عامل اصلی تکرار حیوان‌آزاری‌ها
درحالی‌که بشر امروزی نسبت به گذشته، خواهان احقاق بیشتر حقوق بشر از نوع مردم‌سالاری یا همان دموکراسی است، همگام با این تقاضا، به تکامل فکری بالاتری از حقوق بشر یعنی بیودموکراسی یا همان زیست‌سالاری رسیده است. در حال حاضر با رشد سطح آگاهی و تفکر مردم نسبت به موضوعات محیط‌زیستی، افراد بیشتری در دنیا خواهان اجرای قوانین حق حیات برای تمامی گونه‌های زیستی (جانوری - گیاهی) هستند.
کیانا گودرزی*: درحالی‌که بشر امروزی نسبت به گذشته، خواهان احقاق بیشتر حقوق بشر از نوع مردم‌سالاری یا همان دموکراسی است، همگام با این تقاضا، به تکامل فکری بالاتری از حقوق بشر یعنی بیودموکراسی یا همان زیست‌سالاری رسیده است. در حال حاضر با رشد سطح آگاهی و تفکر مردم نسبت به موضوعات محیط‌زیستی، افراد بیشتری در دنیا خواهان اجرای قوانین حق حیات برای تمامی گونه‌های زیستی (جانوری - گیاهی) هستند.
همچنین آموزه‌های ادیان الهی به خصوص دین اسلام، علاوه بر احیای ارزش‌های حیات انسانها، با جامعیت و با کمک از معنویت به تشریح حقوق حیوانات و گیاهان پرداخته و همگان را به رعایت آن ترغیب و تشویق می‌کنند. در شریعت اسلامی و در قرآن از تمامی موجودات و جنبندگان ساکن در زمین به عنوان امت‌هایی دیگر با علایق و احساسات موازی با انسان یاد می‌شود و به مؤمنان خود خاطرنشان می‌کند که: «هیچ جنبنده‌ای در زمین نیست و هیچ پرنده‌ای که با دو بال خود پرواز می‌کند، مگر اینکه امت‌هایی مانند شما هستند. ما هیچ‌چیز را در این کتاب، فروگذار نکردیم؛ سپس همگی به سوی پروردگارشان محشور می‌شوند؛ «ما مِن دابَّةٍ طائرٍ و لا غَیرِهِ یُقتَلُ بغَیرِ الحقِّ إلاّ ستُخاصِمُهُ یَومَ القِیامَةِ».
«هر حیوانی - پرنده یا جز آن - کـه بـه ناحـقّ کشته شود در روز قیامت از قاتل خود شکایت خواهد کرد» «(قال النبی(ص)» منتخب میزان الحکمة: ۱۷۰)
مطالعه فلسفه حیات و به ویژه آموزه‌های برجسته و بی‌نظیر اسلام راجع به حقوق گیاهان و حیوانات ما را به این نکته رهنمون می‌کند که برای داشتن آرامش و سلامت روانی و جسمی باید به حقوق دیگر موجودات از جمله حیوانات و گیاهان احترام بگذاریم و جهان را به مکانی زیبا برای زیستن بدل کنیم.
با این تفاسیر، در چند سال اخیر متأسفانه تبلیغات زیادی توسط تعداد انگشت‌شماری از استادان دانشگاهی، فعالان محیط زیست، دام‌پزشکان، کوهنوردان، بیراهه‌نوردان (آفرودسواران) و متأسفانه برخی نمایندگان مجلس در مورد نادیده‌گرفتن حق حیات که تمامی ادیان الهی بر آن به شدت تأکید کرده‌اند، صورت گرفته است که به نوعی حیوان‌آزاری تلقی می‌شود.
در اعلامیه جهانی حقوق حیوانات (مصوب سازمان جهانی یونسکو در ۱۵ اکتبر سال ۱۹۷۸) آمده است: «احترام‌‌گذاشتنِ انسان به حیوانات، جدا از احترام‌‌گذاشتن انسانها به یکدیگر نیست».
مطابق اصل چهارم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران کلیه قوانین مدنی، جزائی، مالی، اقتصادی، اداری، فرهنگی، نظامی و سیاسی باید بر اساس موازین اسلامی باشد. به این ترتیب مقررات مربوط به محیط زیست و حفاظت از گونه‌های گیاهی و جانوری نیز مطابق این اصل باید مبتنی بر موازین تابناک اسلام باشد.
سؤال این است که چگونه یک روزنامه، مجله یا خبرگزاری اجازه نشر و چاپ عقاید ضد دینی و خلاف قوانین جمهوری اسلامی را به افراد می‌دهد که مستقیم به ذات اقدس الهی و آفریده‌هایش توهین و تبلیغ نفرت‌پراکنی می‌کنند! ما انسانها به هیچ عنوان حق نداریم که برای جان و حریم زندگی دیگر موجودات چه گیاهی و چه جانوری تعیین تکلیف کنیم و وقیح‌تر آنکه، حق حیات فردی را از آنها به دلیل خودبرتربینی‌مان سلب کنیم. تعلل و تأخیر در تصویب قانون حمایت از حقوق حیوانات در کشور باعث شده که انواع حیوان‌آزاری چه به صورت مستقیم و چه به صورت غیرمستقیم مانند نفرت‌پراکنی و تشویق و ترغیب مردم به آزار و کشتار آنها توسط افرادی که به شدت نیاز به درمان روان ناآرام خود دارند صورت بگیرد. در جامعه‌ای که بچه‌گربه، توله‌سگ و... را از مادرهایشان که به سختی دوران بارداری را تحمل و سپس زایمان کرده‌اند جدا می‌کنند و درون سطل زباله می‌اندازند، کودکان را تشویق به پرتاپ سنگ و حتی تیرزدن به پرندگان و سایر حیوانات می‌کنند، باید حتما قانون حمایت از حقوق حیوانات وجود داشته باشد زیرا اگر آن فردی که بی‌رحمانه بچه‌هایی را از مادرشان جدا می‌کند مجازات قانونی شود، فرد دیگری به خود اجازه این جنایات را نمی‌دهد و این قوانین بازدارنده باعث کاهش حیوان‌آزاری می‌شود. فردی که به راحتی با سنگ و تفنگ بادی که به تعداد زیاد در اختیار حیوان‌آزارها قرار دارد، گربه‌ای را که از جلوی رستورانش در حال عبور است می‌کشد، بدون شک، این فرد پتانسیل کشتار حیات وحش و قطع درختان را هم دارد. متأسفانه صداوسیما این ارگان بسیار قوی فرهنگی -اجتماعی در امر فرهنگ‌سازی و آگاه‌سازی مردم نسبت به حفاظت گونه‌های جانوری و گیاهی، بسیار کم کاری کرده است و می‌کند. این در حالی است که می‌تواند با ساخت و ارائه مستندهایی در جهت افزایش سطح فرهنگ و آگاهی مردم در قبال رفتار با حیوانات و گیاهان تأثیرات مثبت زیادی بگذارد. نمایش مستندهایی مانند «دومینو» که به جای ارائه راهکارهای علمی و استاندارد جهانی در جهت مدیریت حیوانات شهری، اطلاعات اشتباهی مانند مخالفت با عقیم‌سازی، واکسیناسیون، غذارسانی مسئولانه و حتی راه‌حل کشتار را به مردم معرفی می‌کنند، نه تنها هیچگونه کمکی برای مدیریت جمعیت حیوانات شهری نمی‌کند بلکه تبعات بسیار منفی بر روان جامعه می‌گذارد. از طرفی شاهد این هستیم که این افراد، برای اثبات عقاید شخصی‌شان، منتقدان خود را مورد انواع هتاکی‌ها، تهمت‌ها و دروغ‌ها قرار می‌دهند. امکانات و تسهیلاتی که رسانه‌ها و صداوسیما مانند استفاده از شبکه‌های رادیو و تلویزیون در اختیار افرادی که به هر دلیلی از حیوانات شهری بیزار هستند، می‌گذارند، باعث شده است که آنها با جدیت تمام برای به‌کرسی‌نشاندن عقاید شخصی‌شان علیه حیوانات بیشتر از گذشته اقدام کنند و این واقعا دور از عدالت و حق شهروندی برای مخالفان عقاید این افراد است.
درحالی که مردم، در مواجهه با حیات وحش هیچ آموزه مثبتی دریافت نکرده‌اند، در بسیاری از موارد با حیوانات به شدت با خشونت برخورد می‌کنند که شاهد خبرها و گزارش موارد زیاد حیوان‌آزاری در تمام نقاط کشور بوده‌ایم و هستیم که آرزو می‌کردیم ای کاش این افراد، به جای این همه تلاش برای تبلیغات پروژه‌های سگ‌کشی و گربه‌‌کشی، کمی تلاش برای فرهنگ‌سازی و آموزش بیشتر برای حفاظت از گونه‌های به شدت آسیب‌پذیر حیات وحش سرزمین‌مان می‌کردند که این‌گونه هر روز شاهد تلف‌شدن یکی پس از دیگری آنها نباشیم! سخن آخر، تنها راه مبارزه و کاهش جرائم دردناک حیوان‌آزاری که صددرصد به دگرآزاری نیز منجر می‌شود، تصویب قانون حمایت از حقوق حیوانات است. به گفته جامعه‌شناسان، ارتباط معناداری میان سوءرفتار در اجتماع با حیوان‌آزاری وجود دارد. خشونت مفرط علیه جانوران به «zoo sadism» موسوم است و کارشناسان علوم رفتاری و روان‌شناسان معتقدند این می‌تواند نشانه‌ای از رویکردهای جنون‌آمیز دگرآزاری یا سادیسم در آینده رفتاری افراد باشد؛ بنابراین تصویب قانون حمایت از حیوانات می‌تواند جلوی بسیاری از جرائم اجتماعی را بگیرد.
*فعال و محقق حقوق حیوانات و تنوع زیستی- دکتری علوم و مهندسی محیط زیست
