گروسی به تهران رسید؛ آیا این سفر می‌تواند برجام را یک بار دیگر به صحنه برگرداند؟
مدیرکل آمد
سرانجام پس از کش‌و‌قوس‌های فراوان، به دنبال موافقت و دعوت رسمی تهران، رافائل گروسی مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در سفری دوروزه ظهر دیروز (جمعه) وارد تهران شد و مورد استقبال بهروز کمالوندی، سخنگوی سازمان انرژی اتمی قرار گرفت. آن‌گونه که به نظر می‌رسد، اگر موضوع غنی‌سازی ۸۴درصدی مطرح نبود، بسیار بعید به نظر می‌رسید که ایران با سفر گروسی موافقت کند؛ اما تداوم اختلافات پادمانی و احتمال تأثیرگذاری موضوع غنی‌سازی ۸۴ درصد که می‌توانست وضعیت پرونده فعالیت‌های هسته‌ای ایران را در نشست شورای حکام بغرنج و پیچیده کند، مدیرکل آژانس را راهی تهران کرد.
شرق: سرانجام پس از کش‌و‌قوس‌های فراوان، به دنبال موافقت و دعوت رسمی تهران، رافائل گروسی مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در سفری دوروزه ظهر دیروز (جمعه) وارد تهران شد و مورد استقبال بهروز کمالوندی، سخنگوی سازمان انرژی اتمی قرار گرفت. آن‌گونه که به نظر می‌رسد، اگر موضوع غنی‌سازی ۸۴درصدی مطرح نبود، بسیار بعید به نظر می‌رسید که ایران با سفر گروسی موافقت کند؛ اما تداوم اختلافات پادمانی و احتمال تأثیرگذاری موضوع غنی‌سازی ۸۴ درصد که می‌توانست وضعیت پرونده فعالیت‌های هسته‌ای ایران را در نشست شورای حکام بغرنج و پیچیده کند، مدیرکل آژانس را راهی تهران کرد. البته تا لحظه تنظیم این گزارش خبری رسمی درباره دیدار رافائل گروسی با مقامات داخلی جمهوری اسلامی ایران و دستاوردهای آن منتشر نشده و همه چیز در سطح گمانه‌زنی‌های رسانه‌ای و کارشناسی است. فعلا مقامات داخلی از حل‌وفصل موضوع غنی‌سازی ۸۴ درصد با هیئت اعزامی از آژانس خبر داده‌اند؛ اما حضور رافائل گروسی می‌تواند این معنا را به ذهن متبادر کند که این مسئله مشخص و دیگر موضوعات و ابهامات در رابطه با پرونده فعالیت‌های هسته‌ای ایران کماکان بدون پاسخ مانده است. نماینده ویژه آمریکا در امور ایران عنوان کرد این کشور پیش از تصمیم‌گیری درباره گام‌های بعدی، منتظر دریافت نتایج سفر مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به ایران خواهد ماند.
رابرت مالی، دیروز با اشاره به سفر رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به ایران عنوان کرد: «بگذارید ببینیم که آژانس اتمی چه چیز (پایبندی یا عدم پایبندی ایران به ان‌پی‌تی) گزارش می‌دهد و سپس زمان برای اتخاذ گام‌های مناسب بعدی فرا می‌رسد». البته به موازات این موضع‌گیری‌های راب مالی، وزارت خزانه‌داری آمریکا از اعمال تحریم علیه چند شرکت و کشتی در ارتباط با ایران خبر داد. این وزارتخانه روز پنجشنبه با صدور بیانیه‌ای اعلام کرد شش شرکت و ۲۰ کشتی را در فهرست تحریم‌های خود قرار داده است. شرکت پتروشیمی بوشهر و شرکت پتروشیمی شیراز ازجمله شرکت‌های تحت تحریم قرارگرفته توسط دولت آمریکا هستند.
از مواضع مثبت تهران تا نگرانی‌های غرب
در میانه خبرها و پالس‌های منفی، محمد اسلامی روز چهارشنبه در جمع خبرنگاران در حاشیه نشست هیئت دولت گفت: «در دو ماه گذشته رفت‌و‌آمدها با آژانس در سطح کارشناسی و معاونان انجام شد و در دو هفته گذشته هیئت‌هایی از آژانس در تهران حضور یافتند و تبادل نظر شد. در این تبادل نظرها و رایزنی‌ها مواردی ازجمله عدم انطباق بیانیه طراحی چیدمان سانتریفیوژها یا مسئله یک ذره، به خوبی مرور شد و بحث و کارشناسی و نهایی شده است و مشخص شده که انحراف خاصی وجود ندارد». اسلامی در ادامه عنوان کرد: «همچنین درباره موارد پادمانی باید برای روشنگری پاسخ‌هایی که دادیم، مذاکره انجام می‌شد. برخی القا می‌کنند که پاسخ داده نشده است؛ این درست نیست. پاسخ‌ها در چند‌صد صفحه ارسال شده بود و باید با حوصله آنها را مرور می‌کردیم و این امر هم تداوم دارد و گفتوگو شده است و در همین راستا در سفر آقای آپارو معاون پادمانی مدیرکل آژانس و مذاکراتی که انجام شد، از آقای گروسی دعوت رسمی کردیم و ان‌شاءالله در یکی، دو روز آینده به تهران می‌آیند».
رئیس سازمان انرژی اتمی درباره بخشی از گزارش برجامی آژانس که در آن به موضوع غنی‌سازی بالای
۸۳ درصد در ایران اشاره کرده است، خاطرنشان کرد که بازرسان مشاهده کردند حجم مواد تولید در پایان کار، از ۶۰ درصد تجاوز نکرده است و خط تولید ما همان تولید اورانیوم با غنای ۶۰درصدی است و ما همان هدف را هم دنبال می‌کنیم؛ بنابراین، آن موضوع با همین تعریف کنار گذاشته می‌شود. حال باید منتظر ماند و دید این گفته‌های رئیس سازمان انرژی اتمی تا چه اندازه با واقعیت‌ها انطباق دارند و سخنان او مبنی بر حل‌وفصل موضوعات با آژانس می‌تواند صحت داشته باشد؟ چون پیش‌تر موضع‌گیری‌های رئیس سازمان انرژی اتمی و سخنگوی آن محل اعتبار آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نبوده است.
در مقابل مواضع مثبت تهران، سخنگوی وزارت خارجه فرانسه در اظهاراتی تحولات در برنامه هسته‌ای ایران را نگران‌کننده عنوان کرد. به گزارش خبرگزاری فرانسه، آنه کلر لجندر، سخنگوی وزارت خارجه فرانسه روز پنجشنبه در جمع خبرنگاران مدعی شد: «گزارش‌ها نشان می‌دهند مسیری که ایران در پیش گرفته، نگران‌کننده است. این تحولات غیرقابل پیش‌بینی و به‌شدت جدی هستند».
در کنار موضع‌گیری‌های پاریس، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نیز پنجشنبه در جمع خبرنگاران بر لزوم حفظ ارتباط با ایران در «بالاترین سطح» تأکید کرد. خبرگزاری ترند نوشت: رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، در نشست جنبش عدم تعهد که در باکو برگزار شده است، در جمع خبرنگاران گفت حفظ ارتباط و گفتوگو با ایران در عالی‌ترین سطح برای آژانس بسیار حائز اهمیت است. بنا بر گزارش ترند، گروسی مدعی شد: «ما شاهد تغییرات نگران‌کننده‌ای در فعالیت‌های هسته‌ای ایران در برخی نقاط هستیم. آژانس باید به این نقاط دسترسی مستقیم داشته باشد تا وضعیت موجود را بررسی کند و تردیدهایی را که اخیرا افزایش پیدا کرده برطرف کند. این موضوع در دیدار ما با همکاران ایرانی‌مان هم مورد تأکید قرار گرفت». بنابراین اکنون چشم و گوش همه رسانه‌ها، کارشناسان، تحلیلگران، سیاست‌مدار و دیپلمات‌ها به این سفر گروسی و خروجی و دستاورد آن دوخته شده است.
احتمال دیدار با رئیسی؟
خبرگزاری فرانسه به نقل از منابع خود از احتمال دیدار مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی با رئیس‌جمهور ایران در روز شنبه خبر داد. این خبرگزاری فرانسوی روز چهارشنبه به نقل از یک منبع دیپلماتیک گزارش داد که رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، روز شنبه در تهران با سید‌ابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهور ایران دیدار می‌کند تا گفت‌وگوها بر سر برنامه اتمی کشور بار دیگر آغاز شود. این منبع همچنین گفت که گروسی با این دیدار سعی دارد تا روابط را به بالاترین سطح خود بازگرداند. این منبع در ادامه مدعی شد: «وی در هفته‌های اخیر شفاف کرده بود که تنها در صورتی آمادگی سفر به تهران را خواهد داشت که بتواند گفت‌وگویی با رئیس‌جمهور داشته باشد». با توجه به حضور گروسی در تهران اکنون این سؤال مطرح است که آیا مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی امروز (شنبه) دیداری با سید‌ابراهیم رئیسی خواهد داشت؟ سؤال مهم‌تر این است که آیا این دیدار می‌تواند به خروجی مؤثری ختم شود یا خیر؟
جوسازی‌های منفی لندن در آستانه نشست فصلی
وزارت دفاع انگلیس در راستای جوسازی رسانه‌ای علیه ایران در آستانه برگزاری نشست شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، مدعی توقیف تسلیحات قاچاق متعلق به ایران در آب‌های بین‌المللی دریای عمان شد. به گزارش خبرگزاری رویترز، گارد سلطنتی دریایی انگلیس مدعی شده است ماه گذشته از یک کشتی در آب‌های بین‌المللی در دریای عمان، تسلیحات قاچاق متعلق به ایران را توقف کرده که شامل موشک‌های ضد تانک و اجزای موشک‌های بالستیک میان‌برد بوده است. نیروی دریایی انگلیس که به نظر می‌رسد با هدف جوسازی رسانه‌ای علیه ایران در آستانه سفر رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به تهران و برگزاری نشست شورای حکام چنین ادعایی را مطرح کرده است، گفت که این کشتی با سرعت بالا و در تاریکی از ایران به سمت جنوب در حرکت بود که با سامانه‌های بدون سرنشین اطلاعاتی آمریکا و هواپیمای شناسایی و با یک هلیکوپتر انگلیسی تعقیب شد. رویترز در ادامه نوشت: «وزارت دفاع انگلیس مدعی شد این کشتی در ابتدا سعی کرد به سمت آب‌های سرزمینی ایران برود اما توسط نیروی دریایی انگلیس متوقف شد». انگلیس گفته است که گزارش این توقیف را به سازمان ملل ارائه کرده است. با‌این‌حال انگلیس هیچ توضیحی درباره اینکه چرا پس از گذشت یک ماه خبر چنین ادعایی را منتشر کرده، نداده است.
واشنگتن کماکان منتظر
بعد از ادعای راب مالی درخصوص تصمیم‌گیری دولت بایدن در قبال پرونده فعالیت‌های هسته‌ای برای نشست پیش‌روی شورای حکام بعد از روشن‌شدن نتایج سفر گروسی به تهران، سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا هم در یک نشست خبری به سؤالاتی درباره موضوعات مرتبط با ایران، ازجمله گزارش اخیر آژانس بین‌المللی انرژی اتمی درباره برنامه هسته‌ای ایران و حل‌وفصل مسئله توافق هسته‌ای پاسخ داد. ند پرایس، سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا در یک نشست خبری که مشروح آن در وبگاه وزارت امور خارجه این کشور منتشر شده است، در پاسخ به این سؤال که آیا با توجه به گزارش‌ها درباره سفر دو مقام اسرائیل به واشنگتن برای دیدار و رایزنی با مقامات کاخ سفید و وزیر امور خارجه آمریکا درباره ایران، این دیدار را تأیید می‌کند و موضوع جدیدی در زمینه راهبرد آمریکا در قبال ایران مطرح است یا نه، گفت: «فعلا انجام‌شدن چنین دیداری را تأیید نمی‌کنم، اما در روزهای آتی می‌توان اطلاعات بیشتری درباره آن ارائه داد».
پرایس در ادامه علی‌رغم اینکه مقامات ایران تأکید کرده‌اند تولید و به‌کارگیری تسلیحات اتمی جایی در دکترین دفاعی ایران ندارد، گفت: «موضع آمریکا همواره واضح بوده است و رئیس‌جمهور آمریکا نسبت به اینکه ایران هیچ‌گاه به یک سلاح اتمی دست پیدا نکند، تعهدی راسخ دارد و دولت آمریکا هیچ‌گاه اجازه رخ‌دادن آن را نخواهد داد». او تأکید کرد که «ما همچنان بر این باوریم که راه رسیدگی به این چالش، به‌گونه‌ای که پایدار و دائمی باشد، دیپلماسی است. ما می‌خواهیم شاهد حل‌وفصل چالش‌های ناشی از برنامه هسته‌ای ایران باشیم».
سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا در پاسخ به این سؤال که با توجه به گزارش اخیر آژانس بین‌المللی انرژی اتمی درباره ایران، آیا واشنگتن به دنبال صدور قطع‌نامه‌ای سرزنشی در جلسه آتی شورای حکام آژانس خواهد بود یا نه، عنوان کرد: «واشنگتن از این گزارش مطلع است اما نمی‌تواند درباره جزئیات گزارشی که به طور عمومی انتشار نیافته، نظری ارائه دهد». پرایس در اظهارنظری مشابه با راب مالی تأکید کرد: «ما در حالی که منتظر جزئیات بیشتری از آژانس هستیم، در‌این‌باره با شرکایمان در اروپا و منطقه ارتباطی نزدیک داریم. جلسه شورای حکام هفته آینده است و ما با شرکایمان رایزنی دقیقی خواهیم کرد تا کاری را انجام دهیم که از نظرمان مؤثرترین راه برای پرداختن به این چالش به همراه متحدان و شرکایمان در اروپا باشد».
مسکو و عدم غنی‌سازی بالاتر از 60 درصد تهران
در برابر آنچه به عنوان نگرانی آمریکا، کشورهای اروپایی و نیز آژانس بین‌المللی انرژی اتمی درباره افزایش سطح غنی‌سازی هسته‌ای ایران مطرح است، مسکو همسو با تهران، غنی‌سازی در تأسیسات هسته‌ای ایران را بالاتر از ۶۰ درصد نمی‌داند. در‌این‌باره مذاکره‌کننده ارشد روسیه در مذاکرات وین ضمن تأکید بر اینکه ایران، روسیه و چین برخلاف شرکای غربی توافق هسته‌ای، اراده سیاسی لازم برای احیای این توافق را دارند، ادعاهای رسانه‌ای درباره غنی‌سازی اورانیوم در ایران در سطحی بالاتر از ۶۰ درصد را رد کرد.
خبرگزاری تاس گزارش داد که میخائیل اولیانوف، نماینده روسیه در سازمان‌های بین‌المللی در وین طی گفت‌وگویی با این خبرگزاری درباره موضوع احیای توافق هسته‌ای از طریق مذاکرات وین گفت: «تنها چیزی که برای احیای توافق هسته‌ای در این مرحله نیاز است، بازگشت تمامی اعضای مذاکرات وین به پایتخت اتریش و به نتیجه رساندن سریع و موفقیت‌آمیز روند مذاکرات است. این کاملا با وجود اراده سیاسی لازم، میسر است. ایران، روسیه و چین (این اراده را) دارند. اگرچه کشورهای غربی ندارند».
اولیانوف در پاسخ به سؤالی درباره اظهارات اخیر حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه ایران مبنی بر اینکه فؤاد حسین، وزیر امور خارجه عراق از سوی دولت آمریکا به او پیام داده که واشنگتن مایل به حل‌وفصل اختلافات با تهران بر سر احیای توافق است، اظهار کرد: «هیچ دلیلی برای تردید نسبت به کلمات این دیپلمات ارشد ایران وجود ندارد. در عین حال، ما شاهد هیچ‌گونه آمادگی از سوی آمریکا و تروئیکای اروپایی (آلمان، فرانسه و انگلیس) برای ازسرگیری مذاکرات برجامی نیستیم».
