|

هیچ نقش‌برجسته‌ای از زنان در تخت جمشید حجاری نشده است

ابوالحسن اتابکی، دانش‌آموخته زبان‌های باستانی و دکتری تاریخ، مطرح کرد: در کاخ‌های تخت جمشید هیچ نقش‌برجسته‌ای از زنان حجاری نشده اما در بسیاری از مهرها، تابلت‌ها، فرش‌ها و همچنین در برخی از ساتراپی‌های تابع هخامنشی نقش برجسته زنان ترسیم شده است.

هیچ  نقش‌برجسته‌ای از  زنان  در  تخت جمشید حجاری نشده است

ایلنا: ابوالحسن اتابکی، دانش‌آموخته زبان‌های باستانی و دکتری تاریخ، مطرح کرد: در کاخ‌های تخت جمشید هیچ نقش‌برجسته‌ای از زنان حجاری نشده اما در بسیاری از مهرها، تابلت‌ها، فرش‌ها و همچنین در برخی از ساتراپی‌های تابع هخامنشی نقش برجسته زنان ترسیم شده است.

ابوالحسن اتابکی با اشاره به آنکه مجموعه کاخ‌های تخت جمشید شامل کاخ‌های متعددی است که کاربری آنها از یکدیگر متمایز است، گفت: نخستین کاخ‌ها آنهایی هستند که به منظور تشریفات مورد استفاده قرار می‌گرفتند که از آن جمله می‌توان به آپادانا، صدستون و سه‌دروازه اشاره کرد که در آنجا شاه با بزرگان کشوری و لشکری، زنان درباری و همچنین خراج‌گذاران و هدیه‌آوران تابع شاهنشاهی هخامنشی دیدار می‌کرد. دسته دوم، کاخ‌های با دفاتر اداری همچون خزانه و تالار سی‌ودو ستونی که محل کارکنان امور اداری و درباری تخت جمشید بود و دسته سوم، کاخ‌های نشیمن‌گاه همچون کاخ تچر، هدیش، H و G که کاخ اختصاصی شاهنشاهان هخامنشی بود و در آنجا نه‌تنها محل نشیمن‌گاه و اتاق خواب‌های شاه بزرگ بلکه محل برگزاری مراسم سمپوزیوم و سفره‌های شکوهمند شاهی بوده است.

اتابکی گفت: در تاقچه‌ها و دیواره‌های کاخ‌های اختصاصی تخت جمشید نقوش خدمتکاران سفره شاهی به تصویر کشیده شده که برخی به اشتباه به خاطر «پوشش باشلیق مانند»، این نقوش را «تصاویر زنان آن هم محجبه» پنداشته‌اند! این افراد بعضی با ریش و سبیل و برخی بدون ریش ترسیم شده‌اند که در واقع مردان خدمتکاری هستند که نویسندگان یونانی هم‌زمان با دوره هخامنشی درباره آنها بسیار قلم‌فرسایی کرده‌اند. این مردان خدمتکاران مشک، انواع ظروف غذا، جام‌ها، پیاله‌ها و همچنین گاهی یک بره، بزغاله و آهویی کوچک را به دوش گرفته‌اند و به سوی کاخ روانه هستند. در اینجا حمل یک بزغاله و آهو بدان معنی نیست که یک موجود زنده را هنگام صرف غذا برای شاه بزرگ می‌بردند، بلکه نشانه‌ای از لوکس‌نشینی و شکوهمندی سفره شاهنشاه هخامنشی است که این‌‌گونه به نمایش گذاشته می‌شود. چنانچه مورخی چون هرودوت «پدر تاریخ» در این مورد می‌گوید: «بزرگان پارس یک اسب، یک شتر، یک گاو را با تمام هیکل در اجاق می‌پزند و گوشت آنها را بین افراد تقسیم می‌کنند» و این‌گونه سخاوت و بزرگی سفره خود را به نمایش می‌گذارند. 

«اتنه» دیگر مورخی رومی به نقل از «دینون» و «کتزیاس» می‌گوید «هر روز هزاران حیوان برای شاه بزرگ ذبح می‌شد، از قبیل گاو، شتر، گوزن و پرندگان بسیاری همچون شترمرغ عربستان، اردک و خروس...» این مورخ اذعان دارد که روزانه 15 هزار نفر بر سر سفره شاه هخامنشی بغذا می‌خوردند که این نشان از قدرت سیاسی و مادی اوست که شاه بزرگ را فراتر از دیگر مردمان به نمایش بگذارد.

اتابکی گفت: الواح تخت جمشید نیز تداعی‌کننده چنین نمایش شکوهمندی است، چنانچه الواح به شکل مستند، گزارشی متنوع از خدمتکاران توزیع غذاها، تعداد آشپزها، نانوایان، طباخان، ساقیان، عطرسازان و صاف‌کنندگان شراب و همچنین تنوع غذاها، چگونگی تهیه آنها و مقدار مصرف کارکنان کارگران و دیگر مردان و زنان شاه را پیش‌روی ما می‌گذارند و نشان می‌دهند سالانه ترازنامه‌ای از کارکردها و چگونگی تحویل آذوقه از انبار شاهی را طی سند رسمی در اختیار سازمان اداری قرار می‌دادند.

نجمه ابراهیمی (کارشناس ارشد تاریخ) نیز در همین زمینه گفت: به گفته مورخان یونانی و بعدها رومی، مردان خدمتکاری که برای توزیع غذای سفره‌های شاهی حاضر می‌شدند، باید قبلا حمام می‌گرفتند، خود را معطر می‌کردند و لباس سفید بر تن می‌کردند. آشپزهای ماهر و چیره‌دست همواره در جست‌وجوی غذای تازه برای سفره شاهی بودند و به هنگام صرف غذا که با حالت درازکش روی ناز بالش و تختخواب بود، انواع موسیقی‌ها همراه با چنگ، فلوت و آواز برای شاه نواخته می‌شد که خدمتکارانی مسئول تهیه ملافه‌ها، بالش‌ها و نحوه پهن‌کردن و جمع‌آوری آنها بودند. شاه بزرگ در هر سرزمینی که به سر می‌برد همواره غذاهای متنوع و متمایزی را میل می‌کرد که پیش‌تر دولت -شهرها باید آنها را تهیه می‌کردند. حتی وقتی شاه به جنگ می‌رفت تمام خانه‌اش را همراه با آشپزان، خدمتکاران، مواد غذایی و چارپایان گوناگون به همراه داشت.

وی گفت: یکی از مورخان از ستون مفرغی که برنامه غذایی روی آن حک شده بود و از زمان کوروش معمول شده، یاد می‌کند که شامل انواع آردها، میوه‌ها، شراب، چارپانان گوناگون، پرندگان متنوع، چاشنی‌های غذایی، انواع روغن‌ها، مواد لبنی و حتی هیزم‌ها بوده است.

ابراهیمی خاطرنشان کرد: برخی از خدمتکاران که در مراسم باده‌نوشی (سمپوزیوم) بعد از شام شاهانه شرکت می‌کردند، باید جام را با سه انگشت می‌گرفتند، دهان خود را می‌پوشیدند و پیش از ریختن مشروبات، خود از آن می‌نوشیدند که مبادا سمی وارد باده شاه بزرگ نشود، چنانچه درمورد غذاهای سفره شاه نیز خدمتکاران باید پیش از آنکه شاه غذا بخورد، اندکی از غذا را میل می‌کردند تا شاه بزرگ از هرگونه گزند به دور بماند.