشکیل شده، تحولی است که راه را برای «آشتی» و اتحاد مجدد نیروهای امارات و عربستان هموار می‌کند. اعضای شورای ریاست‌جمهوری یمن متشکل از نمایندگان هشت جناح مختلف هستند که علیه حوثی‌ها می‌جنگند. کناره‌گیری هادی با استقبال محمدبن سلمان، ولیعهد سعودی روبه‌رو شد و ریاض تصمیم گرفت سه میلیارد دلار کمک بشردوستانه به یمن آسیب‌دیده اختصاص دهد. عربستان که در سال 2015 تصور می‌کرد به‌راحتی می‌تواند حوثی‌ها را از نظر نظامی‌ شکست دهد، مدت‌هاست که به‌دنبال راهی برای خروج از جنگ در یمن است. هم‌زمان با این تحول، به ابتکار گراندبرگ نماینده سازمان ملل در امور یمن از دوم آوریل (13 فروردین) بین حوثی‌ها و نیروهای دولتی یمن که تحت حمایت اعراب خلیج‌فارس قرار دارند، آتش‌بس دوماهه اعلام شد. از دیدگاه او اولین گام برای پایان‌دادن به انتظار بیش از هفت‌ساله زنان، مردان و کودکان یمنی برای پایان جنگ برداشته شد. برای ورود کشتی‌های سوخت به بندر الحدیده و انجام پروازهای تجاری فرودگاه صنعا امکان‌پذیر می‌شود. این آتش‌بس که قابل تمدید است شامل لغو محدود تحریم‌های نفتی شهر بندری الحدیده تحت کنترل حوثی‌ها، آغاز تعداد محدودی پرواز تجاری به صنعا از امان و قاهره و گشایش مسیر برای کمک‌رسانی به شهر تعز که در محاصره حوثی‌ها قرار دارد، است. ائتلاف عربستان و امارات که علیه حوثی‌ها در یمن می‌جنگند، از سال 2019 دچار اختلاف نظر هستند. این اختلاف به جایی رسید که ساختاری به نام شورای انتقالی جنوب با حمایت امارات به جای دولت در «عدن» شهر بندری حساس یمن، اداره امور را به‌دست گرفت. سعودی‌ها نیز برای دائمی‌شدن آتش‌بس دوماهه و سپس برای برپایی میز مذاکرات صلح برای پایان‌دادن به جنگ با حوثی‌های یمن پیام‌های گرمی ارائه دادند. اگرچه عربستان به‌دنبال حملات چریک‌های یمنی به چندین تأسیسات نفتی این کشور، مدعی شد، هیچ‌گونه خطری در عرضه نفت این کشور وجود ندارد اما به نظر می‌رسد این حملات عواقب جدی بر استخراج و عرضه نفت خام عربستان داشت. تحولات یمن با جنگ روسیه و اوکراین از نزدیک در ارتباط است. بدیهی است که تمایل آمریکا که از یک سو از طریق اوکراین با روسیه درگیر است و از سوی دیگر در تلاش برای ایجاد یک ائتلاف قوی علیه چین در آسیا و اقیانوسیه است؛ برای پایان‌دادن به درگیری‌ها در خاورمیانه و تحولات یمن مؤثر است. در خاورمیانه، همه رویدادها با یکدیگر مرتبط هستند. تحولات غیرمترقبه جاری در یمن با مذاکرات عادی‌سازی روابط بین ایران و عربستان با میانجیگری عراق و مذاکرات غیرمستقیم هسته‌ای که آمریکا با ایران ادامه می‌دهد، در ارتباط است. آمار سازمان ملل متحد درباره مرگ کودکان در یمن، نشانه بارز عواقب جنگ در این کشور است. در طول جنگ هفت‌ساله هزاران نفر در این کشور کشته و زخمی ‌شده و با گرسنگی دست و پنجه نرم می‌کنند. زیرساخت‌های کشوری که قبلا هم فقیر بود به‌شدت مختل شد. بسیاری از بیمارستان‌ها و مدارس ویران شده و طبق آخرین آمار برنامه جهانی غذای سازمان ملل، 17.4 میلیون یمنی به کمک‌های غذایی نیاز دارند و پنج میلیون نفر از آنها در آستانه گرسنگی هستند.