اینها فقط عدد نیستند!

  عصر روز یکشنبه ۱۲ فروردین ۱۴۰۲ نوشهر یکی از بارانی‌ترین روزهای سال را تجربه می‌کرد. اما شدت باران بهاری هم مانع از همدردی مردم نوشهر با خانواده‌ای نشد که دو عضوشان را در تصادف جاده‌ای از دست داده بودند. ریزش سنگ‌ها در جاده چالوس چند روز قبلش یک پسر و دختر نوجوان را به کام مرگ کشانده بود و مادر دختر هم بعد از چند روز کما در آخرین روزهای تعطیلات از دنیا رفت تا نوروز ۱۴۰۲ با یک تراژدی بزرگ برای این خانواده همراه باشد. اما این تراژدی تنها به نوشهر و شمال ایران محدود نمی‌شود. در دوهفته‌ای که ایرانی‌ها تعطیلات آغاز سال نو را سپری می‌کردند، روزانه تعداد زیادی از هم‌وطنان در جاده‌ها جان باختند. گزارش‌های روزانه مسئولان پلیس راهور به بخش روتین اخبار تبدیل شده بود و هر روز بر عدد سه‌رقمی کشته‌شده‌های ایرانی در جاده‌ها افزوده می‌شد. آمارها نشان می‌دهد که در نوروز سال گذشته بیش از هزار ایرانی در جاده‌ها جان باختند و امسال و طبق آخرین اعلام‌ها در دهم فروردین‌ این عدد نزدیک به ۷۰۰ نفر است. اگرچه در صحت این آمار هم شک وجود دارد و برای دانستن عدد دقیق آن باید منتظر ماند تا سازمان نظام پزشکی گزارش‌های سالانه و ماهانه‌اش را منتشر کند. اما هرچه که هست این حقیقتی کتمان‌ناشدنی است که جاده‌ها در نوروز به قتلگاه جمعیت بزرگی از ایرانی‌ها تبدیل می‌شوند. کشته‌هایی که از شدت تکرارشوندگی در کلام مسئولان به عددهایی تبدیل شده‌اند که بر هم اضافه می‌شوند. انگار نه انگار اینها جان‌های عزیزی هستند که ازدست‌دادن هر کدامشان خانواده‌ای را تا مرز فروپاشی پیش می‌برد.

آمارها مثل همیشه

اگر به اخبار تصادف‌های جاده‌ای در پنج سال اخیر نگاه کنید، می‌بینید که سیستان و بلوچستان، خراسان، فارس و استان‌های شمالی در صدر مناطق حادثه‌خیز و همچنین پرتلفات جاده‌ای قرار دارند. سردار مومنی، رئیس پلیس راه کشور، در یکی از گزارش‌های نوروزی‌اش از تصادف‌ها گفت که «در سال گذشته استان‌های سیستان و بلوچستان، فارس، کرمان، خراسان رضوی، اصفهان، خوزستان، هرمزگان، مرکزی و بوشهر از لحاظ وقوع تصادفات وضعیت قرمز را به خود اختصاص داده بودند که امسال نیز تقریبا همان الگو را داریم چراکه تردد در محورهای جنوبی کشور بیشتر شده و تقاضای سفر به این استان‌ها نیز افزایش داشته است». طبق آمارها هم امسال بیشترین آمار تصادفات به استان سیستان و بلوچستان بازمی‌گردد. استانی که همچنان و در ایرانی که به سده جدید شمسی پا گذاشته با مشکل بزرگراه و جاده مناسب و ایمن دست و پنجه نرم می‌کند. هنوز که هنوز است اگر رئیس‌جمهوری به این استان سفر کند، وعده ساخت بزرگراه می‌دهد و هنوز در این استان هیچ دو شهری با بزرگراه به هم وصل نشده‌اند. در چنین شرایطی طبیعی است که با بالارفتن حجم مسافرت‌ها در نوروز شاهد بالارفتن آمار تصادف‌ها و تلفات جاده‌ای باشیم. اسماعیل حسین‌زهی نماینده مردم خاش در گفت‌وگو با «شرق» در این زمینه می‌گوید: سیستان و بلوچستان تنها استان کشور است که هیچ آزادراهی ندارد و حتی یک سانتی‌متر هم در آن آزادراه احداث نشده است. طبیعتا وقتی همه جاده‌ها دوطرفه است با حجم بالایی از تصادف مواجه می‌شویم. ما فقط در یک سال بیش از ۷۰۰ شهروند را در جاده‌های این استان از دست می‌‌دهیم که بخش زیادی از آن در جاده زاهدان به خاش رخ داده که حادثه‌خیزترین جاده استان است. این جاده حتی به عنوان یک جاده دوطرفه هم استانداردهای لازم را ندارد. از سوی دیگر در سال‌های اخیر مدام بر توسعه چابهار تأکید می‌شود ولی توسعه بدون جاده ایمن انجام‌شدنی نیست. برای نمونه کریدور چابهار به میلک یک جاده مهم برای ترانزیت کالاست و حتی برای کشورهایی چون چین و روسیه هم اهمیت زیادی دارد ولی به دلیل تزریق قطره‌چکانی بودجه کار احداث آن تمام نمی‌شود. تزریق قطره‌چکانی بودجه به پروژه‌های راه‌سازی عملا این پروژه را متوقف کرده است یا به شدت کند پیش می‌رود. برای نمونه در حال حاضر قرارگاه خاتم بخشی از جاده بین خاش و زاهدان را باید بسازد و طی دو سال تنها چهار کیلومتر احداث کرده است. این در حالی است که ما سالانه پول زیادی بابت خسارت‌های بیمه‌ای ناشی از تصادفات این جاده‌ها هزینه می‌کنیم که می‌شود این هزینه را با احداث جاده‌های ایمن کمتر کرد. دولت می‌تواند با انجام تهاتر با نفت پیمانکارهایی را وارد بازی کند تا کار به سرعت پیش برود ولی حتی در سال جاری هم تنها ۳۰۰ میلیارد برای جاده‌های استان در نظر گرفته شده که مشخص است با حجم بالای دیون و همچنین بالارفتن روزافزون قیمت‌ها، این بودجه به جایی نمی‌رسد.

شرایط  در  همه جا  یک‌شکل  است

استان سیستان و بلوچستان یکی از محروم‌ترین استان‌های ایران است. محرومیت این استان را حتی با شاخص‌های جاده‌ای هم می‌توان سنجید که تنها استان بدون بزرگراه ایران است. اما عجیب اینجاست که همان جنس‌ حرف‌هایی را که نمایندگان استان سیستان و بلوچستان می‌زنند، از زبان نمایندگان استان خراسان رضوی هم می‌شنوید. سیستان و بلوچستان یک دهه است که مورد توجه مسافران نوروزی قرار گرفته است و سیل مسافر و گردشگر به این استان جاری می‌شود اما مشهد و خراسان رضوی همیشه یک مقصد تضمین‌شده برای بخش بزرگی از مسافران ایرانی بودند و همین مسئله این استان را به یکی از شهرهای گردشگری مهم ایران بدل کرده است. اما این استان هم هرساله در جمع پنج استان با بیشترین تلفات جاده‌ای قرار دارد. امسال که خراسان رضوی تا اینجای کار در رتبه دوم و بعد از سیستان و بلوچستان قرار گرفته است. یکی از نمایندگان این استان در مجلس شورای اسلامی دلیل رخ‌دادن این اتفاق را کندی پیشرفت پروژه‌های راه‌سازی اعلام می‌کند. سید احسان قاضی‌زاده، نماینده مردم فریمان در مجلس شورای اسلامی، در گفت‌وگو با «شرق» می‌گوید: میزان توسعه راه‌ و جاده در خراسان به هیچ وجه متناسب با حجم مسافرانی که به این استان سرازیر می‌شوند، نیست. علاوه بر آن پیشرفت پروژه‌ها هم به شدت کسل‌کننده است. برای نمونه کد پروژه تعریض و بهسازی مشهد-سرخش به سال ۱۳۶۹ باز می‌گردد. یعنی ما در این استان جاده‌ای داریم که از سال ۱۳۶۹ در حال ساخت است و هنوز هم به پایان نرسیده است. تازه این وضعیت پروژه‌هایی است که تلاش زیادی شده تا بودجه به آن تخصیص داده شود و با این حال وضعیت این‌چنین است. در واقع تزریق قطره‌چکانی بودجه به پروژ‌ه‌های راه‌سازی این استان چنین وضعیتی را به وجود آورده است. در خراسان البته پیمانکاران معمولا به دنبال طولانی‌ترشدن پروژه‌ها هستند و این مسئله موجب می‌شود هم میزان دیون به آنها سال به سال انباشته شود و هم هزینه ساخت پروژه‌ها افزایش یابد تا پروژه‌ها گران‌تر انجام شود و البته در نهایت پروژه به سرانجام نمی‌رسد. در مجموع در مدیریت پروژه‌ها و اولویت‌دادن به آنها دقت صورت نگرفته است. برای نمونه در آزادراه مشهد-دوغارون بخش‌های ساده آن انجام شده ولی بخش‌های مهم‌تر مثل ورودی شهر مشهد و ابتدای آن در مرز دوغارون انجام نشده و این مسئله عملا این جاده‌ها را بلااستفاده گذاشته است. این در حالی است که خراسان رضوی علاوه بر اهمیت‌های گردشگری یک منطقه ترانزیتی هم هست و به جاده‌های ایمن برای ترانزیت کالا هم نیاز دارد.

کوتاهی  وزارت  راه

یکی از اتفاقات نگران‌کننده در ایام نوروز ریزش کوه و مسدودشدن جاده چالوس بود. اتفاقی که در لحظه رخ‌دادن با مرگ یک نفر همراه بود و تعداد کشته‌های این ماجرا در ادامه به سه نفر رسید. رخ‌دادن این حادثه انتقاداتی را از میزان آمادگی وزارت راه و راهداری برای ایام نوروز به همراه داشت. محمدعلی محسنی‌بندپی، نماینده مردم چالوس و نوشهر در مجلس شورای اسلامی در گفت‌وگو با «شرق» ضمن انتقاد از مجموعه وزارت راه می‌گوید که این وزارتخانه در انجام وظایف ذاتی‌اش کوتاهی کرده است. محسنی‌بندپی می‌گوید که وضعیت اسفبار جاده چالوس را یک بار در مجلس و با فریاد به وزیر پیشین راه، مرحوم رستم قاسمی، تذکر دادم اما این تذکرها جدی گرفته نشد تا اتفاق ناگوار تعطیلات نوروز در این جاده رخ داد. او همچنین می‌گوید که متأسفانه در ایران مدام در حال فاصله‌گرفتن از متدهای علمی برای حل‌کردن مسائل هستیم و همین دورشدن منجر به رخ‌دادن این حوادث می‌شود. آقای بندپی معتقد است که در تصادفات جاده‌ای رخ‌داده در ایران عامل کیفیت خودرو و کیفیت جاده‌ها نقش مهمی دارند و با پایین‌ماندن همین دو شاخص در ایران است که سالانه جان تعداد زیادی از هم‌وطنان گرفته می‌شود.

وجود ۵۲۰۰ نقطه حادثه‌خیز  در  کشور

آمارها نشان می‌دهد که بیش از پنج هزار نقطه حادثه‌خیز در ایران داریم که بیشتر آنها در استان‌های توریستی و پرمسافر ایران واقع شده است. رئیس پلیس راهور ایران در این زمینه می‌گوید که هنوز پنج هزارو 200 نقطه حادثه‌خیز در کشور داریم و از این تعداد حدود ۸۷۷ نقطه پرحادثه هستند که باید با اولویت مشکلشان برطرف شود. سید کمال هادیانفر در ادامه ارائه این آمار هم می‌گوید متأسفانه۵۱ درصد فوتی‌ها در دم می‌میرند و وقتی تصادف اتفاق می‌افتد جان خود را از دست می‌دهند. شش درصد در حین انتقال جان خود را از دست می‌دهند و ۴۳ درصد در بخش بیمارستانی هستند. به گفته وی، ۸۲ درصد تصادفات عامل سرعت و عدم توجه به جلو و خستگی و خواب‌آلودگی به ویژه در محورهای طولانی است. با تلاش‌های صورت‌گرفته امروز روند ما  مناسب است.