صدقه نمی‌خواهیم، حقمان را بدهید

  مادر یک جوان 39‌ساله در گفت‌وگو با «شرق»: «پسرم از سال 88 تصادف کرد و قطع نخاع شد. پسرمان را روی یک ملافه می‌گذاریم و روی زمین تا حمام می‌کشیم که نظافتش کنیم. دیگر توان نداریم. پولی هم برای گرفتن پرستار نداریم. یک ویلچر معمولی را هشت‌میلیون تومان خریداری کردیم. حالا ویلچر برقی نیاز داریم که 80 میلیون قیمت دارد. از کجا تأمین کنیم؟ پسرم زخم بستر شده. روزی سه بار باید زخم‌هایش را بشوریم. به خاطر هزینه‌های بالا، سرم شست‌وشو نخریدیم. باید چندین‌بار در روز جابه‌جایش کنیم که زخم بستر نگیرد. من و همسر بازنشسته‌ام توان جسمی نداریم، توان مالی هم که هیچ. سازمان بهزیستی نه تشک مواج می‌دهد و نه هزینه‌های بهداشتی را تأمین می‌کند. فقط همان مستمری ماهانه که به هیچ‌کجا نمی‌رسد. خانه‌مان نیاز به بالا‌بر دارد که پسرم را جابه‌جا کنیم. امکانات صفر است. شما را به خدا صدای ما را به مسئولان برسانید...».

نه صدقه نه منت؛ حق را بدهید با عزت

 یک مادر که فرزند 24ساله‌اش معلولیت جسمی-حرکتی دارد: «اگر فرزند یکی از مسئولان هم با معلولیت جسمی-‌حرکتی یا هر نوع معلولیتی دست‌و‌پنجه نرم می‌کرد، می‌توانستند با مستمری 540 هزار تومان در ماه، هزینه‌های سرسام‌آور فرزندشان را تأمین کنند؟ یک روز یک مسئول سرزده به خانه ما بیاید، همان ابتدا قبل از ورود، متوجه شرایط سخت و دشوارمان خواهد شد. مسئله این است که مسئولان نمی‌خواهند از پشت میزهای مدیریتی‌شان بیرون بیایند تا از نزدیک با مشکلات ما آشنا شوند. اگر با معضلات ما آشنا بودند که بودجه معلولان در مجلس این همه حاشیه نداشت...».

 مرد سالخوره‌ای روی ویلچر: «خانم خبرنگار از کدام مشکل صحبت کنیم؟ ازدواج، مسکن، اجاره‌خانه، شغل، مناسب‌سازی فضاهای شهری و فضای خانه، درمان، توانبخشی، تأمین معیشت، توانمندی، هزینه‌های نجومی توانبخشی و کاردرمانی، دیدگاه‌های منفی و نگاه خیره اجتماع، افکار و نگرش عمومی، نگرش‌های سیاسی و هزاران هزار مشکلات ریز و درشت دیگری داریم که سال‌ها بدون راه حل مانده و ریشه‌ای شده است. بارها حرف زدیم، مصاحبه کردیم، تجمع کردیم‌ اما باز هیچ نتیجه‌ای عایدمان نشده است».

 دختر 24‌ساله نشسته روی ویلچر در گفت‌وگو با خبرنگار «شرق»: «مدرک کارشناسی ارشد دارم؛ آقای رئیسی روز معلولان قول داد افراد دارای معلولیت مطابق با تحصیلاتشان استخدام می‌شوند، اما از آن روز به بعد هیچ وعده‌ای عملی نشد. حالا هم بودجه را کم کردند. بی‌کاری ما را افسرده کرده است. آزمون‌های استخدامی یا در کل معلولان را جذب نمی‌کنند یا سازمان‌ها و ارگان‌ها هم فقط یک فرد دارای معلولیت را استخدام می‌کنند و برای همان یک فرد معلول هم شرط سنی می‌گذارند. هر‌کجا برای کار می‌رویم، توی چشممان نگاه می‌کنند و می‌گویند که فرد معلول نمی‌خواهند یا برای نیروی کاری با شرایط من، حقوق کمی در نظر می‌گیرند. به خدا افسرده شدم. شب و روز بارها به چیزهای عجیب فکر کردم. هیچ‌چیزی برای از‌‌دست‌دادن ندارم. هر‌کسی هم که درددل‌هایم را می‌شنود، تصور می‌کند شوخی می‌کنم؛ در‌حالی‌که من خودم را ته خط می‌بینم».

داد از گرانی وسایل بهداشتی و توانبخشی

 مادری که فرزند ویلچر‌‌نشین دارد، می‌گوید: «بهزیستی برای ندادن مستمری یا اعمال تبعیض برای دادن حق پرستاری و کمک‌های معیشتی، از شدت معلولیت‌ها کم می‌کند. دخترم معلولیت شدید دارد‌ اما نامش در میان معلولیت‌های متوسط ثبت شده است. چرا باید میان معلولان تفاوت قائل شوند؟ تمام معلولان جسمی‌-حرکتی به حق پرستاری نیاز دارند. نه کمر دارم و نه گردن. هزینه‌های وسایل بهداشتی سرسام‌آور است. قبلا مشکلات وسایل بهداشتی نبود، اما حالا همه دست به دست هم داده‌اند تا کمرمان را زیر بار مشکلات بشکنند».

این چند خط حاصل گفت‌وگو و روایت افراد دارای معلولیت و خانواده‌های آنها با خبرنگار اجتماعی «شرق» است که روز گذشته در تجمع مسالمت‌آمیز معلولان مقابل مجلس شورای اسلامی و سازمان برنامه و بودجه حاضر شده و با سر‌دادن شعار یا سکوت، خواستار رسیدگی به مشکلاتشان شدند. آنها تأکید داشتند که صدایشان به مسئولان، برنامه‌ریزان، سیاست‌گذاران و‌... رسیده و برای معضلات متعددشان چاره‌اندیشی شود. در لایحه بودجه‌ای که دو هفته پیش از سوی دولت به مجلس ارائه شد، ردیف بودجه معلولان حذف و مبلغی به سرجمع بودجه سازمان بهزیستی اضافه شده است که این موضوع انتقاد و نگرانی‌های زیادی را در پی داشته که این تجمع حاصل تصمیمات نادرست اتخاذ‌شده در حوزه بودجه قانون معلولان است.

«آیا سیاست حذف معلولان در دستور کار دولت قرار دارد؟»، «معیشت شایسته، حق مسلم ماست» و «قانون معلولان، اجرا باید گردد» از‌جمله شعارهای اعتراضی افراد دارای معلولیتی است که مقابل مجلس تجمع کردند. افراد با معلولیت‌های شنوایی، بینایی، ذهنی، سندرم داون، اتیسم، اس‌ام‌ای، جسمی-حرکتی، ام‌اس و خانواده‌هایشان در این تجمع حضور داشتند.

محیط مجلس برای تردد معلولان مناسب‌سازی نشده است

معترضان و افراد دارای معلولیت در این تجمع خواستار گفت‌وگو با نمایندگان عضو کمیسیون تلفیق یا کمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی بودند که چهار نماینده از سوی کمپین و فعالان اجتماعی حوزه معلولان برای ارائه توضیح و رایزنی درباره مشکلات، کاستی‌ها و مسائل بودجه‌ای با توجه به تورم و خط فقر، کافی‌نبودن میزان مستمری ماهانه افراد دارای معلولیت و عملیاتی‌نشدن قانون حمایت از معلولان و‌... انتخاب و وارد مجلس شدند.

اگر‌چه به نمایندگان افراد دارای معلولیت بعد از پیگیری و پروسه طولانی‌مدت، اجازه ورود به ساختمان مجلس داده شد‌ اما حضور آنها برای رایزنی و طرح مشکلات، با بهانه‌هایی همچون عدم امکان چک و بررسی فیزیکی ویلچر برقی و دست مصنوعی (پروتز) این نماینده‌ها و نا‌مناسب بودن فضای ورودی کمیسیون اجتماعی برای عبور ویلچر و‌... به نتیجه مشخص و قابل‌اتکایی نرسید.

ضرورت تخصیص بودجه و بازگرداندن ردیف اعتباری

«بهروز مروتی»، رئیس کمپین معلولان در تجمع روز گذشته مقابل مجلس شورای اسلامی، در گفت‌وگو با خبرنگار «شرق» تأکید کرد: «‌ماده ۲۷ قانون حمایت از افراد دارای معلولیت، خطاب به دولت تأکید دارد که کمک‌هزینه معیشت افراد دارای معلولیت شدید و بسیار شدید را که فاقد شغل و درآمد باشند، به میزان حداقل دستمزد سالانه تعیین و اعتبار لازم را در قوانین بودجه سنواتی کشور منظور کند. این در حالی است که متأسفانه این ماده قانونی با گذشت بیش از چهار سال به‌طور کامل اجرائی نشده و حتی مستمری و خدمات ناچیز به افراد دارای معلولیت بسیار ناچیز و در مسیر حذف تدریجی قرار دارد».

مدیر کمپین معلولان با داشتن بنری که نسبت به حذف ردیف بودجه معلولان انتقاد و اعتراض داشت، ادامه داد: «مطالبه اصلی ما احترام و اجرای قانون بالا‌دستی است. اجرای قانون حمایت از معلولان حداقل به ۶۰ هزار میلیارد تومان بودجه نیاز دارد‌ اما در سنوات گذشته مبالغ بسیار اندکی در حد سه‌هزار میلیارد تومان به آن تخصیص داده‌اند. خواسته و مطالبه صرف ما بازگرداندن ردیف اعتباری نیست‌ بلکه تخصیص بودجه مورد‌نیاز برای اجرای قانون معلولان و حل مشکلات معیشتی آنها است».

تبعیض بودجه‌ای در برابر معلولان تا کجا؟

این فعال حوزه معلولان به خبرنگار «شرق» گفته بود: «هر‌سال ردیف بودجه کمی به قانون معلولان اختصاص یافته که آن‌هم با گفت‌وگو، تجمع و مطالبه‌گری به نتایج مورد نظر نمی‌رسیدیم. اما این بار سازمان برنامه‌و‌بودجه نه به دلیل مشکلات ساختاری‌ بلکه به دلیل وجود مشکلات تفکری در این حوزه که افراد دارای معلولیت را صرفا افرادی مصرف‌گرا تلقی می‌کنند، ردیف بودجه مستقل قانون حمایت از حقوق معلولان را حذف کردند». او با این تأکید که بزرگ‌ترین مشکل افراد دارای معلولیت مسئله معیشتی، درمانی و توانبخشی بوده‌ اما ظهور و تقویت تبعیض بودجه‌ای مشکلات را چندین برابر می‌کند، اعلام کرد‌: «با توجه به خط فقر مطلق اعلام‌شده در خانوارهای ایرانی، فرد دارای معلولیتی را در نظر بگیرید که سرپرست خانوار، فاقد شغل و درآمد و اجاره‌نشین است و مشکلات معیشتی بی‌شماری دارد. دیگر مشکلات معلولان به معیشت، تغذیه و تأمین اولیه‌های زندگی بازمی‌گردد. بسیاری از معلولان و خانواده‌هایشان دچار سوءتغذیه هستند و مشکلات درمانی بی‌شماری دارند. بسیاری از مواد غذایی مؤثر و مغذی از سبد غذایی‌شان حذف شده است».

بی‌نتیجه ماندن تجمع مقابل مجلس و سازمان برنامه‌و‌بودجه

به گفته «مروتی»، طبق محاسبات انجام‌شده اگر بودجه فعلی از دوهزارو 870 میلیارد تومان بر مبنای 20 درصد در سال آینده افزایش یابد و به مبلغ سه‌هزار‌و 400 میلیارد تومان برسد، بودجه سرانه هر معلول به میزان کمتر از قیمت دو عدد تخم‌مرغ در روز می‌رسد؛ یعنی معلولان فقط می‌توانند در طول روز نان و آب تهیه کنند. یک معلول با این حجم از تورم و فشار اقتصادی چگونه می‌تواند به حیات ادامه دهد؟ این فشارها در بلند‌مدت آسیب‌های روحی و روانی معلولان را به دنبال داشته و نارضایتی عمومی را نسبت‌ به مقوله معیشتی در پی خواهد داشت. به گزارش خبرنگار «شرق»، حذف ردیف بودجه، عدم اجرای ماده 7 (پرستاری) و 27 (حداقل دستمزد سالانه) قانون معلولان و پرداخت معوقات بودجه‌ای بهانه‌ای مهم برای تجمع مسالمت‌آمیز افراد دارای معلولیت مقابل مجلس شورای اسلامی و سازمان برنامه‌و‌بودجه بوده که تا زمان تنظیم این گزارش، پاسخ روشن، شفاف و دقیقی به افراد دارای معلولیت در این ارتباط داده نشده است.