چین و مناقشه گروه‌های فلسطینی

 چین اخیرا تحرکات خود برای حل تنش‌ها میان گروه‌های فلسطینی را افزایش داده است. به تازگی رئیس دفتر روابط بین‌الملل جنبش حماس فلسطین گفته است که قرار است گروه‌های فلسطینی به‌زودی در چین، نشستی برگزار کنند. موسی ابومرزوق ابراز امیدواری کرده که این نشست باعث پایان اختلافات گروه‌های فلسطینی شود و گفت: «روابط چین با ملت فلسطین تاریخی است». چین هفته گذشته اعلام کرد که نمایندگان حماس و فتح اخیرا در پکن برای «مذاکرات عمیق و صریح درباره ترویج آشتی درون فلسطینی» ملاقات کردند. لین جیان، سخنگوی وزارت خارجه چین با اشاره به نام رسمی گروه‌‌‌‌های فلسطینی رقیب گفت: «نمایندگان جنبش آزادی‌بخش ملی فلسطین و جنبش مقاومت اسلامی به تازگی به پکن آمده‌اند». او بدون اشاره به زمان دیدار نمایندگان افزود: «دو طرف به‌طور کامل اراده سیاسی خود را برای دستیابی به آشتی از طریق گفت‌وگو و رایزنی ابراز و درباره بسیاری از موضوعات خاص بحث کردند و پیشرفت مثبتی داشتند». صاحب‌نظران معتقدند که پکن از ابتدای جنگ اسرائیل علیه حماس، از این گروه حمایت کرده و اکنون با میزبانی از چنین نشستی به دنبال میانجیگری میان حماس و فتح است. تانگ جین‌یوان، تحلیلگر امور چین درباره دلایل نقش‌آفرینی پررنگ پکن برای حل تنش‌ها میان گروه‌های فلسطینی معتقد است که پکن قصد دارد در بازتعریف نقشه قدرت سیاسی خاورمیانه نقش‌آفرینی کند. در بحبوحه تنش میان آمریکا و چین، تحلیلگران این اقدام پکن را به مقابله با تلاش‌های آمریکا در خاورمیانه نسبت می‌دهند. حماس گروهی است که از سال ۲۰۰۶ کنترل غزه را در دست دارد، درحالی‌که فتح بزرگ‌ترین گروه سازمان آزادی‌بخش فلسطین (ساف) است که کنترل سرزمین‌های فلسطینی در کرانه باختری را به دست دارد. لین جیان، سخنگوی حزب کمونیست چین، در کنفرانس مطبوعاتی خود در هفته گذشته گفت: «نمایندگان فتح و حماس چندی پیش به دعوت چین به پکن سفر کردند تا در مذاکرات مربوط به پیشبرد آشتی درون‌فلسطینی شرکت کنند». او ضمن اشاره به گفت‌و‌گوهای سازنده در مذاکرات گفت هردو طرف موافق ادامه گفت‌و‌گوها بودند و از تلاش‌های چین قدردانی کردند. مذاکرات پکن از قرار معلوم فراتر از تلاش‌های آشتی‌جویانه است و به حمایت چین از عضویت فلسطین در سازمان ملل و اعمال فشار برای پذیرش راه‌حل دوکشوری مربوط می‌شود. حزب کمونیست چین به لحاظ تاریخی با «آرمان فلسطین» همسو بوده و از راه‌حل دوکشوری حمایت کرده است. در عین‌حال، آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه آمریکا، در پایان سفر خود به پکن در هفته گذشته به عربستان سعودی رفت و هفتمین دور سفرهای منطقه‌ای خود را از زمان حمله حماس در هفتم اکتبر ۲۰۲۳ آغاز کرد. هدف بلینکن این است که از راه دیپلماتیک به امضای توافق آتش‌بس بین اسرائیل و حماس کمک کند. بلینکن در ریاض گفت که «حماس تنها مانع آتش‌بس در غزه است» و به پیشنهاد آتش‌بس اسرائیل با هدف آزادسازی گروگان‌های حماس اشاره کرد. دستیابی به آتش‌بس و بازگشت صلح به خاورمیانه در‌حال‌حاضر اولویت اصلی دولت بایدن است. او ادعا کرده که «در این لحظه تنها چیزی که بین مردم غزه و آتش‌بس فاصله می‌اندازد، حماس است. آنها باید تصمیم بگیرند و سریع هم عمل کنند». حماس در ۳۰ آوریل اعلام کرد که در حال بررسی پیشنهاد آتش‌بس اسرائیل است. این پیشنهاد شامل آتش‌بس ۴۰ روزه در غزه به‌ازای آزادی ۳۳ گروگان حماس و آزادی صدها زندانی فلسطینی در اسرائیل می‌شود. تانگ جین‌یوان، در رابطه با اقدامات چین به اپک‌تایمز گفت: «حزب کمونیست چین از زمان آغاز درگیری‌ها از گروه حماس حمایت کرده که یکی از مهم‌ترین دلایل آن، به چالش کشیدن تلاش‌های آمریکا در خاورمیانه است». او گفت: «درحالی‌که جنگ غزه به پایان خود نزدیک شده و حماس عملا کنترل غزه را از دست داده، این پرسش مطرح می‌شود که آیا این گروه پابرجا خواهد ماند یا خیر. مداخله دیپلماتیک چین در این مقطع از این حکایت دارد که پکن از نظر سیاسی از حماس حمایت می‌کند و نمی‌خواهد اسرائیل این گروه را به‌طور کامل نابود کند». وانگ کجیان، فرستاده ویژه چین، در ۱۷ مارس با اسماعیل هنیه، رهبر حماس، در قطر دیدار کرد. او به رهبر حماس گفت چین برای «توقف سریع خصومت‌ها» و دستیابی به راه‌حلی پایدار برای فلسطین براساس راه‌حل دوکشوری تلاش خواهد کرد.‌ تلاش‌های بین‌المللی برای آشتی‌دادن این‌ دو جناح تا امروز ناکام مانده‌اند.آمریکا، تشکیلات خودگردان فلسطین را به رسمیت می‌شناسد اما چین با هر دو جناح رفتار یکسانی دارد. متعاقب حمله حماس به اسرائیل در اکتبر گذشته، هیئتی دوحزبی از جانب کنگره آمریکا به چین سفر کرد. چاک شومر، رهبر اکثریت سنا، از شی جین پینگ، رهبر چین، بابت عدم همدردی این کشور با اسرائیل در واکنش رسمی پکن به حمله حماس گلایه کرد. سخنگوی وزارت امور خارجه چین در آن مقطع گفت که چین دوست اسرائیل و فلسطین است. با‌این‌حال، گلوبال‌تایمز که رسانه حزب کمونیست چین شناخته می‌شود اعلام کرد که مسئولیت جنگ غزه برعهده غرب است و جبهه‌گیری‌ها صرفا «به اختلافات دامن می‌زنند». تانگ معتقد است که برنامه چین برای آشتی درون‌فلسطینی، از جمله تأسیس کشور فلسطینی در آینده، نقش چندانی در این فرایند نخواهد داشت و چین صرفا از این فرصت برای به بازی گرفتن دو جناح فلسطینی و تأمین منافع سیاسی خود استفاده می‌کند. او توضیح داد که موقعیت راهبردی خاورمیانه بسیار حائز اهمیت است و چین در سال‌های اخیر به مداخله در امور خاورمیانه پرداخته است. هدف اصلی چین ایفای نقش مهم‌تر در آینده منطقه، بازنویسی دورنمای ژئوپلیتیک و رقابت با آمریکا برای سلطه بر خاورمیانه است. چین می‌خواهد در بازتعریف نقشه قدرت سیاسی خاورمیانه در آینده در کنار آمریکا نقش‌آفرینی کند. تانگ گفت: «حزب کمونیست چین می‌گوید اگر آمریکا و اسرائیل می‌خواهند از دردسرهای خاورمیانه در امان باشند، باید امتیازاتی به چین بدهند».