بزه سوءاستفاده جنسی از کودکان

چندی پیش یورونیوز در گزارشی خبر داد که براساس نتایج یک مطالعه جدید سالانه بیش از ۳۰۰ میلیون کودک در سراسر جهان قربانی سوءاستفاده جنسی آنلاین می‌شوند. این اولین بار است که تحقیقاتی درباره آزار و اذیت آنلاین کودکان در مقیاس جهانی انجام می‌شود.

در این گزارش گفته شده بود که محققان دانشگاه «ادینبورو» دریافتند ۱۲.۶ درصد از کودکان جهان (۳۰۲ میلیون) سال گذشته (۲۰۲۳) با قرار‌گرفتن در معرض تصاویر، ویدئوها و مکالمات نامتعارف در فضای مجازی مورد سوءاستفاده قرار گرفته‌اند. علاوه‌بر‌این تخمین زده می‌شود که سال گذشته ۱۲.۵ درصد از کودکان در سراسر جهان (۳۰۰ میلیون) با مکالمات و پیامک‌های ناخواسته و بدون رضایت با مضامین غیراخلاقی از سوی بزرگسالان و جوانان مواجه شده‌ باشند. این تحقیق همچنین نشان داد ایالات متحده یکی از مناطق پرخطر برای کودکان محسوب می‌شود. طرح «Childlight» که با هدف درک شیوع کودک‌آزاری راه‌اندازی شده است، نشان می‌دهد از هر ۹ مرد در ایالات متحده یک نفر (تقریبا ۱۴ میلیون) در مقطعی از زندگی خود در فضای مجازی کودکان را مورد سوءاستفاده قرار داده است. یافته‌های این تحقیق همچنین عنوان می‌کند در بریتانیا نیز هفت درصد از مردان «۱.۸ میلیون» در دوره‌ای از زندگی خود تجربه انجام چنین اقدامی را داشته‌اند. بسیاری از مردان شرکت‌کننده در این مطالعه اعتراف کرده‌اند که اگر مطمئن باشند هویت‌شان مخفی نگه داشته می‌شود، باز هم مرتکب جرائم جنسی آنلاین علیه کودکان خواهند شد. پل استنفیلد، مدیر اجرائی «Childlight»، گفت: موارد کودک‌آزاری بسیار رایج شده است، به طوری که در هر ثانیه پرونده‌ای در این زمینه به سازمان‌های نظارتی و پلیس گزارش می‌شود. او در ادامه تأکید کرد این یک نوع بیماری است که به طور تصاعدی در حال رشد است و در هر کشوری رخ می‌دهد و نیاز به یک واکنش جهانی دارد. استنفیلد در ادامه اذعان کرد: ما باید فورا اقداماتی در این زمینه انجام دهیم. این نوع رفتارها باید به‌عنوان یک موضوع بهداشت عمومی که می‌توان از آن پیشگیری کرد، در نظر گرفته شوند. استفان کاوانا، مدیر اجرائی اینترپل، نیز با بیان اینکه رویکردهای سنتی اجرای قانون همچنان ادامه دارد، تصریح کرد: ما باید با هم در سطح جهانی کارهای بیشتری انجام دهیم، ازجمله آموزش متخصصان، اشتراک‌گذاری داده‌ها و تجهیزات بهتر برای مبارزه مؤثر با این بیماری که به میلیون‌ها کودک در سراسر جهان آسیب‌ وارد می‌کند.

خطر سوءاستفاده در فضای مجازی

با گسترش شبکه‌های اجتماعی و میل والدین برای به نمایش گذاشتن زیبایی‌های کودکان‌شان، متأسفانه احتمال قرار‌دادن آنها در معرض سوءاستفاده‌های جنسی فراهم است. چندی پیش حسام‌الدین ریاحی، متخصص اخلاق پزشکی، در همین زمینه به ایسنا گفته بود: «احراز سن قانونی یکی از مهم‌ترین ملاحظات رسانه‌های مجازی است. برخی کشورها با طراحی پروتکل و مدل‌هایی ورود کودکان به فضاهایی را که همراه با فعالیت اجتماعی هستند، مورد حمایت خود قرار می‌دهند، تا استفاده از این محیط‌ها موجب سوءاستفاده از آنان نشود».

او به تشریح طرحی مبنی بر ورود کودکان به فضاهای مجازی و سوءاستفاده نشدن از آنان پرداخته بود: «برخی از شبکه‌های اجتماعی که در حال خدمات‌رسانی آنلاین مانند چت‌روم به کودکان هستند، باید این امکان را داشته باشند که در صورت پایین‌بودن سن کودک به او هر خدماتی ارائه ندهند، به دلیل اینکه امکان ورود افراد سودجو به این فضاها و سوءاستفاده‌های جنسی از کودکان بسیار زیاد است.

بر‌اساس دستورالعمل‌هایی، به کودکان توصیه می‌شود که اطلاعات شخصی خود را در فضاهای مجازی مخفی نگه دارند، چون هر لحظه احتمال سوءاستفاده از آنان وجود دارد، بنابراین خانواده‌ها باید در این محیط‌ها کودکان خود را همراهی کنند».

او تأکید کرده بود: «آموزش‌های لازم برای استفاده کودکان از فضاهای مجازی که به صورت مقطعی انجام می‌شود، باید به صورت گسترده پیگیری شود و نهادهای مختلف مانند آموزش و پرورش و نیروی انتظامی باید با شبکه رسانه‌های ملی مرتبط شوند تا آموزش‌های لازم از این طریق به کودکان ارائه شود».

به دلیل اهمیت این موضوع برنامه‌ای تحت کنترل وزارت بهداشت جهانی WHO تدوین شده است. در این برنامه، گروهی از 10 آژانس بین‌المللی مجموعه‌ای از راهبردهای موسوم به INSPIRE را ارائه کردند که در کل هفت راهبرد برای پایان‌دادن به خشونت علیه کودکان مطرح شده است. هر حرف از کلمه INSPIRE یکی از این راهبردها را نشان می‌دهد و بیشتر آنها در جلوگیری از انواع مختلف خشونت در بخش‌هایی از قبیل بهداشت روان، آموزش و کاهش جرائم هستند. این هفت راهبرد عبارت‌اند از:

1-اجرای قوانین: منع رفتار خشونت‌آمیز و محدود‌کردن دسترسی به الکل و سلاح گرم.

2-هنجارها و ارزش‌ها: اصلاح هنجارهای فرهنگی که باعث سوءاستفاده جنسی از دختران یا رفتار پرخاشگرانه بین پسران می‌شود.

3-محیط‌های ایمن: یعنی شناسایی نقاط ویژه برای خشونت در محله و سپس پرداختن به دلایل محلی از طریق سیاست‌هایی که برای حل مشکلات و ارائه انواع دیگر برنامه‌ها انجام می‌شود.

4-حمایت والدین و مراقبان: اطلاع‌رسانی به والدین و جوانان که باعث آگاهی بیشتر آنان شود.

5-درآمد و تقویت اقتصادی: مانند امور مالی خرد که موجب برابری اقتصادی بین زن و مرد می‌شود.

6-خدمات و پشتیبانی: تضمین زندگی کودکانی که در معرض خشونت قرار دارند و نیازمند مراقبت‌های اضطراری و خدمات روان‌پزشکی و اجتماعی هستند.

7-آموزش مهارت‌های زندگی: مانند اطمینان از حضور کودکان در مدرسه و ارائه آموزش‌های زندگی و دیگر مهارت‌های اجتماعی.

به‌تازگی دبیر مرجع ملی حقوق کودک از تدوین پیش‌نویس لایحه‌ «حمایت از کودکان در فضای مجازی، رسانه‌ای و فرهنگی» خبر داده و گفته است: «مرجع ملی حقوق کودک درباره تصمیم‌گیری برای تصویب برخی مقررات پیش‌بینی‌شده قصد جمع‌سپاری و نظرسنجی از جامعه را دارد؛ چراکه برخی از این فعالیت‌ها مربوط به فضای فرهنگی و اجتماعی جامعه و خانواده‌هاست».

سیدعلی کاظمی در‌این‌باره به ایسنا گفته است: «از سال گذشته کمیته‌ای تحت عنوان حمایت از کودکان در فضای مجازی با هدف جلوگیری از بهره‌کشی از کودکان در فضای مجازی و خطراتی که در فضای مجازی می‌تواند گریبان‌گیر کودکان شود، تشکیل شد. براساس بند «د» ماده یک قانون حمایت از اطفال و نوجوانان، تهیه و تولید هر اثری که محتوای آن بیانگر جذابیت جنسی طفل یا نوجوان مانند برهنگی و... باشد، هرزه‌نگاری تلقی می‌شود و همچنین طبق بند ژ ماده ۳ این قانون بهره‌کشی از اطفال و نوجوانان از وضعیت‌های مخاطره‌آمیز است و در ماده ۱۰ و ماده ۱۵ این قانون برخی مجازات‌ها را برای اشخاصی که کودکان را مورد بهره‌کشی قرار می‌دهند یا مورد هرزه‌نگاری و ارتباطات نامناسب در فضای مجازی قرار می‌دهند، در نظر گرفته است». به گفته او باوجوداین درباره بهره‌کشی والدین از کودکان‌شان در فضای مجازی قانون ابهامات زیادی دارد و لازم است در این راستا اصلاحاتی انجام شود. براساس‌این قرار بود در ابتدا در راستای مقابله با بهره‌کشی از کودکان در فضای مجازی از طرف «والدین سوءاستفاده‌گر» یا دیگران کمیته‌ای تشکیل و مقرراتی تدوین شود، اما پس از آن تصمیم بر این شد که صرفا یک موضوع خاص مورد هدف قرار نگیرد، بلکه در حوزه‌های رسانه، فرهنگ و فضای مجازی، حمایت از کودکان مورد توجه قرار گیرد.