بحران اقتصادی، تاوان بلندپروازی «اون»

بحرانی‌ترشدن وضعیت اقتصادی و غذایی در کره شمالی، کیم جونگ اون، رهبر این کشور را به فکر تشکیل کنفرانس کلیدی حزب کمونیست حاکم بر این کشور انداخته است. این نشست که با حضور کیم جونگ اون، رهبر کره شمالی، افتتاح شد،‌ به بحث درباره یافتن راهکارهایی برای بهبود اقتصاد بحرانی پیونگ‌یانگ و همچنین بررسی راهکارهای دفاعی در مواجهه با تنش‌های فزاینده با رقبا اختصاص یافت.

به نوشته آسوشیتدپرس، کنفرانس عمومی کمیته مرکزی حزب حاکم کره شمالی در حالی برگزار شد که ایالات متحده یک زیردریایی هسته‌ای را به کره جنوبی فرستاده است. این اقدام آمریکا نوعی نمایش قدرت مخالفان کره شمالی علیه این کشور -که در ماه‌های اخیر رکورد آزمایش موشک‌هایی با قابلیت حمل کلاهک هسته‌ای را شکسته است- محسوب می‌شود.

خبرگزاری رسمی کره شمالی اعلام کرد که مقام‌های حزب کارگر تمام کارزار‌های اقتصادی این کشور را برای نیمه اول سال ۲۰۲۳ بررسی کرده‌ و در مورد سیاست خارجی و استراتژی‌های دفاعی به‌منظور مقابله با تغییر وضعیت بین‌المللی بحث کرده‌اند. این خبرگزاری جزئیاتی درباره اظهارنظر کیم جونگ اون و راهکارهای مد‌نظر برای برون‌رفت از مشکلات شدید اقتصادی منتشر نکرد، اما نوشت که این نشست دو‌روزه بوده است.

ورود ناو یو‌اس‌اس میشیگان به بندر بوسان کره جنوبی، یک روز پس از شلیک دو موشک بالستیک کوتاه‌برد کره شمالی به دریاهای شرقی این کشور انجام شد؛ شلیکی که پیونگ‌یانگ می‌گوید در پاسخ به مانورهای آمریکا و کره جنوبی انجام داده است.

پیونگ‌یانگ تمرین‌های ترکیبی کره جنوبی و آمریکا را به‌عنوان «تمرین تهاجم» می‌شناسد و این اقدام را محکوم می‌کند. کره شمالی در عین حال از مانورهای رو به گسترش آمریکا و کره جنوبی به‌عنوان بهانه‌ای برای افزایش آزمایش‌ تسلیحاتی خود‌ ازجمله شلیک آزمایشی حدود صد موشک از آغاز سال ۲۰۲۲ استفاده می‌کند.

تسلیحات آزمایش‌شده کره شمالی در سال جاری شامل یک موشک بالستیک قاره‌پیمای جدید با سوخت جامد است. پیونگ‌یانگ مدعی است این موشک طراحی‌شده دارای قدرت لازم برای رسیدن به سرزمین اصلی ایالات متحده است و انواع سلاح‌های کوتاه‌برد دیگر این کشور می‌توانند کره جنوبی و ژاپن را هدف قرار دهند. این در حالی است که کارشناسان می‌گویند افزایش مانورهای تسلیحاتی کیم جونگ اون به اقتصاد منزوی کره شمالی فشار بیشتری وارد کرده است. این کشور منزوی که پیش‌تر نیز به‌ دلیل چندین دهه سوءمدیریت آسیب دیده بود، با تحریم‌های فلج‌کننده ایالات متحده بر سر برنامه تسلیحات هسته‌ای و سپس کاهش تجارت با چین به‌ دلیل همه‌گیری کرونا، روزبه‌روز با بحران اقتصادی بیشتری مواجه شد.

با وجود مشکلات اقتصادی گسترده، کیم جونگ اون به‌شدت برای گسترش تسلیحات هسته‌ای و برنامه‌های موشکی خود تلاش می‌کند و قصد دارد واشنگتن را برای پذیرش ایده کره شمالی به‌مثابه یک قدرت هسته‌ای و لغو تحریم‌های بین‌المللی علیه این کشور، تحت فشار قرار دهد. کارشناسان کره جنوبی تخمین می‌زنند کره شمالی با کمبود حدود یک میلیون تن غلات مواجه است که ۲۰ درصد نیاز سالانه این کشور را شامل می‌شود.

اواخر سال گذشته، برای نخستین بار حزب حاکم کره شمالی فقط برای بحث درباره کشاورزی جلسه عمومی تشکیل داد. پیش‌ از آن نیز دفتر سیاسی حزب بر ضرورت «نقطه‌عطفی برای تغییرات بنیادی در توسعه کشاورزی» تأکید کرده بود.

به گفته تحلیلگران،‌ وضعیت غذایی کره شمالی امروز به شرایط افراطی دهه ۱۹۹۰ که صدها هزار نفر در قحطی جان باختند، نزدیک نیست؛ با‌این‌حال، ناامنی غذایی این کشور احتمالا در بدترین حالت خود از زمان به قدرت رسیدن کیم در سال ۲۰۱۱ است.

در شرایطی که علاوه بر تحریم‌های گسترده، بیماری همه‌گیر کووید‌۱۹ نیز باعث اختلال در کشاورزی کره شمالی و واردات از چین شد، گزارش‌های متعدد اخیر حاکی از آن است که شمار نامشخصی از شهروندان کره شمالی بر اثر گرسنگی جان خود را از دست داده‌اند؛ با‌این‌حال، هنوز ناظران هیچ نشانه‌ای از قحطی شدید یا مرگ‌و‌میر دسته‌جمعی در کره شمالی گزارش نکرده‌اند.

خبرگزاری رسمی کره شمالی گزارش داد که در جریان نشست سطح بالای حزب کارگر حاکم که اواخر ماه فوریه برگزار شد، مقام‌های ارشد این حزب عملکرد سال گذشته را در مورد «انقلاب روستایی در دوره جدید» بررسی کردند. در این گزارش آمده است که نشست کمیته مرکزی این حزب، وظایف «فوری و مهم» را در مورد مسائل کشاورزی و توسعه اقتصاد ملی مشخص خواهد کرد.

در گزارش خبرگزاری‌های کره شمالی مشخص نشده آیا کیم جونگ اون در نشست اخیر صحبت کرده است یا خیر؛ با‌این‌حال گزارش شد که مقام‌های ارشد کابینه و نزدیک‌ترین دستیاران رهبر کره شمالی که امور سازمانی کمیته مرکزی حزب حاکم را اداره می‌کنند، در این مراسم حضور داشتند. این نخستین بار است که حزب حاکم کره شمالی فقط برای بحث در مورد کشاورزی جلسه عمومی تشکیل می‌دهد. پیش‌تر، در اوایل ماه جاری میلادی، دفتر سیاسی حزب بر ضرورت «نقطه‌عطفی برای تغییرات بنیادی در توسعه کشاورزی» تأکید کرده بود.

در اوایل ۲۰۲۰، کره شمالی کوشید با اعمال کنترل‌های مرزی سخت‌گیرانه، از جمعیت خود در برابر ویروس کرونا محافظت کند؛ اقدامی که تجارت با چین را متوقف کرد. پس از آن، تهاجم روسیه به اوکراین و افزایش قیمت جهانی غذا، انرژی و کود، شرایط تولید کشاورزی کره شمالی را بدتر کرد. کره شمالی سال گذشته تردد قطارهای باری با چین و روسیه را بازگشایی کرد. بیش از ۹۰ درصد تجارت خارجی رسمی کره شمالی از طریق مرز این کشور با چین انجام می‌شود.

بر اساس ارزیابی‌های دولت کره جنوبی، سال گذشته تولید غلات کره شمالی چهار‌و‌نیم میلیون تن برآورد شد که حاکی از ۳.۸ درصد کاهش در قیاس با سال ۲۰۲۰ است. طبق داده‌های قبلی کره جنوبی، تخمین زده می‌شود‌ پیونگ‌یانگ از سال ۲۰۱۲ تا ۲۰۲۱، سالانه بین ۴.۴ میلیون تن تا ۴.۸ میلیون تن غلات تولید کرده است. کره شمالی سالانه به حدود ۵.۵ میلیون تن غلات برای تغذیه ۲۵ میلیون نفر جمعیت کشور نیاز دارد، اما امسال با حدود یک میلیون تن کمبود مواجه است.

مشخص نیست آیا کره شمالی برای رسیدگی سریع به مشکلات غذایی خود اقدامی انجام خواهد داد یا خیر. برخی کارشناسان می‌گویند کره شمالی از نشست اخیر به‌ منظور تقویت حمایت عمومی از کیم جونگ اون در جریان رویارویی او با آمریکا و متحدانش بر سر جاه‌طلبی‌های هسته‌ای استفاده خواهد کرد.

با وجود مشکلات اقتصادی گسترده، کیم جونگ اون به‌شدت برای گسترش تسلیحات هسته‌ای و برنامه‌های موشکی خود تلاش می‌کند و می‌کوشد تا واشنگتن را برای پذیرش ایده کره شمالی به‌مثابه یک قدرت هسته‌ای و لغو تحریم‌های بین‌المللی علیه آن، تحت فشار قرار دهد. پس از یک سال فعالیت آزمایشی تسلیحاتی در سال ۲۰۲۲، کره شمالی در ماه جاری میلادی یک موشک بالستیک قاره‌پیما و موشک‌های دیگری را پرتاب کرد.