«آل‌سعود» مسی را آورد، ما «پویول» را راه ندادیم!

عکس‌هایش کم‌وبیش در همه رسانه‌های ریزودرشت دنیا منتشر شده و حتی در فضای مجازی و حقیقی ایران هم با یک جست‌وجوی ساده می‌توان چندین فریم خوش‌آب‌ و‌ رنگ از آن یافت. هیفا آل‌سعود، معاون وزیر گردشگری عربستان، در کنار مسی به آثار نه‌چندان باستانی این کشور سرک کشیده و عکس‌هایش همه جا چرخیده است. فوق ستاره آرژانتینی دنیای فوتبال که به‌تنهایی شش توپ طلا را در ویترین افتخاراتش دارد، به‌تازگی به عربستان سفر کرده و حالا خاندان آل‌سعود می‌گویند لیونل، سفیر گردشگری این کشور است. احمد الخطیب، وزیر گردشگری عربستان هم در توییتر حضور مسی در این کشور را با آب‌و‌تاب شرح داده و نوشته است: «امروز به لیونل مسی و دوستانش برای سپری‌کردن یک تعطیلات ویژه در عربستان سعودی خوشامد می‌گویم که باعث می‌شود گنج‌های دریای سرخ کشف شود و فصل جدیدی در عربستان، شهر جده و تاریخ این کشور ایجاد شود. این اولین سفر مسی به سرزمین پادشاهی نیست و آخرین سفر او نیز نخواهد بود و من خوشحالم که مسی را به‌عنوان سفیر گردشگری عربستان معرفی می‌کنم».

وزیر گردشگری عربستان درست می‌گوید چون این برای اولین بار نیست که مسی به عربستان آمده است. ستاره این روزهای باشگاه پاری‌سن‌ژرمن پیش‌ازاین در سال ۲۰۱۱ و برای برگزاری دیدار دوستانه تیم ملی کشورش و عربستان و همچنین دیدار برزیل و آرژانتین راهی این کشور شده بود. او برای برگزاری دیدار سوپرجام اسپانیا میان تیم سابقش بارسلونا و اتلتیکومادرید هم به ریاض سفر کرده بود. حالا هم خانم هیفا خبر داده که مسی شیفته زیبایی این کشور شده است: «امروز صبح، با حضور مسی و دوستانش در شهر تاریخی جده، به من خوش گذشت! خوشحالم که او شیفته زیبایی و میراث این شهر شد». مسی هم کار را برای عربستانی‌ها تمام کرده و با گذاشتن پستی از خوش‌گذرانی‌اش در عربستان نوشته: «در حال آشنایی با دریای سرخ». او همچنین هشتگ مورد علاقه عربستانی‌ها را هم پای این عکس گذاشته‌ و نوشته است که «از عربستان بازدید کنید». اقدام مسی برگرفته از سیاست‌های دولت عربستان برای ترویج گردشگری در این کشور است. طرحی که چشم‌انداز چندساله دارد و عربستانی‌ها امیدوارند تا سال 2030 به هدفی که در این زمینه دارند، برسند.

پرواضح است که حضور لیونل مسی در این کشور به‌راحتی میسر نبوده و آل‌سعود مجبور شده هزینه گزافی به این ستاره آرژانتینی بپردازد تا او را به جده بیاورد. درباره هزینه قطعی این همکاری چیزی به طور رسمی منتشر نشده؛ ولی می‌توان به پیشنهاد عربستانی‌ها به کریس رونالدو در سال 2019 برگشت که آن زمان به آن بازیکن پرتغالی پیشنهاد همکاری در زمینه گردشگری با رقم شش میلیون یورو دادند. حالا سه سال از آن زمان گذشته و قاعدتا مسی هم ستاره‌ای گران‌قیمت‌تر از رونالدو محسوب می‌شود. با کنار هم گذاشتن این موارد می‌شود به یقین رسید که عربستانی‌ها رقمی بسیار بیشتر از شش میلیون یورو به مسی داده‌اند تا به جده سفر کند و به قول خودشان سفیر گردشگری عربستان شود. هم‌زمان با حضور مسی در عربستان منتقدان بسیاری هم پیدا شده‌اند و از اینکه مسی سفیر کشوری شده که به حقوق بشر در آن چندان بها داده نمی‌شود، گلایه کرده‌اند؛ اما این بخش هدف اصلی مطلب نیست؛ بلکه اقدام عربستانی‌ها برای حضور و پذیرش در جوامع بین‌الملل مورد بحث است. همان‌طورکه عنوان شد این برای چندمین بار است که لیونل مسی به عربستان می‌آید. او یکی از ده‌ها ستاره برجسته دنیای ورزش و هنر است که به عربستان می‌آید و تبدیل به سفیر بخشی از یک پروژه در این کار می‌شود. اینها منهای گرفتن میزبانی‌های مهم ورزشی و برگزاری تورهای مهم بین‌المللی است که عربستانی‌ها پس از اصلاح امور در کشورشان برگزار کرده‌اند و عهده‌دار میزبانی‌اش بوده‌اند.

این مقدمه عنوان شد تا به بحث حضور چهره‌های مهم فوتبال دنیا در ایران اشاره شود. چهره‌هایی که البته بُعد تبلیغاتی هیچ‌کدام‌شان به اندازه مسی و رونالدو نبوده؛ ولی همان‌هایی هم که به اینجا رسیده‌اند، بیش از آنکه تبدیل به سفیر چیزی شوند، شگفت‌زده ایران را ترک کرده‌اند! برای شکافتن بیشتر بحث می‌توان به داستان حضور کارلس پویول، ستاره و کاپیتان سرشناس و سابق بارسلونا در تهران در سال 97 و در زمان برگزاری جام جهانی 2018 روسیه پرداخت. آن زمان، عادل فردوسی‌پور برای برنامه «بیست هجده» پویول را به تهران کشانده بود تا به‌عنوان کارشناس بازی تیم‌های ملی ایران و اسپانیا در تلویزیون حاضر شود. پویول بعد از لوئیس فیگو که زمان قرعه‌کشی به تلویزیون آمده بود و البته ساموئل اتوئو که کارشناس بازی ایران و مراکش بود، سومین چهره مطرحی بود که قرار بود روبه‌روی عادل فردوسی‌پور بنشیند؛ اما برخلاف تصور مانع از حضور کارلس پویول در تلویزیون شدند! درباره چرایی «راه‌ندادن» پویول به تلویزیون حرف و حدیث زیاد است؛ دم‌دستی‌ترینش این است که شایعه شد به دلیل داشتن خالکوبی و بعد هم به خاطر موهای بلند، مانع از حضور این اسطوره بارسلونا در قاب تلویزیون شده‌اند. اندکی بعد ولی مشخص شد که ماجرا لج و لج‌بازی است و موی بلند و خالکوبی بهانه. تلویزیون به دلیل آنکه برای عادل فردوسی‌پور شاخ و شانه بکشد، مانع از حضور پویول شد تا به زعم خودشان نشان دهند کُت تن کیست. آن روزها پرداخت هزینه چند صد میلیون تومانی به پویول محل بحث شد. روزنامه جام جم مدعی شد که پویول برای حضور در این برنامه تلویزیونی 600 میلیون تومان گرفته است. خود پویول بعدها در مصاحبه‌ای عنوان کرد به او گفته‌اند به دلیل «ظاهرش» (موی بلند) نمی‌تواند در تلویزیون حاضر باشد؛ ولی مرتضی میرباقری، معاون وقت سیمای صداوسیما، این شایعه را کار «بی‌بی‌سی» دانست و گفت که برای جلوگیری از ریخت‌و‌پاش مالی مانع از حضور کارلس پویول شده‌اند: «لزومی ندارد یک چهره خارجی برای حضور چنددقیقه‌ای‌اش در برنامه ورزشی، چند صد میلیون پول دریافت کند». اعتراض‌ها به پرداخت پول زیاد به پویول در شرایطی صورت گرفت که هزینه مذکور از بیت‌المال یا بودجه صداوسیما پرداخت نشده بود و بخش خصوصی آن را تقبل کرده بود. میرباقری اما همین موضوع را هم در تضاد با سیاست‌گذاری‌ها دانست: «همان موقع رسانه ملی اعلام کرد که هزینه حضور این چهره‌های خارجی از سوی اسپانسرها بوده و به‌هیچ‌وجه از بودجه صدا‌و‌سیما هزینه نشده است. این مسئله در رسانه ملی ولو اینکه اسپانسر هزینه حضور یک کارشناس خارجی را بدهد، مورد بررسی قرار گرفت و رئیس شورای ورزش سیما بعد از بررسی و برای اینکه جلوی حواشی را بگیرد، رسما ابلاغ کرد دعوت از کارشناسان خارجی در برنامه‌های ورزشی و پرداخت چند صدمیلیونی برای چند دقیقه حضور ولو اینکه از سوی اسپانسر هم صورت بگیرد، ممنوع و مخالف سیاست‌های رسانه ملی است. در این شرایط بی‌کاری و گرانی و... مردم آیا هزینه‌کردن صدها میلیون برای حضور چندساعته یک بازیکن، معقول است؟ ضمن اینکه شایعه عدم حضور این کارشناس به دلیل ظاهرش از سوی بی‌‌بی‌سی بوده و رسانه ملی این مسئله را صد‌در‌صد تکذیب می‌کند».

حال شاید بتوان داستان اقدام عربستانی‌ها با مسئولان وقت تلویزیون ایران را که اتفاقا و غالبا در تبیین سیاست‌های کلان هم دستی بر آتش دارند، کنار هم گذاشت تا به سند راهبردی حتی در سطحی بسیار پایین و نازل رسید؛ پرسشی که باید آنها پاسخ دهند این است که چه خاطره و چه تصویری از مردم و فرهنگ ایران در ذهن کارلس پویول افسانه‌ای ترسیم کرده‌اند؟ آیا استفاده از حضور این چهره شناخته‌شده شبیه به داستانی است که عربستانی‌ها با لیونل مسی رقم زده‌اند؟ شاید پاسخ را علی مطهری، نایب‌رئیس سابق مجلس، همان زمان در نامه‌ای به علی‌عسگری، رئیس وقت صداوسیما، به طور روشنی بیان کرد؛ او چنین اقدامی را نشان‌دهنده حکومت ملوک‌الطوایفی یا فرمانبری از بیرون در این سازمان عنوان کرد. «با اهدای سلام، ماجرای دعوت از آقای کارلس پویول، کارشناس و بازیکن سابق تیم ملی فوتبال اسپانیا برای شرکت در برنامه جام‌ جهانی شبکه ۳ در آستانه بازی ایران و اسپانیا و سرانجام لغو آن پس از اعلام در آن برنامه، نشانه حکومت ملوک‌الطوایفی یا فرمانبری از بیرون در آن سازمان است. توجیه این خطا با صرفه‌جویی در هزینه، آن هم هزینه‌ای که توسط بخش خصوصی پرداخت شده بود، قابل قبول نیست. هزینه معقول برای حفظ نشاط جامعه، زاید نیست. این در حالی است که میهمان نیز وارد کشور شده و در هتل محل اقامت خود در انتظار ورود به صدا‌و‌سیما بود. لغو چنین برنامه‌ای خصوصا با توجه به اعلام قبلی آن خلاف عقل و اخلاق بود. نظیر این اتفاق در لغو پخش مصاحبه مرحوم ناصر ملک‌مطیعی رخ داد که در‌حالی‌که همه‌ چیز هماهنگ شده بود تا مصاحبه این پیرمرد ۸۸‌ساله که در آن از انقلاب اسلامی و رزمندگان اسلام تمجید کرده بود، با اعلام قبلی پخش شود، ناگهان از بیرون سازمان دستور رسید که پخش نشود و این امر آثار منفی برای کشور داشت. لازم است جناب‌عالی اقتدار بیشتری در اداره سازمان داشته باشید و تحت تأثیر فشارهای داخل و خارج واقع نشوید. رهبر انقلاب نیز فرمودند من فقط رئیس سازمان را تعیین می‌کنم و در مدیریت آن دخالتی ندارم؛ بنابراین نباید به علامت‌هایی که از این سو و آن سو به شما داده می‌شود ترتیب اثر دهید».