هراس از صدای عادل

بازگشت عادل فردوسی‌پور به گزارشگری، مطابق با انتظار، به مذاق عده‌ای خوش نیامده و اولین جرقه‌ها برای خاموش‌کردن صدای گزارشگری که برای مردم دلنشین و متفاوت است، زده شد. ماجرا از این قرار است که عادل فردوسی‌پور بعد از قریب به شش سال، تصمیم گرفت دوباره گزارشگری در دنیای فوتبال را از سر بگیرد. او که از سال 1397 به این طرف، با کج‌سلیقگی محض مسئولان صداوسیما از شبکه سه کنار گذاشته شد، تا همین یک ماه قبل، فقط یک بار برای صفحه اینستاگرام کنفدراسیون فوتبال آسیا گزارش کرده بود. عادل ولی در حرکتی غافلگیرکننده در همکاری با یکی از شبکه‌های ‌خانگی بر بستر اینترنت، به دنیای گزارشگری برگشت و بازی‌های لیگ قهرمانان اروپا را در این فرمت گزارش کرد. بازگشت مجدد عادل فردوسی‌پور به این عرصه چنان با استقبال عمومی روبه‌رو شد که حالا صداوسیمایی‌ها، مطابق با انتظار، چنین استقبالی را برنتافته و با اعمال نظر بر ساترا، خواستار تعطیل‌شدن برنامه‌ای شده‌اند که عادل فردوسی‌پور گزارشگری زنده آن را بر عهده دارد. این موضوعی است که پس از چندمین گزارش عادل در لیگ قهرمانان اروپا عیان شده. محمدجواد شکوری، مدیرعامل آپارات و فیلیمو، اولین نفری است که این خبر را رسانه‌ای کرده. او با انتشار پیام صوتی یکی از مسئولان ساترا، در شبکه اجتماعی ایکس نوشت که «اصلا فرق نمی‌کند محتوا چی باشد، از نظر ساترا و صداوسیما کلا هرچی دیده بشود توقیف! اکنون از ساترا تماس گرفتند که پخش گزارش فردوسی‌پور هم توقیف... از این به بعد هر درخواست عجیب یا برخورد غیرقانونی و از سر زورگویی ساترا و صداوسیما را توییت می‌کنم». در بخشی از پیام صوتی چنین گفته شده بود که «گزارش بازی‌هایی که عادل فردوسی‌پور گزارش می‌کند، خلاف ضوابط پخش است. خواهشا بازی که امشب دارد پخش می‌شود از صفحه‌تان برداشته شود و هرچه زودتر این اقدام صورت بگیرد».

داستان مخالفت با گزارش‌کردن عادل فردوسی‌پور امری نیست که بشود به‌سادگی آن را به اتفاقات معمولی مرتبط کرد. ساترا یکی از زیرمجموعه‌های صداوسیماست و واضح است که در پی پیاده‌کردن تفکرات و سیاست‌های این سازمان در فضای مجازی است. با این حال این بخشِ داستان به قدر کافی عجیب است که چرا این سازمان از پخش‌شدن صدای عادل، بر بستر اینترنت و فضای مجازی واهمه دارد و نگران است. صداوسیما به گواه آماری که مسئولان این نهاد منتشر می‌کنند سال‌هاست با ریزش پی‌درپی مخاطب روبه‌روست و نمی‌تواند مثل سابق، در جذب مخاطب گام موفقی بردارد. سیاست‌های حاکم بر این سازمان کار را به جایی رساند که بسیاری از چهره‌ها و مجریان محبوب، قید همکاری با این نهاد را زدند. عادل فردوسی‌پور هم یکی از این چهره‌هاست. درست است که ابتدا علی فروغی در شبکه سه سیما مانع از فعالیت او به عنوان مجری برنامه 90 شد و نهایتا آن برنامه پرمخاطب هم تعطیل شد ولی عادل چندصباحی به همکاری‌اش با سازمان صداوسیما در شبکه ورزش ادامه داد تا اینکه بالاخره به این نتیجه رسید که به چنین همکاری‌ای پایان دهد. او در شرایطی رابطه‌اش با تلویزیون را قطع کرد که به‌تازگی عنوان کرده تفکرات حاکم بر این نهاد را برنمی‌تابد و اختلاف نظر وجود دارد. عادل پیشنهاد بازگشت به تلویزیون را هم رد کرده و معتقد است بر بستری جدیدی که در اینترنت برای خودش فراهم کرده، می‌تواند به علایق و سلایقش رسیدگی کند. با این حال، هراس از جذب مخاطب بیشتر عادل و به موازات آن، ریزش بیشتر مخاطبان تلویزیونی، ظاهرا دو عاملی شده که صداوسیما و ساترا را بر آن داشته تا جلوی گزارش‌کردن عادل فردوسی‌پور را بگیرند. تلویزیون در سال‌های اخیر بخش زیادی از مخاطبانش را به لطف پخش زنده فوتبال‌ها داشته و حالا که قرار است مخاطب سری به شبکه اینترنتی بزند که با کیفیت بهتر، گزارشگر محبوب و تبلیغات کمتر می‌تواند آن را دنبال کند، احساس خطر کرده است. بدیهی است که عموم مردم هم همین تصور را داشته باشند که انحصار به‌وجود‌آمده از سوی صداوسیما حالا دلیل اصلی هراس از صدای عادل شده است. البته که ساترا هم تلاش کرده نسبت به این اتفاق واکنشی نشان دهد. این سازمان در واکنش به دستور قطع گزارش عادل فردوسی‌پور اعلام کرده است: «با توجه به انتشار صوت یکی از کارکنان سازمان تنظیم مقررات رسانه‌های صوت و تصویر فراگیر در فضای مجازی از سوی مدیر سکوی آپارات درخصوص برنامه عادل فردوسی‌پور در آپارات، باید به این نکته اشاره کنیم که طبق بند ۴ ماده واحده «تعیین الزامات ساماندهی حوزه صوت و تصویر فراگیر»، تولید و پخش «زنده» برنامه‌ها و نیز صدور مجوز و نظارت بر «پخش زنده» در فضای مجازی در اختیار سازمان صداوسیما است؛ لذا نظر به اینکه سکوی آپارات اقدام خاصی برای اخذ مجوز پخش زنده از سازمان صداوسیما انجام نداده است، برنامه‌های پخش زنده این سکو از جمله برنامه عادل فردوسی‌پور غیرقانونی است. عدم توجه آپارات خصوصا آپارات اسپرت به قوانین پخش زنده همواره با اعتراض سایر سکو‌های دارای مجوز از ساترا روبه‌رو شده است و این مطالبه را از سوی ایشان مطرح کرده است که چرا باید شاهد تبعیض در نحوه اعمال قانون از سوی آپارات و سایر سکو‌ها باشیم؟ لذا سازمان تنظیم مقررات رسانه‌های صوت و تصویر فراگیر در فضای مجازی وظیفه خود می‌داند برای انجام تنظیم‌گری عادلانه و حمایت از پخش زنده قانونی، با توجه به مطالبات بحق سایر رسانه‌های کاربرمحور کشور و در راستای حمایت از سکو‌های قانونمند، از اقدامات بدون مجوز تعداد بسیار محدود و انگشت‌شمار برخی سکو‌ها از جمله آپارات ممانعت به عمل آورد».

نکته مهم و مبهمی که در این میان وجود دارد، آنجاست که در صوت منتشرشده در این زمینه هیچ اشاره‌ای به پخش زنده بودن این رقابت‌ها نمی‌شود و اساسا روی گزارش عادل فردوسی‌پور تأکید شده است. ضمن اینکه پخش زنده فوتبال‌های خارجی بر بستر اینترنت و شبکه‌های خانگی مربوط به امروز و دیروز نیست و مدت‌هاست رواج پیدا کرده؛ چطور تا زمانی که خبری از عادل فردوسی‌پور نبود، ساترا حساسیتی روی زنده‌کردن حق و حقوق بقیه نداشت؟ از سوی دیگر، به نظر می‌رسد داستان محبوبیت عادل فردوسی‌پور هم مزید بر علت شده تا تلویزیون دوباره مانعی سر راه او بتراشد. این نهاد در همکاری با ساترا پیش از این هم جواز برنامه عادل فردوسی‌پور که قصد داشت شبه‌برنامه‌ای چون نود بر بستر اینترنت بسازد را گرفت. این‌بار ولی ماجرا متفاوت است و مشخص نیست چه اصراری برای خراب‌کردن حال خوش مردم است. عادل با گزارش‌هایش در فوتبال اروپا توانسته دوباره ذوق مخاطب برای پیگیری این رقابت‌ها را افزایش دهد ولی مشخصا این مورد به مذاق عده‌ای خوشایند نیست. قسمت عجیب ماجرا مربوط به جایی است که این اتفاقات در عصر رئیس‌جمهوری در حال رقم‌خوردن است که با شعار وفاق ملی پیشگام شده است، وفاقی که ظاهرا فقط در حرف ساری و جاری است. کار حتی تا جایی پیش رفته که علی ربیعی، دستیار اجتماعی رئیس‌جمهور نیز در حساب کاربری خود در شبکه اجتماعی ایکس نسبت به چنین رفتاری واکنش نشان داده و نوشته: «در تعجبم چرا عده‌ای تاب دیدن حال خوب مردم را ندارند. هرچیزی که حتی به قدری اندک، موجب شادی، سرگرمی و دل خوش جامعه می‌شود را برنمی‌تابند. در خبرها خواندم که ساترا دستور ممنوعیت «گزارش» عادل فردوسی‌پور و «اکنون» سروش صحت را صادر کرده است. مثل اکثر هم‌وطنان دوستشان دارم. نمی‌دانم چرا در حالی که همه ما نگران مرجعیت رسانه‌ای در داخل هستیم، متولیان آن هیچ دغدغه‌ای در این خصوص ندارند». این پرسش، اکنون پرسش بسیار فراگیری شده که چرا عده‌ای تاب دیدن حال خوب مردم را ندارند؟ با این حال، انتظار می‌رود مسئولان و مشاوران دولتی به جای طرح پرسش، دست‌کم، گامی هم در مسیر حل آن بردارند تا این روزها حجم شگفت‌زدگی از اتفاقات رخ‌داده، چندین برابر از حد معمول نباشد. به هر روی همان‌طورکه مدیران شاغل در فضای اینترنت وعده داده‌اند که از این به بعد، سختگیری‌های این‌چنینی را در مسیر شفافیت اعلام خواهند کرد، بد نیست پاسخ این پرسش که صدای عادل چه گروه یا گروه‌هایی را هم هراسان می‌کند که اجازه فعالیت به او را نمی‌دهند هم مشخص شود. واضح است که فردوسی‌پور در برنامه جدیدی که در پیش گرفته قصد عقب‌نشینی ندارد و دوباره با گزارش‌هایش مخاطبان فوتبالی را راضی نگه خواهد داشت ولی مسئله اصلی اینجاست که آیا با او در همراهی حال خوب مردم، همکاری می‌شود؟