|

​پشت‌ پرده نفت

تصور جهان کنونی بدون نفت ممکن نیست و اگرچه در سال‌های اخیر تلاش‌هایی برای استفاده کمتر از سوخت‌های فسیلی شکل گرفته اما جهان فعلی ما همچنان وابسته به نفت و سوخت فسیلی است.

​پشت‌ پرده نفت

شرق: تصور جهان کنونی بدون نفت ممکن نیست و اگرچه در سال‌های اخیر تلاش‌هایی برای استفاده کمتر از سوخت‌های فسیلی شکل گرفته اما جهان فعلی ما همچنان وابسته به نفت و سوخت فسیلی است. تجارت نفت از پرسودترین و پیچیده‌ترین تجارت‌های جهانی است که بازیگران زیادی را در خود جای داده است: از واسطه‌هایی که معامله میان شرکت‌های انرژی و دولت‌ها را جوش می‌دهند تا لابی‌کننده، چهره‌های دانشگاهی، کارگزاران و کارچاق‌کن‌هایی که درآمدشان ناشی از ترویج اقتصاد سوخت فسیلی است.

کتاب «پشت پرده نفت»، نوشته کن سیلورستین، به جست‌وجو در روابط پشت پرده دنیای نفت پرداخته و نقش ناگفته اما مهم بازیگران متنوع صحنه اقتصاد سوخت فسیلی را مورد بررسی قرار داده است. در مقدمه کتاب اشاره شده که این بازیگران به‌عنوان کارچاق‌کن، معامله‌گر و لابی‌گر معمولا مالک یا بهره‌بردار پالایشگاه‌ها یا چاه‌های نفت نیستند، بااین‌حال بر مبنای دریافتی‌های غیرشفاف و زدوبندهای پشت پرده خود جریان امور کسب‌و‌کار انرژی را روان می‌کنند. آنها عموما تماس‌های سیاسی سطح بالایی دارند که می‌توانند در صورت لزوم از آن برای برخورداری از حمایت قانونی استفاده کنند. درواقع موفقیت آنها مبتنی بر ارتباطات نزدیک‌شان با مقامات تصمیم‌گیرنده است.

نویسنده کتاب «پشت پرده نفت» در سال ۱۹۵۸ در آمریکا متولد شده است. او پیش‌تر گزارشگر تحقیقی ارشد مؤسسه فرست لوک مدیا و پژوهشگر وابسته به مرکز علم اخلاقِ ادموند جی. سفرا در دانشگاه هاروارد و از همکاران بنیادهای جامعه باز بوده است. او همچنین در بین سال‌های ۲۰۰۶ تا ۲۰۱۰ سردبیری مجله «هارپرز» در واشنگتن را برعهده داشته است. «جنگجویان خصوصی» و «پیشاهنگ رادیو اکتیو» ازجمله دیگر کتاب‌های او هستند.

سیلورستین در «پشت پرده نفت» با نگاهی دقیق به افشاگری واسطه‌های معامله‌گرانی می‌پردازد که وجودشان برای صنعت نفت ضروری است. او همچنین به مؤسسات حقوقی آمریکایی و لابی‌گران و آژانس‌های روابط عمومی می‌پردازد که در کار حفاظت از دیکتاتورهای نفتی و لاپوشانی سوابق آنها هستند. در بخشی از فصل اول کتاب می‌خوانیم: «در بین مسائل سیاسیِ مشکل‌آفرین‌تر پیرامون نفت یکی هم این است که بخش اعظم نفت در کشورهای توسعه‌نیافته استخراج شده و به کشورهای ثروتمند ارسال می‌شود که شرکت‌های داخلی‌شان آن را توزیع می‌کنند. گاهی، یک شرکت خودش مستقیم به حاکمان کشورهای نفت‌خیز دسترسی پیدا می‌کند و با اعزام نمایندگان رسمی‌اش دست به انجام معاملات می‌زند. این موضوع به‌ویژه درمورد غول‌های نفتی مانند اِکسان‌موبیل و شِورون صادق است که در سراسر جهان در کشورهای کم‌ریسک و پرریسک کار کرده‌اند و خودشان از عهده این کارها برمی‌آیند. یک مدیر سابق بریتیش‌پترولیوم به من گفت ما مستقیم با سران دولت‌ها در کشورهایی که فعالیت داشتیم کار می‌کردیم و می‌توانستیم در کشور خودمان [برای سران آن کشورها] تماس‌های ژئوپلیتیکی برقرار کنیم که در خدمت آمال آنها بود. وقتی شما با بی‌پی هستید، همیشه می‌توانید ترتیب ملاقاتی با نخست‌وزیر یا صرف چای با ملکه را بدهید». سیلورستین تأکید دارد که کارچاق‌کن‌ها همیشه کارکردی اساسی در کار تجارت نفت داشته‌اند. برای شرکت‌های نفتی بین‌المللی، کار‌کردن با کارچاق‌کن‌ها تنها زمانی غیرقانونی است که آنها در حال پرداخت رشوه یا ثروتمند‌کردن مقامات خارجی، گیر بیفتند، اما این کار مستلزم توجه دقیق به الزامات قانونی است.