مولانا، میراثی از فرهنگ ایرانی

حامد مختارانی، آهنگ‌‌ساز، رهبر ارکستر، نوازنده و یکی از هنرمندان توانمند کشور است. او آثار بسیاری را برای هنرمندان مطرح و ارکسترهای بزرگ داخلی و خارجی ساخته و اکنون مشغول تولید پروژه بزرگ فرهنگی با عنوان «دوازده» است که براساس اشعار مولانا و با همکاری بزرگان ادبیات، فرهنگ و هنر ایران تهیه خواهد شد. این پروژه شامل آلبوم موسیقی، مستند و آثار نقاشی‌خط است. با این هنرمند درباره آماده‌سازی پروژه بزرگ فرهنگی «دوازده» براساس اشعار مولانا با همکاری بزرگان ادبیات، فرهنگ و هنر ایران به گفت‌وگو نشسته‌ایم که مشروح آن را در ادامه می‌خوانید:

 پروژه «دوازده» جدیدترین کاری است که در دست دارید. هدف از تولید این پروژه را توضیح دهید.

در دیداری که چند سال قبل با استاد نصرالله مدقالچی داشتم، تصمیم گرفتیم اثری هنری را در قالب دکلمه و موسیقی با محوریت مولانا تولید کنیم. تصمیم بر آن شد که در این اثر از نمادهای فرهنگ و هنر ایرانی استفاده شود و نگاهی وسیع و بین‌المللی به این گنجینه ادبیات پارسی داشته باشیم. هدف اصلی ما میراث‌داری فرهنگی و ایجاد تعامل و شناساندن هر‌چه بیشتر این داشته غنی با مردمان عصر حاضر ایران و جهان است؛ چرا‌که این سرمایه بزرگ (مولانا) متعلق به فرهنگ ایران است و وظیفه همه ایرانیان، پاسداری از سرمایه‌های فرهنگی است. در این راستا باید بگویم «دوازده» یک پروژه چند‌وجهی است؛ به نحوی که به موسیقی و ادبیات، نقاشی، خطاطی و جامعه‌شناسی می‌پردازد.

 درباره جزئیات ساخت و عوامل همراه در پروژه دوازده بفرمایید.

پشت این پروژه یک همراهی و همدلی معنوی از بزرگان و هنرمندان مطرح بوده است که همگی با شنیدن ایده کار، مشتاقانه در این پروژه حضور پیدا کردند و بدون در نظر گرفتن مادیات، تمام مهر و تجارب ارزشمند خود را برای خلق این اثر در اختیار گذاشتند. در بخش ساخت آلبوم موسیقی «دوازده»، انتخاب اشعار از دیوان غزلیات شمس‌تبریزی به تصحیح استاد محمدرضا شفیعی‌کدکنی و انتخاب استاد پروفسور سید‌حسن امین با توجه به توالی مفهومی و سیر زندگانی مولانا انجام شد. بعد از چند ماه پژوهش و بررسی، ایده‌پردازی و آهنگ‌سازی این اثر انجام شد. ضبط همه قطعات آلبوم با ساز نی و پیانو انجام شد. نوازندگی نی با خودم بود و نواختن پیانو را استاد رسول کرچی از فارغ‌التحصیلان رشته موسیقی دانشگاه هنر انجام داد. همچنین اشعار با صدای ماندگار استاد نصرالله مدقالچی با نهایت توجه و احساس ایشان و نظارت ادبی دکتر علی زارعان ضبط شد و در نهایت با تجربه هنرمند گرامی محمد طلعتی میکس و نهایی شد. در بخش تجسمی این پروژه، دوازده تابلو خط نیز با ابعاد کتیبه به قلم من ایده‌پردازی و اجرا شد که هر تابلو از لحاظ تصویری و حسی معادل شنیداری هر قطعه آهنگ است. در بخش مستند پروژه نیز نظرات و نگاه اندیشمندان، استادان ادبیات و هنرمندان مطرح گنجانده شد که با زیرنویس انگلیسی عرضه می‌شود و بخش ادبیات انگلیسی این پروژه نیز به همت استاد هوشنگ فراهانی انجام می‌شود که ایشان از نوازندگان نامدار تار هم هستند. در بخش تصویر، دو موزیک‌ویدئو و دو تریلر معرفی پروژه به زبان انگلیسی و فارسی از طرف کارگردان هنرمند جناب مسعود کامرانی و مشاوره استاد فریدون قیصری‌پور انجام شد. قرار است تمبر یادبود این اثر با همکاری اداره پست رونمایی شود. برای چاپ و تیراژ نیز با مساعدت استاد محسن ضیغمی که از هنرمندان خوش‌نویس و بزرگان نشر و چاپ کشور هستند، انجام خواهد شد. همه مجوزهای آلبوم و ویدئوها از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی از طرف مؤسسه آوای برگریزان به همت استاد محسن غلامی دریافت شد و مدیریت روابط‌عمومی و استراتژیک این پروژه با آقای وحید خدادادی است که از ابتدای ساخت اثر همراه بودند و مشاوره هنری اثر نیز استاد افشین ضیائیان از فعالان حوزه برندینگ موسیقی است.

 آقای مختارانی، بفرمایید چرا یک عدد را به‌عنوان نام آلبوم‌تان انتخاب کردید؟

عدد «دوازده» بسیار پر‌معناست؛ مثل دوازده ساعت، دوازده صور فلکی، دوازده ماه سال و بسیاری ویژگی‌های علمی و اساطیری دیگر و همین‌طور به تعداد قطعات در این آلبوم و تعداد تابلوهای نقاشی و خط در این پروژه اشاره دارد. علاوه‌بر‌این خاص‌بودن عنوان که با نام عدد است، جذب و کنجکاوی در برندسازی خواهد داشت.

 درباره انتخاب شاعر پروژه هم بفرمایید. چرا از میان این‌همه شاعر، مولانا را انتخاب کرده‌اید؟

همه آثار بزرگان ادبیات ایران مانند ستاره می‌درخشند؛ ولی به‌ هر حال مولانا شخصیتی جهان‌شمول‌تر از دیگر شخصیت‌های ادبی دارد. مولانا میراثی از فرهنگ ایرانی در جهان است. بسیاری از مردم دنیا، هنرمندان و مشاهیر بین‌المللی مولانا را می‌شناسند. زبان مولانا بسیار روان است و برای مردمان این روزگار بسیار قابل درک و حس است. علاوه‌براین علاقه‌مندی جناب مدقالچی و من به اشعار مولانا هم دلیل دیگری است که کار را با مولانا آغاز کردیم. البته در پروژه‌های دیگری که در دست ساخت دارم نیز انتخاب اشعاری از حضرت حافظ و سعدی از طرف استاد شفیعی‌کدکنی انجام شده که پس از رونمایی از پروژه دوازده، نوبت به ساخت موسیقی و خوانش این اشعار با صدای استاد مدقالچی خواهد رسید.

 درباره آثار نقاشی‌خط نیز در پروژه «دوازده» توضیح دهید.

هر قطعه آهنگ یک تابلو خط با مضمون شعر همان قطعه دارد. در برخی تابلوها یک غزل بیش از 40 بار در خود تکرار شده است. ابعاد هر تابلو 200 در 130 سانتی‌متر است. حال و هوا و فرم خطوط در هر تابلو نیز با توجه به ضرباهنگ و معنای شعر متفاوت است. شیوه نوشتار این تابلوها شبیه شکسته‌نستعلیق و نوعی گالیگرافی به خط شخصی من است.

 گویا قرار است عواید مالی این پروژه به کودکان سرطانی اختصاص یابد. ایده این کار چگونه شکل گرفت؟

با استاد مدقالچی صحبت می‌کردیم که استاد درباره عواید مادی حاصل از این اثر صحبت کردند که صرف کودکان سرطانی شود. من هم با اشتیاق و افتخار تأیید کردم و خوشحالم که می‌توانیم به سهم خود با فروش آلبوم و تابلوها باری از دوش این عزیزان برداریم.

 فکر می‌کنید اجرای این پروژه تا چه حد می‌تواند از تلاش کشورهای دیگر برای ثبت مفاخر سرزمین ایران به نام خودشان جلوگیری کند؟

درباره مولانا کشور ترکیه سال‌های سال است که سرمایه‌گذاری سنگینی انجام می‌دهد. به واسطه اینکه حرم مولانا در قونیه قرار گرفته است که روزگاری جزء خاک ایران قرار بود؛ اما متأسفانه بانیان فرهنگی در کشور ما در مقابل عملکرد و سرمایه‌گذاری آنها توجه درخوری ندارند که این کار را سخت می‌کند. فقط تعداد محدودی از هنرمندان و ادیبان تلاش می‌کنند با خلق آثار، این میراث را حفظ کنند. من و استادان این پروژه باور داریم که باید کاری کرد و نباید منتظر مساعدشدن و حمایت بود؛ بلکه به سهم فردی خود کاری باید انجام دهیم. امیدواریم پروژه دوازده، گامی هرچند کوچک؛ ولی مؤثر باشد.

  قرار است مستندی درباره پروژه «دوازده» نیز منتشر شود. درباره جزئیات آن توضیح دهید.

این مستند به کارگردانی خودم است. تصویربرداری و تدوین از سوی مسعود کامرانی و با مشاوره و همراهی بهنام دارابی و به مدیریت مؤسسه مدارا انجام می‌شود. در این مستند نگاه و نظر بزرگان فرهنگی و هنری در باب مولانا و اثر «دوازده» پرسیده می‌شود. این مستند هم در حال ساخت است. البته هماهنگی دیدار و ضبط یک مقدار سخت است؛ ولی با مساعدت و همراهی عزیزان انجام خواهد شد.

 چه زمانی کار پروژه به پایان می‌رسد تا به دست علاقه‌مندان برسد؟

مراحل پایانی کار در حال انجام است. گمان می‌کنم اوایل سال آینده مقدور خواهد شد. در تلاشیم چند مراسم رونمایی اول در تهران، سپس البرز و بعد در صورت هماهنگی در‌ خوی و بر سر مزار شمس‌تبریزی و بعد قونیه بر سر مزار حضرت مولانا داشته باشیم.

 برنامه کنسرت هم دارید؟

امیدوارم پس از رونمایی با همراهی استاد مدقالچی و دوست هنرمندم آقای کرچی بتوانیم در ایران و کشورهای دیگر این کار فرهنگی را به اجرای زنده برسانیم.