تیپاکس در فرهنگ مردم ایران جای گرفته است

 روز جهانی لجستیک هرساله در تاریخ ۲۸ ژوئن برگزار می‌شود و به‌عنوان یک رویداد بین‌المللی مهم در صنعت لجستیک محسوب می‌شود. هم‌‌زمانی این روز با آغاز شصت‌و‌سومین سال فعالیت مجموعه تیپاکس و همچنین روز صنعت، معدن و تجارت بهانه‌ای شد تا به سراغ مدیرعامل جوان قدیمی‌ترین و اولین پست خصوصی کشور برویم. مهرداد فاخر، مدیر‌عامل تیپاکس و هم‌بنیان‌گذار و رئیس هیئت‌مدیره هلدینگ فاخر، در گفت‌وگویی با «شرق» از دلیل ماندگاری مجموعه‌ خود و تلاش برای تعریف فرایندهای به‌روز این سازمان می‌گوید.

  در ابتدا لطفا معرفی کوتاهی از خودتان به‌عنوان یکی از مدیران جوان حوزه پست و لجستیک و یکی از کارآفرینان کشور داشته باشید.

من مهرداد فاخر متولد خرداد 1363 هستم. در نوجوانی به انگلستان رفتم و دوران ابتدایی تحصیلاتم را در مدرسه‌های Aldenham و Warminister گذراندم. پس از اتمام دوران راهنمایی و دبیرستان، با توجه به کسب‌وکار خانوادگی خودم و علاقه‌ای که برای ادامه این مسیر داشتم، تحصیلاتم را در رشته مدیریت کسب‌وکار در دانشگاه آدامسون انگلستان آغاز کردم و پس از نزدیک به یک دهه مطالعه روی سیستم‌های مدیریتی و صنایع مدرن ازجمله پست‌ و لجستیک در اروپا، به ایران بازگشتم؛ اما همچنان تحصیلاتم را در مقاطع فوق‌لیسانس و دکترا ادامه دادم و در‌نهایت با مدرک PHD در رشته استراتژی و کارآفرینی از London Business School فارغ‌التحصیل شدم. با توجه به علاقه‌ای که به کار در ایران داشتم، به کشور بازگشتم و مدیریت نمایندگی‌های تهرانِ شرکت تیپاکس را برعهده گرفتم و تلاش کردم تا به‌تدریج در سطوح مختلف سازمانی و با توجه به تجربیات خانوادگی‌ام و همچنین تحصیلاتم که تلاش کردم تا آمیخته به دانش روز دنیا باشد، تیپاکس را متحول کنم که براساس همین مسیر سال 96 تلاش کردم تا تحولات گسترده‌ای را در حوزه تغییرات دیجیتال و توسعه کسب‌وکار بر بستر فناوری ایجاد کنم. غیر از تیپاکس، شرکت‌های خواهر دیگری را هم در ادامه این مسیر راه‌اندازی کردم تا زنجیره تأمین فعالیت لجستیکی‌ مجموعه‌ را با کمک فعالان و متخصصان این حوزه کامل کنیم. همچنین در سال 1395 با راه‌اندازی هلدینگ فاخر، فعالیت‌های خودم را به بیش از صنعت پست‌ولجستیک گسترش دادم . ما امروز در هلدینگ فاخر شرکت‌هایی در حوزه پست، لجستیک و تجارت الکترونیکی داریم و هر روز تلاش می‌کنیم تا فعالیت خودمان را گسترش دهیم و افتخار داریم تا امروز در خانواده فاخر با حدود سه‌هزار‌و 500 نفر نیروی متخصص عمدتا جوان همکار باشیم.

  شعار تیپاکس در آغاز شصت‌وچهارمین سال فعالیتش «تیپاکس، قصه ارسال بسته‌هاست» بود. کمی از روند آغاز و تکامل این قصه که حالا تبدیل به یکی از کسب‌وکارهای مهم ایران شده، بگویید.

ما در تیپاکس معتقدیم که هر بسته داستان خودش را دارد. ما د‌رواقع داستان و احساس مشتریان خودمان را به مقصدشان می‌رسانیم، فارغ از اینکه چه مرسوله‌ای را جا‌به‌جا می‌کنیم، شادی‌ها و غم‌های مشتریان‌مان را انتقال می‌دهیم و این برای ما بسیار باارزش هست؛ اما داستان تیپاکس داستانی به قدمت بیش از 60 سال است. ما هفته گذشته جشن شصت‌وسومین سالگرد تیپاکس را برگزار کردیم و خوشحالیم که در تمام این‌ سال‌ها تلاش کردیم تا به‌عنوان یک شرکت خصوصی در کنار مردم باشیم؛ اما آغاز این قصه از سوی پدرم در سن 20‌سالگی شکل گرفت. او در سال 1339، قبل از تأسیس بسیاری از شرکت‌های ممتاز کوریری امروز دنیا و با توجه به شناخت نیاز اجتماعی و نوآوری و خلاقیت، شرکت تیپاکس را تأسیس کرد و در ادامه همراه با مادرم که به‌عنوان یک زن فعال در صنعت، دهه 70 به‌عنوان یکی دیگر از مدیران‌ عامل تیپاکس هم منصوب شد، توانستند تا تیپاکس را به‌عنوان یک شرکت موفق در حوزه لجستیک معرفی کنند. دوست دارم حالا که حرف از مادرم و نقش بسزای او در تیپاکس به میان آمد، از وامداری همیشه مجموعه ما به حضور زنان هم بگویم. ما از ابتدای تأسیس تیپاکس تا امروز همواره همراهی زنان و مردان در کنار یکدیگر را به فال نیک گرفتیم و افتخار داریم امروز بیش از هزار نفر از همکاران ما ‌ در مجموعه‌های هلدینگ فاخر ‌ را زنان این کشور تشکیل می‌دهند. شعار «تیپاکسش کن» هم برگرفته از همین تاریخ و قدمت است، مردم در سال‌های دور تا هنوز عنوان تیپاکسش کن را به‌عنوان یک خدمت که وظیفه جابه‌جایی سریع کالا را دارد، می‌شناختند. در واقع تیپاکس در فرهنگ مردم ایران قرار گرفته است و شاید به همین‌ خاطر باشد که برند تیپاکس به‌عنوان برند ملی در یونسکو ثبت شده است.

  با توجه به این سابقه و فعالیت امروز شرکت تیپاکس، به نظر می‌رسد که مدیران عامل این شرکت توانستند تا عوامل موفقیت و بقا و تأثیرگذاری در بازار را شناسایی کنند. براساس تجربیات شخصی و سازمانی خود، عوامل مؤثر در موفقیت در صنعت لجستیک را چه می‌دانید؟

اگر بخواهم به طور خلاصه به مهم‌ترین عوامل موفقیت پایدار در صنعت اشاره کنم، انعطاف و به‌روزبودن را خواهم گفت. ما هیچ وقت در تیپاکس و مجموعه‌های تحت پوشش خود در مقابل تغییر و به‌روز‌بودن مقاومت نداشتیم و همواره تلاش کردیم تا در پروسه‌های مختلف زمانی همراه و همگام با تغییرات پیش برویم و خود را با تغییرات بازار منطبق کنیم و روندهای جدیدی را در نظر بگیریم. ما همواره کسب‌وکارهای خود را در مسیر نوآوری و تکنولوژی قرار دادیم تا با استفاده از فناوری‌های روز و همچنین نیازسنجی بازار مشتریان خدمات خود را ارتقا ببخشیم. برندهای معتبر و قدیمی جهانی نیز در حوزه لجستیک از همین مسیر پیروی می‌کنند. به‌عنوان مثال شرکت UPS که در سال 1907 به‌عنوان یکی از اولین شرکت‌های حوزه پیک و ارسال پست تأسیس شده است، امروز هم با به‌کارگیری فناوری پیشرفته و شبکه گسترده خود با ارائه راه‌حل‌های نوآورانه به‌عنوان یکی از رهبران حوزه لجستیک و زنجیره تأمین شناخته می‌شود. ما هم با پیروی از مدل‌های نوین جهانی در سال‌های گذشته تلاش کردیم تا در این عرصه حضور مؤثری داشته باشیم. علاوه‌برآن ما در تمام این سال‌ها تلاش کردیم تا با ایجاد زنجیره تأمین فعال، با توجه به نیازهای هر زمان با دیگر فعالان این حوزه همکاری کارآمد داشته باشیم و بتوانیم خدمات خود را به واسطه حضور در یک زنجیره ارزش گسترده‌تر کنیم و پیش از تمام اینها تلاش مجموعه تیپاکس برای خصوصی‌ماندن و مردمی‌ماندن می‌تواند مهم‌ترین عامل برای بقا و پایداری آن باشد.

  در سال‌های اخیر با توجه به تغییرات فضای کسب‌وکاری، شاهد یک پوست‌اندازی در تیپاکس بودیم. دلیل لزوم این تغییرات چه بود و آیا در کیفیت خدمت‌رسانی تیپاکس هم تغییراتی ایجاد کرده است؟

ما همواره پیگیر تحولات جدید در صنعت، آخرین تکنولوژی‌ها و روش‌های مدیریتی هستیم تا بتوانیم از آنها برای بهبود عملکرد شرکت خود استفاده کنیم و نیازهای مشتریان را شناسایی کنیم. ما می‌خواهیم با استفاده از تکنولوژی‌های نوین، خدمات و فرایندهای لجستیک خود را بهبود دهیم؛ اما ایجاد سخت‌افزارهای تکنولوژیک به‌تنهایی کافی نیست و ایجاد روش‌ها و فرهنگ دنیای جدید در درون و بیرون سازمان اهمیت بیشتری دارد، برای همین ما موفقیت در این مسیر را در جایی کلان‌تر از تیپاکس دنبال کردیم. بعد از تأسیس هلدینگ فاخر با یک معماری سازمانی تلاش کردیم تا با ایجاد یک زنجیره ارزش پایدار و هدفمند، در شرکت‌های مختلف خود با توجه به کارکرد آنها شبکه‌سازی کنیم و درواقع روش‌های نوین و به‌روزی را در کنار نرم‌افزارها و سخت‌افزارهای دنیای جدید ایجاد کنیم و شاید همین حضور شرکت‌های مختلف با دیدگاه‌ها و روش‌های متفاوت سبب ایجاد سرویس‌ها و خدمات جدید تیپاکس در سال‌های اخیر شده است، تفکرات و راهبردهای مختلف و تلاش برای تمرکززدایی در مدیریت و تصمیمات، لازمه دنیای امروز است. همچنین عصر حاضر نیازمند شخصی‌سازی و خدمات کاستومایز است، تمام شرکت‌های لجستیکی هم ناگزیر به سمت این شخصی‌سازی سازمانی خواهند رفت. ما در سال‌های اخیر تلاش کردیم تا با ایجاد سرویس‌ها و زیرساخت‌های اختصاصی متصل به خدمت اصلی خود ارائه خدمات را برای هر فرستنده و گیرنده تا حد امکان شخصی کنیم و در واقع راه‌حل‌های بیشتری در اختیار مشتریان خود قرار دهیم. به‌عنوان مثال شرکت جابار به‌عنوان یکی از شرکت‌های هلدینگ فاخر امروز این امکان را در اختیار گیرنده مرسوله می‌گذارد تا بتواند با استفاده از لاکرهای هوشمند این شرکت در محل انتخابی خودش و در گستره زمانی نامحدودتری بسته خود را تحویل بگیرد. همچنین ما با توجه به نیاز بازار و نیاز مشتری سرویس‌هایی نظیر ETIPAX و MYTIPAX را طراحی کردیم تا بتوانیم درخواست‌های متفاوت مشتری را با توجه به درجه اهمیتی که به مؤلفه‌هایی مثل زمان، هزینه و... می‌دهد، برآورده کنیم. ما بر اساس افزایش سطح خدمات خود و همچنین افزایش مشارکت مردمی امیدواریم در سال جاری بسترهای لازم برای ورود تیپاکس به بازار بورس هم به وجود بیاید.

  در سال‌‍‌های گذشته تیپاکس اقدام به تأسیس و راه‌اندازی هاب‌های کشوری کرده است. کمی درباره هاب‌های شرکت تیپاکس توضیح دهید.

‌ما اولین هاب مکانیزه کشور را راه‌اندازی و تلاش کردیم تا فرایند سورتینگ و پخش را روزبه‌روز بهینه کنیم. شرکت «تی‌هاب» به عنوان یکی از شرکت‌های هلدینگ فاخر موارد مربوط به هاب‌ها را انجام می‌دهد. تی‌هاب به‌عنوان اولین هاب مکانیزه تجزیه مرسولات پستی در سال ۱۳۹۷ و پس از سه سال تحقیقات مقدماتی با بهره‌­گیری از تکنولوژی شرکت بویمر آلمان به بهره‌­برداری رسید و به این ترتیب شرکت تی‌هاب ایرانیان تأسیس شد. تی‌هاب با استقرار دستگاه‌های مدرن و به‌روز دنیا، فرایند سورت بسته‌ها را به‌­طور کامل مکانیزه کرده و با استفاده از تکنولوژی رایج شرکت‌های معتبر دنیا، سرعت، دقت و بهره‌­وری را در ارسال مرسوله‌ها افزایش داده است. هم‌اکنون تی‌هاب با 11 هاب نیمه‌اتوماتیک در سراسر کشور کار می‌کند که به‌زودی تمامی آنها نیز اتوماتیک خواهند شد و این شبکه‌ MidMile می‌تواند 450 هزار بار را جابه‌جا کند. در تی‌هاب، روزانه تعداد زیادی بسته تجزیه و به تمام نقاط ایران ارسال می‌­شود. استفاده از آخرین تکنولوژی روز دنیا موجب شده است سرعت و کیفیت ارائه خدمات، این شرکت را در جایگاهی ممتاز نسبت به تمام رقبای منطقه‌­ای خود قرار دهد. تکنولوژی استفاده‌شده در تی­‌هاب آخرین نمونه آن در دنیا است که در کشور و منطقه خاورمیانه بی‌­نظیر و کم‌­نظیر است. این شرکت با بهره‌گیری از نرم‌افزاری یکپارچه، ارتباطی مطلوب بین درخواست مشتری، انجام صحیح عملیات و عملکرد مطلوب ماشین‌آلات سورت مکانیزه را ضمانت می‌کند. پروژه توسعه تی‌هاب و ایجاد یک مگاهاب ۲۰هزار متری، با قدرت تفکیک ۴۵۰ هزار مرسوله و تفکیک یک میلیون بسته در روز گام بلند و در حال راه‌اندازی تی‌هاب است.

  با وجود تمام این تلاش‌ها و تغییراتی که عنوان کردید، همچنان گاهی صدای نارضایتی مشتریان در ارائه خدمات تیپاکس به گوش می‌رسد. برای حل این مشکل چه راه‌حل‌هایی دارید؟

ما به‌عنوان یک شرکت خدماتی که هر روز با سطح گسترده‌ای از مشتریان در ارتباط هستیم، همواره تمام تلاش خود را برای رضایت مشتریان انجام داده‌ایم اما درصد نارضایتی همیشه در فعالیت‌های خدماتی بیشتر از سایر فعالیت‌ها بوده است. این امر در خدماتی که نیروی انسانی در آن نقش دارد، افزایش هم پیدا می‌کند؛ زیرا فعالیت‌های انسانی ناگزیر از خطاهای سهوی یا سلیقه‌ای است و شاید برای همین باشد که ما تمام تلاش خودمان را برای کاهش نقش فعالیت‌های انسانی در فرایندهای خود می‌کنیم. بااین‌حال، این نکته را هم اضافه کنم که این به معنای نادیده‌گرفتن نقش نیروی انسانی نیست و برعکس با‌اهمیتی که برای توسعه فردی و سازمانی نیروهای خود قائل هستیم، تلاش می‌کنیم تا میزان رضایت مشتری را افزایش دهیم.  به نارضایتی‌ها برگردیم. میزان نارضایتی مشتریان در تمام کسب‌وکارها به نسبت میزان خدمات سنجیده می‌شود. بر اساس بررسی‌های مداوم صورت‌گرفته، میزان نارضایتی از خدمات تیپاکس کمتر از یک درصد است. ما امروز بیش از صد هزار بسته در روز جابه‌جا می‌کنیم و با توجه به شکایت‌های انجام‌شده، کمتر از یک درصد مشتریان ما در خدمات دچار مشکل می‌شوند. اگرچه این تنها ابزار بررسی میزان شکایات مشتری برای ما نیست اما این درصد پایین هم دلیل بر آنکه ما صدای نارضایتی مشتریان خود را نشنویم، نیست، بلکه با شناخت عوامل این نقصان‌ها درصدد رفع آنها هستیم و تلاش می‌کنیم تا با بازتعریف فرایندهای کاری خود، میزان این شکایت‌ها را به زیر یک درصد برسانیم. این را هم اضافه کنم که ما تمامی بسترهای متداول ثبت شکایت را برای مشتریان خود باز گذاشته‌ایم و تلاش نکرده‌ایم تا با استفاده از توفان‌های رسانه‌ای، صدای نارضایتی را کاهش دهیم. فرهنگ سازمانی تعریف‌شده برای مجموعه تیپاکس تمام همکاران من را در مسیری قرار می‌دهد که از تمام ظرفیت‌های خود برای رضایت حداکثری مشتریان استفاده کنند. شاید این گفت‌وگو فرصت مناسبی باشه تا من از تمام مردم که از خدمات تیپاکس در تمام این سال‌ها استفاده کرده‌اند، تشکر کنم و از تمام مشتریانی که به هر عنوان تجربه ناخوشایندی در مواجهه با تیپاکس داشته‌اند، عذرخواهی کنم.

  توسعه بازارهای الکترونیکی و سفارش‌های آنلاین قطعا فضای کاری شما را گسترده‌تر کرده است. شما برای خدمت‌رسانی بهتر به این بازارها چه اقداماتی انجام داده‌اید؟

بحث E-COMMERCE یا تجارت الکترونیک در کشور ما در سال‌های اخیر و به‌ویژه بعد از کووید19 رشد سریع و درخور‌توجهی داشته است. اگرچه در دنیا این یک مفهوم قدیمی است اما با توجه به ایجاد سازوکارهای نوین الکترونیک، همچنان در حال پیشرفت و گسترده‌ترشدن است. جالب است بدانید تاریخچه تجارت الکترونیک به قبل از پیدایش اینترنت برمی‌گردد اما با ظهور اینترنت و پیشرفت فناوری‌های مرتبط، تجارت الکترونیک به شکلی گسترده‌تر شکل گرفت. انتقال الکترونیکی داده‌ها بین شرکت‌ها که در دهه 1970 با استفاده از شبکه‌های edi شروع شد، در سال‌های بعد، با پیشرفت تکنولوژی و بالارفتن استفاده از اینترنت باعث شد تا شرکت‌ها اقدام به ایجاد وبسایت‌های خود برای فروش خدمات و محصولات کنند. در دهه 1990 هم با تأسیس شرکت‌های بزرگی مانند EBAY و AMAZON تجارت الکترونیک به یک مرحله جدید ورود کرد و در دهه 2000 هم که ظهور شبکه‌های اجتماعی و موبایل‌های هوشمند رونق چندین‌برابری به این تجارت داد، می‌بینید که این موضوع چندان جدید نیست. اما در ایران به واسطه عدم حضور بنگاه‌های تجارت الکترونیک در سال‌های پیش آشنایی کمتری وجود داشت و امروز هم علی‌رغم ایجاد این بازار و تلاش برای گسترش آن، همچنان به دلیل نبود زیرساخت‌های مناسب با محدودیت‌هایی مواجه هستیم. اما به هر طریق ما در زنجیره ارزش هلدینگ فاخر تلاش کردیم تا نگاه ویژه‌ای به این تجارت و فروشندگان این حوزه داشته باشیم و همواره هم تلاش کردیم تا با ایجاد سرویس‌های اختصاصی، امر انتقال کالا برای این حوزه را تسهیل کنیم. برای مثال شرکت TNEXT که یکی دیگر از شرکت‌های هلدینگ فاخر است و مسئولیت حمل کالای درون‌شهری را دارد، با هدف تأمین نیاز ECOMMERCEها یا بهتر بگویم فروشندگان محصولات خرد اینترنتی تأسیس شد تا چالش‌هایی همچون هزینه بالا، نحوه تسویه‌‌حساب، نظم و تعهد در ارسال و تعیین تکلیف مرجوعی‌ها را با ارائه راهکارهای مبتنی بر بستر تکنولوژی حل کند. یا شرکت ایفا که در بحث سفارش‌گردانی یا 

3PL Fulfillment فعال است و با ارائه راهکارهای یکپارچه لجستیک، پردازش این خدمات را انجام می‌دهد. همان‌طور که در قبل هم اشاره شد، ایجاد درگاه‌های سفارش ETIPAX و MYTIPAX هم توسط واحد تجارت الکترونیک تیپاکس در حال گسترش است تا مشتری بتواند بر اساس نیاز خود مثل سفارش دسته‌ای، سفارش اقتصادی یا پرداخت در محل از خدمات ما استفاده کند. اما تمام اینها نیز همچنان برای تأمین نیاز این بازار گسترده کافی نیست و ما در پی ایجاد راه‌حل‌های نوین لجستیکی هستیم تا بتوانیم خود را به‌عنوان دستیار لجستیک فروشگاه‌های خرد و کلان اینترنتی معرفی کنیم تا این فروشندگان فقط به کسب‌وکار اصلی خودشان بپردازند و دغدغه تحویل محصولات خود را نداشته باشند.

  محدودیت‌های موجود در ایران مثل محدودیت‌های اینترنت یا تجارت جهانی قطعا برای شما هم محدودیت‌هایی ایجاد کرده است. چطور با این محدودیت‌ها کنار آمدید و این عوامل چه تأثیری بر کسب‌وکار شما داشته است؟

این محدودیت‌ها صرفا در حوزه زیرساخت برای ما تعریف نمی‌شود و من می‌خواهم تا موانع و محدودیت‌های قانونی هم که برخی مواقع سبب بروز اختلال در فرایند خدمت‌رسانی برای ما می‌شود، اضافه کنم. قطعا ما با مشکلات و معضلات قوانین و نداشتن زیرساخت‌ها روبه‌رو هستیم و وجود برخوردهای سلیقه‌ای مثل مباحث تعزیراتی و... برای ما ایجاد مشکلاتی می‌کند. همچنین با توجه به استفاده از اینترنت در فرایندهای ما مثل ثبت سفارش یا پیگیری سفارش‌ها قاعدتا محدودیت‌ها می‌تواند منجر به بروز مشکلاتی شود که امیدواریم برای این مشکلات راهکارهایی اتخاذ شود.

  در صورتی که محدودیت‌های موجود برداشته شود و فضا برای حضور فعالان صنعت لجستیک دیگر کشورها برای حضور در ایران باز شود، آیا خود را در سطح رقابت با این شرکت‌ها می‌دانید؟

امیدوارم خیلی زود این اتفاق بیفتد. برای ما اصلا حضور شرکت‌های بنام این صنعت مانند DHL و FEDEX تهدید محسوب نمی‌شود، بلکه واقعا حضور این شرکت‌ها یک فرصت برای ماست. این حضور و رقابت می‌تواند منجر به انتقال دانش و تجربیات نوین جهانی برای ما باشد. ما می‌توانیم با استفاده از ظرفیت‌های نرم‌افزاری و سخت‌افزاری این شرکت‌ها کیفیت خدمات خود را افزایش دهیم. هرچند در سال‌های گذشته همواره تلاش کرده‌ایم تا مجموعه را به استانداردهای جهانی نزدیک کنیم اما واقعیت این است که هنوز با نرمال‌های جهانی فاصله زیادی داریم و این نزدیکی محقق نخواهد شد مگر در یک فضای رقابتی عادلانه و غیرانحصاری که تمامی رقبا برای افزایش سطح خدمات خود تلاش می‌کنند تا بتوانند سهم بیشتری از بازار را به خود اختصاص دهند.

  جایگاه صنعت پست و لجستیک ایران را در مقایسه با شرکت‌های توسعه‌یافته و در‌حال‌توسعه کجا می‌دانید؟ و به نظرتان چه چالش‌هایی در ایران وجود دارد که در دیگر کشورها وجود ندارد؟

در سال‌های اخیر تلاش‌های زیادی برای قرارگرفتن در مسیر جهانی‌شدن و انطباق با فناوری‌های روز دنیا انجام شده است، اما هنوز ریل‌گذاری‌های این مسیر به اتمام نرسیده است؛ زیرا هنوز نبود زیرساخت‌های مناسب و همچنین مقاومت‌های داخلی و خارجی سرعت قدم‌های ما را کاهش می‌دهد. در کشورهای توسعه‌یافته بدنه حکومت و سازمان‌های دولتی تمام تلاش خود را برای کوچک‌تر‌شدن انجام می‌دهند و تا حد امکان وظایف اجرائی و خدماتی را به بنگاه‌های خصوصی می‌سپارند تا بتوانند وظیفه نظارتی خود را به‌ نحو شایسته‌ای انجام دهند و در‌واقع وظایف خود را تنفیذ و بر آن نظارت می‌کنند؛ اما در کشور ما این امر هنوز به وقوع نپیوسته است و آینده نزدیکی هم برای نیل به آن متصور نیستم. این سپردن وظایف خدماتی به شرکت‌های خصوصی و ایجاد بازار رقابت واقعی در میان این شرکت‌ها باعث می‌شود تا برای حضور مؤثرتر در بازار تلاش کنند تا بتوانند سهم بیشتری از بازار را به خود اختصاص دهند. ظهور فناوری‌هایی مانند اینترنت اشیا (IOT)، هوش مصنوعی (AI)، بلاک‌چین (BLOCKCHAIN)، ربات‌های کالارسان و‌... تمامی برآمده از این تلاش در یک رقابت غیرحاکمیتی است؛ بنابراین با وجود تمام تلاش‌های صورت‌گرفته، ما همچنان مسیر زیادی تا رسیدن به استانداردهای جهانی داریم. اما این به معنای نرسیدن و تلاش‌نکردن برای رسیدن به سطح جهانی نیست. ما از تمام ظرفیت‌های علمی و عملی خود در این مسیر استفاده کرده‌ایم و تلاش خود را هر روز بیشتر خواهیم کرد.

   مفهوم جریان جهانی سبک، مفهومی است که فعالان صنعت لجستیک در جهان تأکید ویژه‌ای بر آن دارند. کمی درباره این مفهوم برای ما توضیح دهید و بفرمایید جایگاه این مقوله را در ایران کجا می‌دانید؟

جریان جهانی سبک، مفهومی است که به حرکت سریع و کارآمد محموله‌ها و کالاها در سراسر جهان اشاره دارد. این مفهوم به توسعه و بهینه‌سازی شبکه‌های حمل‌ونقل جهانی ارتباط دارد تا امکان حمل‌ونقل سریع و مؤثر کالاها در سطح جهان فراهم شود. جریان جهانی سبک باعث می‌شود که انتقال کالا به‌سرعت انجام شود و کالاها به زمان مناسب و با کیفیت به مقصد برسند. این عملکرد سریع و کارآمد در جریان جهانی سبک به کسب‌وکارها کمک می‌کند تا هزینه‌ها را کاهش داده، زمان تحویل را به حداقل برسانند و رضایت مشتریان را افزایش دهند. این مفهوم بیشتر در حوزه تجارت جهانی تعریف می‌شود اما با استفاده از فرایندهای این مفهوم می‌توانیم به افزایش سطح کیفیت در خدمات خود کمک کنیم زیرا این جریان می‌تواند منجر به عواملی نظیر افزایش رقابت‌پذیری، کاهش هزینه‌ها و تسریع در انتقال کالا، ایجاد فرصت‌های بیشتر شغلی و... شود اما به نظرم با توجه به فرایندهای موجود در کشور طرح این موضوع کمی زود به نظر می‌رسد.

  هلدینگ فاخر به عنوان یکی از هلدینگ‌های صنعت لجستیک در حال فعالیت است. درمورد دلیل پایه‌گذاری این هلدینگ و شرکت‌ها و خدماتی که در آن حضور دارند توضیحاتی بدهید.

هلدینگ فاخر با هدف توسعه شبکه ارزش صنعت پست و لجستیک با چشم‌انداز خلق فراگیرترین شبکه مبادله ارزش میان فعالان و ذی‌نفعان خدمات پست لجستیکی ایران و با مأموریت شکل‌دهی و راهبری اکوسیستمی هوشمند و پایدار در صنعت پست لجستیک و تجارت الکترونیکی با محوریت کسب‌و‌کارهای فروش آنلاین کالا تأسیس شد. من و دیگر بنیان‌گذاران هلدینگ فاخر، با اتکا به نیم‌قرن تجربه زیسته در دو عرصه پست لجستیک و تجارت الکترونیکی، به‌طور مستمر کسب و کارهایی را توسعه داده و راه‌اندازی می‌کنیم یا در حال رایزنی و مشارکت با صاحبان سرمایه و ایده هستیم. این امر در گرو شکل‌گیری محیطی پویا با قابلیت تبادل ارزش میان فعالان کنونی و بالقوه صنعت پست لجستیک و زنجیره ارزش آن و نیز شرکت‌های تجارت الکترونیکی مبتنی بر خلق بسته است. خلق چنین محیطی، نیازمند رویکردهای تازه، ایده‌های نوآورانه و کارآفرینانی جسور و شجاع برای پای‌نهادن در راهی دیگر است.

  در هلدینگ فاخر تمرکز ویژه‌ای بر مفهوم اکوسیستم شده و در واقع برای تشکیل یک زیست‌بوم کسب‌وکاری تلاش می‌کند. درباره الزام به وجود اکوسیستم و این نگرش توضیحاتی بدهید.

یکی از اهداف اصلی هلدینگ فاخر ایجاد یک اکوسیستم لجستیکی است که در این اکوسیستم شرکت‌ها بتوانند در کنار هم خدمات جدیدی را تعریف کنند و از ظرفیت‌های هم برای تعریف سرویس‌های اشتراکی استفاده کنند و زنجیره تأمین هوشمند مورد نیاز مشتری را فراهم کنند چون در عصر حاضر نیازهای انسان‌های جدید متفاوت است؛ بنابراین نمی‌توان با تک خدمت یا تک محصول این نیازها را برآورده کرد. ما امروز نیاز به ایجاد یک هم‌افزایی و سینرژی در فضای کسب‌وکاری خود داریم. اما پیش از تمام اینها احتیاج داریم تا تفکر اکوسیستمی را در بین جامعه گسترش دهیم، اساسا ما در کشور دچار فقر تفکر جمعی هستیم، اغلب شرکت‌ها تصور می‌کنند توانایی حضور و ظهور در بازار را به تنهایی دارند، در‌حالی‌که در دنیای نوین صنعت نمی‌توان به تنهایی به موفقیت رسید، در آینده‌ای نه‌چندان دور اکوسیستم نانوشته صنعت کسب‌وکارهایی را که در این مسیر قرار نمی‌گیرند از بین خواهد برد و قدم‌نگذاشتن در مسیر تفکر سیستمی نتیجه‌ای جز نابودی نخواهد داشت.

  در این اکوسیستم، چه راه‌هایی برای بهبود تجربه مشتری در فرایندهای تحویل کالا و خدمات پس از فروش وجود دارد؟

صنعت لجستیک به عنوان یکی از حیاتی‌ترین صنایع جهان، در سال‌های اخیر با توجه به رشد فناوری و جهانی‌شدن بازارها، به یکی از پیچیده‌ترین و مهم‌ترین صنایع تبدیل شده است. بنابراین، همکاری و هماهنگی بین شرکت‌های فعال در این صنعت در سطح اکوسیستم لجستیک، به طور عمده باعث بهبود کیفیت و عملکرد خدمات ارائه‌شده توسط این شرکت‌ها خواهد شد. یکی از مهم‌ترین عواملی که باعث توسعه همکاری و هماهنگی بین شرکت‌های لجستیک شده است، استفاده از فناوری‌های نوین مانند اینترنت اشیا (IoT)، هوش مصنوعی (AI)، بلاک‌چین (Blockchain) و ابر (Cloud Computing) است. این فناوری‌ها به شرکت‌های لجستیک کمک می‌کنند تا اطلاعات و داده‌های خود را به‌صورت بسیار سریع و دقیق در اختیار هم قرار دهند و همچنین عملیات لجستیک را بهبود ببخشند. به‌طور کلی، همکاری و هماهنگی بین شرکت‌های لجستیک در سطح اکوسیستم لجستیک، باعث بهبود کیفیت و عملکرد خدمات ارائه‌شده توسط این شرکت‌ها می‌شود؛ برای مثال با استفاده از فناوری‌های نوین، شرکت‌های لجستیک می‌توانند بهبودی در مدیریت زنجیره تأمین، کاهش هزینه‌های حمل‌ونقل و ارتقای سرویس‌دهی به مشتریان خود را تجربه کنند.

  به عنوان یک کارآفرین، فضای علمی و عملی کشور را چطور ارزیابی می‌کنید و چه پیشنهادی برای استفاده از متخصصان ایرانی در صنایع ایران دارید.

اتفاق تلخی که سال‌های سال شاهد آن هستیم مهاجرت متخصصان ایرانی است که برگرفته از نبود بسترهای شغلی مناسب و تخصصی و عدم شایسته‌سالاری و تخصص‌گرایی است که منجر به بروز دل‌خستگی در جوانان متخصص ما می‌شود که نتیجه آن را در مهاجرت جمعیتی آنان مشاهده می‌کنیم. این را که این عامل ریشه در سال‌های تحصیل جوانان دارد هم نباید فراموش کنیم، فضای آموزشی کشور ما قبل از دوران تحصیلات تکمیلی تخصص‌محور نیست و بستر را برای شناسایی و رشد علاقه‌مندی‌ها و استعدادهای دانش‌آموزان فراهم نمی‌کند؛ برای مثال ما در صنعت لجستیک حتی بعد از تحصیلات مقدماتی فضایی برای ایجاد متخصص در این حوزه نداریم و در‌واقع نمی‌توانیم از دانش‌آموخته‌های پست و لجستیک استفاده کنیم، زیرا به‌طور کلی رشته یا دانشگاهی برای این صنعت وجود ندارد، البته در سال‌های اخیر به‌صورت محدود تلاش‌هایی برای ایجاد فضاهای آموزشی برای این حوزه شده است که آن هم با توجه به کیفیت آموزش و نیاز این بازار در حد هیچ محسوب می‌شود.

به‌هرحال ما در هلدینگ فاخر با راه‌اندازی کسب‌وکارهای مختلف و همچنین ایجاد بسترهای سرمایه‌ای برای صاحبان ایده تلاش کرده‌ایم تا در حد توان خود از توان علمی و عملی جوانان کشور استفاده کنیم اما این خانه به پای‌بست‌های محکم‌تری نیاز دارد.

  چند روز پیش شصت‌و‌سومین سالگرد تیپاکس بود و به همین بهانه کتابی به نام «تاریخچه تیپاکس» منتشر شد. کمی درباره این کتاب توضیح دهید.

در آستانه آغاز سالی دیگر از فعالیت تیپاکس هدیه‌ای بهتر از کتاب تاریخچه برای قدردانی از سال‌ها تلاش این شرکت و ثبت این تلاش‌ها برای مردم ایران و همکاران خود نداشتم. من با تیپاکس بزرگ شدم یا تیپاکس با من، فرقی هم نمی‌کند ولی زندگی‌ام لحظه‌ای از این نام و نشان خالی نبوده است. پدرم سال ۱۳۳۹ با باور به این روز و ایمان به صد‌سالگی تیپاکس اولین قدم‌ها را در صنعت حمل‌ونقل لجستیک مدرن کشور برداشت. با پشتکار او و کسانی که در این سال‌ها همراه و هم‌دلش بودند، امروز نام تیپاکس به عنوان اولین و بزرگ‌ترین شرکت کوریر سرویس ایران در صنعت لجستیک کشور همچنان در مسیر خدمت‌رسانی تلاش می‌کند. در کتاب تاریخچه تیپاکس تلاش شده است تا گوشه‌ای از تاریخ این برند مکتوب شود تا آنچه به صورت تاریخ شفاهی و به صورت پراکنده از آن وجود داشت ثبت شود تا همواره این تاریخ و سابقه برای ما چراغ راه رسیدن به آینده‌ای درخشان‌تر باشد.

  چه آینده‌ای برای صنعت پست و لجستیک متصور هستید و در آینده این صنعت، تیپاکس را در چه جایگاهی می‌بینید؟

با توجه به پیشرفت روزافزون فناوری و تغییراتی که در عصر دیجیتالی اتفاق می‌افتد، انتظار دارم صنعت لجستیک نیز با تحولات بزرگی روبه‌رو شود. به طور خاص، تحولاتی مانند اتوماسیون و هوش مصنوعی در حمل‌ونقل کالاها، استفاده از ربات‌های همکار در انبارها، استفاده از فناوری‌های جدید در مدیریت زنجیره تأمین و همچنین گسترش فناوری بلاکچین در شفافیت و امنیت تراکنش‌های مالی و حمل‌ونقل کالاها، از جمله تحولاتی هستند که در پیش‌بینی‌های من برای صنعت لجستیک در آینده نزدیک وجود دارند. اما سرعت گذار به آینده و تحولات تکنولوژیک آن‌قدر زیاد است که پیش‌بینی آینده چندان کار ساده‌ای نیست، تیپاکس و مجموعه هلدینگ فاخر آن‌چنان که در صحبت‌های گذشته خود عنوان کردم تمام تلاش خود را برای سازگاری انجام می‌دهد تا در مسیر آینده عقب نماند و بتواند هر روز خود را به‌روز کند، ما اگر امروز تمام تلاش خود را برای ارائه بهترین خدمات انجام دهیم، در آینده نیز همچنان بهترین خود خواهیم بود.