انتشار گزارش‌هایی درباره بررسی کمک نظامی چین به روسیه هم‌زمان با تشدید درگیری در اوکراین
هشدار واشنگتن به پکن
پکن در هفته‌های اخیر تحرکات خود برای ایفای نقش پررنگ‌تری در جنگ اوکراین را افزایش داده است. این تحرکات الزاما برای توقف جنگ و برقراری آتش‌بس نیست و گزارش‌های منتشرشده نشان می‌دهد که حکومت چین قصد کمک نظامی به روسیه دارد.
مریم جعفری- پکن در هفته‌های اخیر تحرکات خود برای ایفای نقش پررنگ‌تری در جنگ اوکراین را افزایش داده است. این تحرکات الزاما برای توقف جنگ و برقراری آتش‌بس نیست و گزارش‌های منتشرشده نشان می‌دهد که حکومت چین قصد کمک نظامی به روسیه دارد. در همین حال و در شرایطی که جنگ در اوکراین به‌شدت دنبال می‌شود و روسیه حملات خود را به شهر باخموت تشدید کرده است، ایالات متحده به چین درباره «عواقب جدی» ارسال سلاح به مسکو هشدار داد.
جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی کاخ سفید، به سی‌ان‌ان گفت: «پکن باید درباره ارسال کمک‌های نظامی تصمیم بگیرد، اگر چین چنین کاری کند، بهایی واقعی برای آن پرداخت خواهد کرد». سالیوان در مصاحبه‌ای جداگانه به ای‌بی‌سی هم گفته است که چین تاکنون کمکی به روسیه ارسال نکرده «اما این گزینه را نیز از روی میز حذف نکرده است».
در روزهای اخیر ویلیام برنز، مدیر آژانس اطلاعات مرکزی آمریکا (سیا) گفته بود که ایالات متحده «اطمینان دارد دستگاه رهبری چین در‌حال بررسی ارائه تجهیزات مرگبار به روسیه است». برنز بااینحال اضافه کرده بود: «ما هنوز مشاهده نکردیم که تصمیم نهایی گرفته شده باشد و شواهدی هم مبنی بر ارسال واقعی تجهیزات مرگبار نمی‌بینیم اما چنین اقدامی در‌حال بررسی است. «آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه ایالات متحده نیز پس از ملاقات با وانگ یی، همتای چینی خود، به پکن درباره عواقب حمایت تسلیحاتی از مسکو در جریان جنگ اوکراین هشدار داده بود».
ارسال احتمالی تسلیحات نظامی چین به روسیه نظیر پهپادهای انتحاری، همچنین واکنش متحدان غربی آمریکا را برانگیخته است. بوریس پیستوریوس، وزیر دفاع آلمان، در‌این‌باره گفت: «گزارش‌هایی در دست است و نمی‌دانم درست هستند یا نه که بر اساس آنها چین ممکن است، در‌حال برنامه‌ریزی برای فرستادن پهپادهای انتحاری به روسیه و در‌عین‌حال ارائه یک طرح صلح است. پیشنهاد می‌کنم چین را بر اساس اقداماتش قضاوت کنیم». نشریه اشپیگل چاپ آلمان، در روزهای اخیر در گزارشی، بدون اشاره به منابع اطلاعاتی خود، نوشت چین در‌حال آماده‌سازی صد پهپاد نظامی برای تحویل به روسیه در ماه آوریل است.
بر اساس گزارشی که در وال‌استریت ژورنال منتشر شد، چین در‌حال بررسی ارسال هواپیماهای بدون سرنشین و مهمات به روسیه است. چنین اقدامی که چین آن را تکذیب کرد، می‌تواند تأثیر زیادی بر درگیری یک‌ساله روسیه و اوکراین داشته باشد. با توجه به مخاطرات جدی این اقدام، ویلیام برنز گفت آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه آمریکا و جو بایدن، رئیس‌جمهوری ایالات متحده، به این گرینه فکر کرده‌اند که باید کاملا شفاف و روشن، عواقب این اقدام را برای چین مشخص کنند.
پکن پیش‌تر از آماده‌کردن یک طرح ۱۲ماده‌ای صلح خبر داده بود. در این طرح که توسط وزارت امور خارجه چین منتشر شده، آمده است: «همه طرف‌ها باید منطقی رفتار کنند و خویشتن‌دار باشند، از شعله‌ورکردن آتش و تشدید تنش اجتناب کنند و از وخامت بیشتر یا حتی خارج از کنترل شدن بحران جلوگیری به عمل آورند». بااینحال شماری از مقامات غربی با دیده تردید به پیشنهاد چین نگاه می‌کنند. ینس استولتنبرگ، دبیرکل ناتو به خبرنگاران گفته بود که «چین اعتبار زیادی ندارد؛ چرا‌که نتوانسته تهاجم غیرقانونی به اوکراین را محکوم کند».
پکن از آغاز تهاجم روسیه به اوکراین در فوریه سال گذشته از محکوم‌کردن تجاوز مسکو خودداری کرده است. در تازه‌ترین تحول مرتبط هم هفته گذشته وزرای دارایی گروه ۲۰ در نشست پایانی خود در بنگلور هند به دلیل موضع متفاوت چین نسبت به جنگ اوکراین بر سر صدور بیانیه مشترک به توافق نرسیدند. چین در‌حالی خواستار تلطیف لحن بخش‌های مرتبط با جنگ اوکراین در بیانیه مشترک شده بود که آلمان، فرانسه و بریتانیا بر لزوم اشاره صریح به محکومیت جنگ اوکراین در این بیانیه تأکید کرده بودند.
ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهوری اوکراین، قبل از این در جریان یک کنفرانس خبری اعلام کرده بود قصد دارد با شی جین‌پینگ، همتای چینی خود ملاقات کند. او در این زمینه گفته بود: «این تصمیم برای امنیت جهانی مهم خواهد بود. چین به تمامیت ارضی ما احترام می‌گذارد و باید هر‌آنچه که لازم است انجام دهد تا اطمینان حاصل شود روسیه از خاک اوکراین خارج خواهد شد». رئیس‌جمهوری اوکراین در ادامه ابراز امیدواری کرده بود که چین به روسیه تسلیحات ارسال نکند.
پکن در تلاش است تا خود را به‌عنوان یک کشور بی‌طرف در مناقشه روسیه و اوکراین نشان دهد و در‌عین‌حال روابط نزدیک با مسکو را به‌عنوان متحد استراتژیک خود حفظ کند. روسیه و چین در فوریه سال گذشته و کمی پیش از آغاز تهاجم نظامی روسیه به اوکراین یک قرارداد همکاری «بدون محدودیت» امضا کردند و روابط اقتصادی آنها در جنگ اوکراین و با توجه به تحریم‌های اروپایی علیه مسکو رونق گرفته است. این در شرایطی است که غرب همواره محتاطانه در قبال موضع چین در جنگ اوکراین عمل کرده است. برخی تحلیلگران معتقدند پیروزی روسیه در این جنگ می‌تواند به اقدامات چین علیه حاکمیت تایوان شدت بخشد. گفته می‌شود شی جین‌پینگ رهبر چین در‌حال آماده‌شدن برای دیدار از مسکو و ملاقات با ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهوری روسیه، در هفته آینده است. با‌این‌وجود برخی دیپلمات‌های غربی طرح چین را دارای هیچ شباهتی با «طرح صلح» نمی‌دانند و آنچه را پکن در این طرح مطرح کرده، در جهت خواست روسیه
تفسیر کرده‌اند.
هم‌زمان با انتشار گزارش‌ها درباره احتمال کمک نظامی چین به روسیه، ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهوری روسیه، در مصاحبه‌ای ناتو را به مشارکت در جنگ اوکراین از طریق تأمین تسلیحات مورد نیاز نیروهای تحت فرمان کی‌یف متهم کرد. پوتین در گفت‌وگو با شبکه تلویزیونی دولتی روسیه گفت: «آنها ده‌ها میلیارد دلار سلاح به اوکراین ارسال کردند که در‌واقع به معنی مشارکت هر‌چند غیرمستقیم‌شان در جنایات رژیم کی‌یف است. کشورهای غربی تنها یک هدف دارند و آن نابودی اتحاد جماهیر شوروی سابق و بخش اصلی آن یعنی فدراسیون روسیه است». پوتین افزود: «تنها در صورت نابودی اتحاد جماهیر شوروی سابق احتمال دارد که غرب ما را به داخل خانواده به‌اصطلاح متمدن راه بدهد ولی تک‌تک و هر بخش را به‌طور جداگانه خواهند پذیرفت».
رئیس‌جمهوری روسیه با طرح این ادعای تکراری خود که «دنیای جدید صرفا به کام ایالات متحده در‌حال شکل‌گیری است»، خواستار شکل‌گیری جهانی چند‌قطبی شد و در‌عین‌حال تأکید کرد که روسیه باید نسبت به آنچه تلاش غرب برای پیکربندی جدید جهان پس از سقوط اتحاد جماهیر شوروی عنوان کرد، واکنش نشان دهد. اظهارات پوتین پس از آن منتشر شد که ناتو در نخستین سالگرد تهاجم نظامی روسیه به خاک اوکراین، اعلام کرد مصمم است به کی‌یف در برابر مسکو کمک کند. ینس استولتنبرگ، دبیرکل ناتو نیز ولادیمیر پوتین را متهم کرد که در تدارک برای توسعه جنگ دیکته‌کردن مقاصد خود به اروپاست. هم‌زمان با اعلام کمک ناتو به اوکراین، وزارت دفاع آمریکا هم با انتشار بیانیه‌ای از تخصیص بسته جدیدی از کمک‌های بلندمدت امنیتی به ارزش دو‌میلیارد دلار شامل مهمات و انواع پهپادهای کوچک با فناوری پیشرفته به اوکراین خبر داد. در مقابل، دمیتری مدودف، رئیس‌جمهوری پیشین و نفر دوم شورای امنیت روسیه، با انتشار پیامی نوشت: «ما پیروز خواهیم شد و مشتاقیم که این پیروزی هر‌چه زودتر محقق شود. ما باید مرزهای تهدید علیه کشورمان را تا حد امکان دور کنیم، حتی اگر مرزهای لهستان باشند. دشمنان غربی می‌خواهند روسیه را هر‌چقدر می‌توانند ضعیف کنند».
