لزوم تغییر نگرش در مناطق آزاد
مشارکت مردم برای جهش تولید از مهم‌ترین راه‌های رونق تولید و گسترش صادرات کالاهای صنعتی و تبدیل در مناطق آزاد و ویژه اقتصادی است. تحقق این راه متناسب با حکمرانی نوین اقتصادی دولت چهاردهم مبتنی بر استفاده از جذب منابع مالی خارجی، التزام به دانش روز، انتقال فناوری پیشرفته، توسعه و سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های اقتصادی، برندسازی مزیت‌های اختصاصی مناطق، توانمندسازی نیروی انسانی، پویاسازی اعضای هیئت‌مدیره سازمان‌های مناطق، گسترش و تسهیل تولید، و رفع موانع و چالش‌های موجود، نقش عمده‌ای در رشد اقتصاد کشور دارد.
عبدالرسول خلیلی: مشارکت مردم برای جهش تولید از مهم‌ترین راه‌های رونق تولید و گسترش صادرات کالاهای صنعتی و تبدیل در مناطق آزاد و ویژه اقتصادی است. تحقق این راه متناسب با حکمرانی نوین اقتصادی دولت چهاردهم مبتنی بر استفاده از جذب منابع مالی خارجی، التزام به دانش روز، انتقال فناوری پیشرفته، توسعه و سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های اقتصادی، برندسازی مزیت‌های اختصاصی مناطق، توانمندسازی نیروی انسانی، پویاسازی اعضای هیئت‌مدیره سازمان‌های مناطق، گسترش و تسهیل تولید، و رفع موانع و چالش‌های موجود، نقش عمده‌ای در رشد اقتصاد کشور دارد. همچنان که در سیاست‌ها و برنامه‌های جدید مناطق آزاد و ویژه اقتصادی به رضایت‌مندی مردم و فعالان اقتصادی توجه ویژه‌ای شده است. این رویکرد متناسب با حضور مردم در اقتصاد می‌تواند عامل مؤثری در تنظیم بازار کار، ایجاد فرصت‌های شغلی و رشد اشتغال سالم و مولد در کشور باشد، به‌طوری‌که زمینه‌ساز جذب سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی خواهد بود. بخش خصوصی فعال خواهد شد و بازار به فعالیت درخواهد آمد. این رویکرد به تسریع حضور فعالان اقتصادی در بازارهای جهانی و منطقه‌ای منجر می‌شود. هم‌راستا با راهبرد تشویق صادراتی کالا و خدمات توجه به حل چالش‌ها و تدوین برنامه‌های راهبردی می‌تواند در تقویت حکمرانی مطلوب در مناطق آزاد و ویژه اقتصادی مؤثر واقع شوند. چالش‌هایی که در مناطق سابقه طولانی دارند و اکنون به دردهای مزمن در مناطق تبدیل شده‌اند. چالش‌های مختلفی که در گروه‌هایی مشتمل بر جهش تولید با مشارکت مردم، امور مالی و تسهیل تجارت، جهش سرمایه‌گذاری و صادرات، بین‌المللی‌شدن مناطق، توسعه دریا‌محور، طراحی الگوهای نوین اقتصادی، امور زیربنایی و محیط زیست، تعالی و توسعه مدیریت، تصویرسازی مناطق، حکمرانی و مدیریت داده، تحکیم خانواده و جامعه، گردشگری و صنایع خلاق قابل طبقه‌بندی هستند. برخی از گروه‌ها جزء رویکردهای مناطق آزاد و ویژه اقتصادی نیستند و برخی دیگر دارای اولویت بیشتری در پیشبرد امور هستند. با توجه به رویکردهای جدیدی که درباره سازوکارهای مناطق به وجود آمده است، باید به مأموریت‌ها، اهداف و برنامه‌های آغازین این مناطق بازگشت. ضمن آنکه نگاهی اساسی به ترندهای نوآورانه در جهان در سال‌های اخیر داشت تا مناطق دیده شوند. نگاه‌هایی که مدیران مناطق در این چندساله به لحاظ فقدان دانش اقتصادی و اجرائی در حوزه مناطق آزاد و ویژه به آن بی‌توجه یا کم‌توجه بوده‌اند. ضمن آنکه این عقب‌ماندگی‌ها به شرایط کشور نیز باز‌می‌گردد. بر‌اساس‌این، مناطق آزاد و ویژه نهادی پیشران خواهند بود، به این معنا که باید وضعیت خود را خوب ببینند تا خوب دیده شوند. ایجاد هم‌گرایی و هم‌افزایی بین سازمان‌های مناطق در راستای افزایش تولید و رشد صادرات با توجه به اشتغال‌آفرینی و حمایت از کارآفرینان و سرمایه‌گذاران همگام با شعار وحدت و وفاق ملی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. این مسئله با اعمال مدیریت مبتنی بر هدف و توانمندسازی و تلاش در راستای تغییر نگرش نیروی انسانی، و مشارکت فعال آنها در راستای بهبود فرایندها در مسیر تعیین اهداف و برنامه‌ریزی‌ها برای دستیابی و اجرای آنها می‌تواند به بهبود عملکرد و افزایش کارایی آنها بینجامد. همچنان که توسعه زیرساخت‌ها، هماهنگی با مجلس شورای اسلامی و قوه قضائیه برای اصلاح و بهبود قوانین، مقررات و رفع موانع جذب سرمایه‌گذاری‌های داخلی و خارجی در راستای برنامه‌ها و سیاست‌گذاری‌های اقتصادی مدون حائز اهمیت است. اجرای مدیریت مبتنی بر هدف در دبیرخانه شورای‌عالی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی کمک خواهد کرد تا ساده‌سازی فرایندها و مقررات در مناطق آزاد و ویژه اقتصادی در راستای حکمرانی مناسب و مطلوب حرکت کرده و رضایت‌مندی ساکنان و فعالان اقتصادی مناطق بیش‌از‌پیش محقق شوند؛ به‌علاوه آنکه اشتراک تجربیات و ایده‌های خلاق مدیریتی و اجرائی در مناطق آزاد و ویژه می‌تواند زمینه‌ساز رشد، حرکت و جهش تولید شود، و صادرات رونق بگیرد. ایجاد کمیته انتقال تکنولوژی، صادرات و نوآوری برای بهبود کسب‌وکار در سازمان‌های مناطق آزاد و ویژه در تعامل با مناطق آزاد پیشرفته جهان و استفاده بیشتر از بخش خصوصی و سازمان‌های مردم‌نهاد در راستای افزایش کارایی و بهبود فضای سرمایه‌گذاری نیز از موارد مهمی است که باید در اولویت قرار گیرد. از موارد مهم به‌ویژه باید به لجستیک و حمل‌ونقل اشاره کرد. گفته شده در کشورهای مختلف از جمع هزینه‌های لجستیکی، به طور متوسط ٦٢ درصد آن متعلق به بخش حمل‌ونقل، ٣٤ درصد متعلق به بخش نگهداری موجودی و انبارداری و چهار درصد مربوط به مدیریت و کنترل لجستیک است. از سویی دیگر، شش تا هفت درصد قیمت کالاها در جهان متأثر از هزینه‌های حمل‌ونقل است، اما این شاخص در ایران، بنا بر محاسبات اتاق بازرگانی ایران، حدود ١٢ درصد برآورد شده است که با مبنا قراردادن آن می‌توان نتیجه گرفت که متوسط سهم هزینه‌های لجستیکی از قیمت تمام‌شده محصولات در جهان بین ٩.٧ تا ١١.٣ درصد از قیمت تمام‌شده محصول و در ایران حدود ١٩.٤ درصد از قیمت تمام‌شده است. در پایان ذکر این نکته ضروری است که مناطق آزاد عموما از زیرساخت‌ها و خدمات توسعه‌یافته‌تری در مقایسه با مناطق ویژه اقتصادی برخوردار هستند که ایجاد کسب‌وکار در آنها را آسان‌تر می‌کند. ازاین‌رو مناطق آزاد می‌توانند دسترسی به فرصت‌های شغلی گسترده‌تری را در مقایسه با مناطق ویژه اقتصادی فراهم کنند.
