«۸ دقیقه» توفان ظریف

پزشکیان و ظریف در قابی ماندگار از روزی که به توفانی هشت‌دقیقه‌ای ختم شد، خوش درخشیدند تا پرده از چهره کاسبان تحریم بردارند و انتخابات را از رکود و انفعال خارج کنند. پیروز میزگرد سیاسی دیروز، تفکر اعتماد به کارشناسان حرفه‌ای، وطن‌پرست و عالم باتجربه و صادق بود. تفکری که در لحظه‌لحظه آن، نشان داد اگر فضای سیاسی سال‌های اخیر عادلانه شکل می‌گرفت، تفکر تحقیر، تحریم و انزوای ایران جسارت خودنمایی نمی‌یافت، چه رسد به تصمیم‌سازی مدیران اجرائی که آثارش خشم و قهر و بی‌اعتمادی مردم باشد تا در رهگذر کاهش مشارکت به سمت خالص‌سازی حرکت کنند که نتیجه‌اش جز فقر و ورشکستگی و مشکلات متعدد در ایران مظلوم نبود.

تصویر ظهر دیروز پزشکیان در حلقه یارانش، ظریف، عراقچی، تخت‌روانچی و... خبر می‌داد که نشستی متفاوت از روزهای قبل را شاهد خواهیم بود او دارای تیمی متبحر  و جوان در سیاست خارجی است و حضور فردی اندیشمند چون سنایی می‌تواند نقطه عطفی در سیاست‌خارجی دولت او باشد با شروع نشست در همان ابتدا وقتی مسعود پزشکیان گفت: «در سیاست خارجی شعارهای دهن‌پرکن که جیب مردم ایران را خالی کند، نخواهیم داد»، کاملا مشخص بود آماده کار است و زین‌پس در قامت یک رئیس‌جمهور در قاب تلویزیون حاضر خواهد شد و توانسته از نماینده مجلس بودن فاصله بگیرد. در دقایق ابتدایی با طمأنینه جملاتش را بر زبان راند و پرسید: «می‌‌خواهیم در دنیا منزوی باشیم و جوانان حسرت زندگی جوانان کشورهای دیگر را بخورند، در فکر مهاجرت باشند و پدر و مادرشان باقی عمر را در دلتنگی و حسرت دیدار فرزندان و نوه‌های خود باشند؟» و صریح گفت: «ما فقط یک ایران را داریم و چاره‌ای نداریم جز اینکه ایران را برای خود و فرزندان‌مان سربلند کنیم». او که ایران را برای همه ما می‌خواهد، صادقانه گفت: «می‌خواهم جوانان با دلی پر از امید‌ شعر مرحوم فریدون مشیری را بخوانند، من اینجا ریشه در خاکم، باور دارم بلاتکلیفی در سیاست خارجی بلاتکلیفی در زندگی مردم است. نمی‌خواهم مردم چشم به اخبار بدوزند تا ببینند کی دلار گران می‌شود. با نشان‌‌دادن چهره مثبت ایران در دنیا، ایرانیان را سربلند خواهم کرد. کاری خواهم کرد که ایرانی‌بودن یک افتخار باشد. با سیاست‌ خارجی واقع‌گرا از همه ظرفیت‌های کشور برای پیشبرد منابع ملی استفاده خواهیم کرد». در ادامه پزشکیان اولین تیر را حواله کاسبان تحریم کرد و گفت: «پول نفت ما نباید به جیب قاچاقچی‌ها برود. با تحریم شاید بتوان زنده ماند ولی نمی‌شود پیشرفت کرد. برای من مذاکره و توافق ذلت نیست. قرار بود تحریم‌ها را دور بزنیم، اما کریدور‌ها در حال دورزدن ایران هستند».

مسعود پزشکیان که می‌داند امنیت ایران از مهم‌ترین مقوله‌های تعیین‌کننده در این انتخابات است، با بیان این جمله که «هرگز به دنبال امنیت اجاره‌ای نبوده و نخواهیم بود»، گفت: «وضعیت اقتصادی نامناسب مردم و نارضایتی و گسل‌های اجتماعی و آلودگی هوا و بحران آب، آسیب به امنیت ملی است» و تأکید کرد: «به هیچ قیمتی اجازه خدشه به استقلال ملی را نخواهیم داد». پزشکیان که در رابطه با سیاست خارجی مطلوبش سخن می‌گفت، تأکید کرد: «نباید با آمریکا رابطه متشنج و هزینه‌آفرین داشته باشیم. واقعا فرق می‌کند چه کسی رئیس‌جمهور خواهد بود. دعواهای جناحی و سیاسی را معضل سیاست خارجی ایران می‌دانم. نه قدرت‌های شرق باید تصور کنند تنها گزینه ما هستند و نه غربی‌ها. همکاری با روسیه، چین و سازمان‌های شانگهای، اکو و بریکس را در برنامه خواهیم داشت. با پشتوانه مردمی احیای برجام و رفع دیگر موانع ‌مانند FATF شدنی خواهد بود». در ادامه به ترسیم سیاست خارجی در دولت خود پرداخت و گفت: «با تحریم شاید بشود زنده ماند ولی نمی‌شود پیشرفت کرد و سیاست خارجی من تحول‌گرا، واقع‌گرا، تعامل‌گرا و توسعه‌گرا خواهد بود. به هیچ قیمتی اجازه خدشه‌دارشدن استقلال ایران را نمی‌دهیم؛ چراکه نفوذ تمدنی ایران از مهم‌ترین ستون‌های قدرت ماست و با افتخار، ایران فرهنگی و تمدنی را در جهان مطرح می‌کنیم. تحت هیچ شرایطی تقویت و گسترش روابط همه‌جانبه با همسایگان را کنار نمی‌گذاریم و معتقدم کشور‌های منطقه نباید تلاش کنند بر دیگران تسلط پیدا کنند و روابط ایران با کشور‌های منطقه‌ای را بر اساس منافع ملی گسترش خواهیم داد».

 مهم است که چه کسی ساکن خیابان پاستور باشد

با پایان سخنان ابتدایی پزشکیان، نوبت به محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه اسبق، رسید که پزشکیان را شخصیتی صادق و وطن‌پرست توصیف کرد و گفت: «سیاست خارجی جمهوری اسلامی بر اساس قانون اساسی توسط مقام معظم رهبری به صورت خطوط کلی ارائه می‌شود و سه اصل حکمت، مصلحت و عزت به عنوان چارچوب قرار دارد». ظریف که در برنامه میزگرد سیاسی نامزدهای انتخابات ریاست‌جمهوری به عنوان مشاور مسعود پزشکیان حاضر شده بود، گفت: در این سیاست خارجی مهم است که چه کسی ساکن خیابان پاستور و دفتر رئیس‌جمهوری باشد؛ رئیس‌جمهوری است که سیاست‌ها را می‌سازد و برای تصویب به شورای عالی امنیت ملی و رهبری می‌دهد. کسی باید باشد که با نگرش روشن به سیاست خارجی می‌نگرد و خودش حرف دارد و معتقد است که باید از کارشناسان استفاده کرد. در حالی که برخی از رقبای پزشکیان قائل به سیاست خارجی منفعل با مذاکرات بی‌حاصل هستند. ظریف تأکید کرد: «بدون سیاست خارجی مستقر و با اجماع ملی، نمی‌توان منافع ملی و اقتصادی کشور را تأمین کرد. بدون سیاست خارجی معقول و متین حتی با دوستان هم نمی‌توان رابطه خوبی داشت. نگاه ما به رابطه متوازن است تا هیچ‌کس نتواند بدون آنکه مابازای آن را بدهد، از ایران بهره‌ای بگیرد. چنین سیاست خارجی است که می‌تواند برای مردم، کشور و نقش منطقه‌ای ایران راهگشا باشد».

ملت از دوگانه‌ها عبور کردند اما برخی نخبگان ما در این دوگانه‌ها ماندند

بعد از اظهارات پزشکیان و ظریف، نوبت به مهدی سنایی سفیر سابق ایران در روسیه و از مشاوران پزشکیان رسید. او در همان ابتدا نظرش را در رابطه با ماحصل سیاست خارجی اصولگرایان رادیکال بیان کرد و گفت: «متأسفانه در سال‌های گذشته و برخی دوره‌ها بیش از آنکه سیاست خارجی آورده داشته باشد موجب تحریم و فشار بوده است. دوگانه‌سازی‌هایی که در عرصه سیاست خارجی می‌کنیم، یا شرق یا غرب، یا محور شیعی یا جهان اسلام، یا سیاست نرم یا سیاست سخت. درحالی‌که کشورهای مستقل در عرصه بین‌الملل به سیاست خارجی به شرق و غرب به قدرت‌های نوظهور و برآمدن آسیا در سیاست خارجی توجه می‌کنند. بنابراین این دوگانه‌ها مربوط به قرن ۱۹ میلادی است. ملت از این دوگانه‌ها عبور کردند اما برخی نخبگان ما در این دوگانه‌ها ماندند. مردم ایران یک سیاست خارجی چندسویه می‌خواهند». سنایی با بیان اینکه «کارشناسان چینی می‌گفتند‌ واقعا فکر می‌کنید با تحریم می‌‌شود پیشرفت کرد؟» طعنه به مدافعان مسدودسازی روابط ایران زد و گفت: «طبیعتا جهان در دوره گذار به سر می‌برد و ایران جایگاه رفیعی در عرصه جهانی دارد، اما این منوط به چند شرط است. یکی اینکه سیاست خارجی برای ما آورده داشته باشد. متأسفانه در دوره قبل و برخی دوره‌ها سیاست خارجی ما آورده‌ای جز تحریم برای ما نداشته است». با شروع پرسش و پاسخ، جواب‌های پزشکیان و همراهانش به سؤالات فواد ایزدی، کارشناس نزدیک به جلیلی و مخالف برجام و رفع تحریم‌ها بیش از بقیه خودنمایی کرد و خشم این کارشناس تا جایی پیش رفت که صداوسیما مجبور به قطع میکروفن او شد و این اتفاق به دنبال آن رخ داد که مجری برنامه به ایزدی تذکر داده بود که به خاطر اتمام وقتش حق صحبت ندارد اما او در میان حرف‌های پزشکیان ورود می‌کرد، بر همین اساس اتاق کنترل میکروفن ایزدی را قطع کرد. در این میان، ابراهیم متقی، کارشناس دیگر برنامه، با اشاره به عصبانیت ایزدی، گفت من یک سؤالی بپرسم که دکتر ایزدی آرام شوند.

با کسی دعوا نمی‌کنیم

همچنین پزشکیان در پاسخ به سؤال سجادپور، کارشناس اول نشست هم گفت: «ما با کسی دشمن نیستیم، وقتی پیامبر به مدینه مهاجرت کرد به اوس و خزرج گفت برادر شوند. اگر سربلندی و عزت مملکت اهمیت دارد باید ابتدا مشکل داخلی خود را حل کنیم».

سجادپور: چه کسانی می‌خواهند انجام دهند؟

پزشکیان: با کسی دعوا نمی‌کنیم. اینها می‌خواهند دعوا کنند ما کوتاه می‌آییم. مسعود پزشکیان همچنین خطاب به کارشناس برنامه میزگرد سیاسی گفت: شما اگر ادعای حل مشکلات مردم را با وجود تحریم‌ها دارید، باید گردنتان را بگذارید.

۸ دقیقه توفانی

در حالی که جواب‌های پزشکیان و تیم همراهش به خوبی همه ادعاهای کذب چند سال اخیر مخالفان ارتباط با دنیا و برجام را پوشش می‌داد، نوبت به سخنان محمدجواد ظریف رسید که به هشت دقیقه توفانی شهره شد. ظریف هشت دقیقه، بدون توقف، بدون لکنت زبان، بدون کوچک‌ترین خطا و لغزشی چنان بر منطق فاقد اعتدال و دانش مدافعان تحریم تاخت که تا مدت‌ها ضربات پیاپی او در اذهان باقی خواهد ماند. او گفت: «نگذارید که بگوییم در آن شش ماه تلخ چه گذشت. بارها می‌توانستیم برجام را زنده کنیم تا مردم در فلاکت زجر نکشند. در سه سال دولت روحانی به هزارو 500 تحریم رسید و از سه سال دولت آقای رئیسی به دوهزارو 570 رسید. در هشت سال ۷۰۰ تحریم اضافه شد و در سه سال بیش از هزار مورد. اگر می‌خواهید سر مردم را شیره بمالید، درست بمالید و تاریخ را عوض نکنید».

وزیر امور خارجه اسبق خطاب به فواد ایزدی گفت: «تحریم را با عدد نمی‌شمرند؛ وقتی گفتند ۸۰۰ تحریم قبل از برجام به هزارو 500 تحریم بعد از برجام تبدیل شد، دوتای آن خود من بودم. شمردن تحریم با عدد، آدرس غلط دادن به مردم است». او افزود: «بانک، نفت، پتروشیمی، بیمه و کشتیرانی ما را کجا تحریم کردند؟». ظریف گفت که شما به قانون کاتسا اشاره کردید، باید بگویم: «این قانون هیچ تحریم جدیدی ندارد و تنها تحریم‌های قبل را هماهنگ کرد؛ چون برجام به آمریکا اجازه نمی‌داد تحریم جدیدی اضافه کند». وزیر خارجه اسبق ادامه داد: سال‌های ۹۵ و ۹۶ دو سالی بود که بعد از توافق، رشد دورقمی داشتیم و تورم تک‌رقمی. او با اشاره به خروج آمریکا از برجام، افزود: برخی روزنامه‌ها و دوستان نوشتند اینکه ترامپ می‌گوید از برجام خارج می‌شود، جنگ زرگری است و او خارج نمی‌شود؛ بعد که خارج شد؛ پس چه شد؟ ترامپ می‌گفت برجام کلاه گشادی بود که ایرانی‌ها سر ما گذاشتند؛ البته در اینجا هم برخی می‌گفتند برجام کلاه آمریکا بر سر ایران بود. ظریف افزود: تنها کشوری که از سازوکار اسنپ‌بک در برجام استفاده کرده، ایران است؛ ایران به مدت پنج سال است که از این سازوکار استفاده می‌کند.

قرار بود بایدن به برجام بازگردد، اسرائیل و قانون راهبردی نگذاشتند

او ادامه داد: روزی که دولت روحانی تحویل آقای رئیسی شد، توانسته بودیم آمریکا را سه بار در شورای امنیت شکست دهیم؛ غنی‌سازی را از ۲۰ درصد به ۶۰ درصد رسانده بودیم. ظریف ادامه داد: اینکه می‌گویند بایدن می‌توانست به برجام برگردد، بله؛ اصلا قرار بود برگردد اما یکی اسرائیل بود که با شهیدکردن شهید فخری‌زاده اجازه نداد و یکی هم قانون راهبردی. ظریف در نهایت تیر خلاص را روانه تحریم‌دوستان کرد و با صراحت لهجه همیشگی خطاب به مردم گفت: «ببینید مردم! تورم‌ را تا کجا بردند! ببینید رشد اقتصادی را کجا بردند؟ فروش نفت را کجا بردند! اینکه فروش نفت بالا رفته کار دوستان نبوده، بلکه وقتی بایدن آمد سیاستش این شد که پیچ تحریم‌ها را شل کند؛ بگذارید ترامپ برگردد ببینید دوستان چه می‌کنند».

خاتمی افتخار آفرید اما معجزه هزاره سوم و جلیلی جز تحریم نیاوردند

ظریف افزود: «حضرت حجت‌الاسلام خاتمی ذیل دستورات رهبری، برای ایران افتخار آفرید؛ معجزه هزاره سوم هم فکر می‌کرد تحت دستورات رهبری عمل می‌کند، به همراه دبیر شورای عالی امنیت ملی‌اش که الان هم نامزد انتخابات شده، جز تحریم نیاوردند. دولت روحانی هم توانست کشور را سربلند کند. اگر برجام بد بود چرا ترامپ با استفاده از برجام خارج نشد. مگر ترامپ از قرارداد آب و هوا و قرارداد موشک‌های میان‌برد خارج نشد؛ آیا آنها را هم شوروی سابق بد مذاکره کرده بود؟

همان‌قدری که سلاح مهم است، مردم هم مهم هستند

او ادامه داد: چرا ما خطای استعمارگر را به پای مبارزه‌کننده با استعمار می‌آوریم؟ فراموش نکنید که همان‌قدری که سلاح مهم است، مردم هم مهم هستند.