خطر خزش برج به باغ

یک دوستدارِ مطلعِ باغ گیاه‌شناسی ملی ایران: مدت‌هاست که هر چند‌ وقت موضوع باغ گیاه‌شناسی ملی ایران و نجاتش از ساخت‌وسازهای شمالی آن داغ و خبری امیدوارکننده منتشر شده اما هیچ‌گاه تکلیف باغ و قطعه‌زمین‌های شمالی آن به‌ طور روشن و شفاف مشخص نشده است. ابتدای اردیبهشت امسال پس از فشارهای بسیار و سلسله جلساتی که توسط معاون وقت اجرائی ریاست‌جمهوری مدیریت می‌شد، ارتش پذیرفت که از تعداد طبقات برج‌های خود به طور اساسی بکاهد اما زمینی که متعلق به وزارت جهاد بوده و کاربری جنگل دست‌کاشت را در مجاورت پهنه شمالی باغ داشت به آن اختصاص یافته تا اضافه طبقات را در سطح این زمین 8.4 هکتاری بیاورد.

این تصمیم مشکل چندانی را برای باغ حل نمی‌کرد، چون از ارتفاع به سطح می‌آمد و تراکم ایجادشده با تشکیل جزایر حرارتی و تشدید عوامل دیگر، حیات باغ را کماکان به مخاطره می‌انداخت به همین دلیل از همان جلسه با مخالفت جدی مسئولان باغ و معاونت تحقیقات وزارت جهاد روبه‌رو شد. آخر کجای دنیا آن هم در این زمانه، جنگل دست‌کاشت را زیر تیغ برج‌سازی می‌برند؟ معاون اجرائی به همراه وزیر جهاد وقت تصمیم خود را گرفتند و زمین را واگذار کردند. این مهم به استحضار رئیس‌جمهور فقید رسید. اندکی پیش از حادثه درگذشت ایشان، صراحتا اعلام می‌کنند: «باغ گیاه‌شناسی ملی نباید به خاطر مسکن‌سازی از بین برود. در مکان دیگری زمین مناسب جبران گردد». بنابراین یکی از دستورهای محیط‌زیستی بسیار مهم رئیس‌جمهور که حتما در کارنامه ایشان برای همیشه خواهد ماند، صادر می‌شود.

پس از شکل‌گیری دولت جدید موضوع باغ و گرهی که برای بلندمرتبه‌سازان حل نشده، در دستور کار قرار می‌گیرد. با نشستی در پایان ماه آذر با دستور رئیس‌جمهور در وزارت راه و شهرسازی با حضور مقامات عالی طرف‌ها، شامل وزارت جهاد کشاورزی، وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح، وزارت راه و شهرسازی، شهرداری، معاونت حقوقی رئیس‌جمهور، تصمیم‌های مهمی اتخاذ می‌شود؛ از جمله باقی‌ماندن کاربری زمین 8.4 هکتاری وزارت جهاد برمبنای جنگل دست‌کاشت و تأکید بر ساخت‌وساز در داخل حریم مطابق ضوابط آن. ضوابط چه می‌گوید؛ تا 15 متر (5 طبقه که البته خود این هم جای پرسش دارد) روی زمین و دو طبقه زیر زمین. صورت‌جلسه‌ای از سوی معاون وزیر راه و شهرسازی ارسال می‌شود. پنج، هفت، 9 و 11 طبقه در پهنه موصوف با حداکثر سطح پوشش. حتی تلاش‌ها برای تغییر ضوابط حریم نیز آغاز می‌شود. اینکه دستور صریح و روشن مرحوم رئیسی به اجرا درنیامده است یک طرف،‌ اما موضوع دیگری که بسیار نگران‌کننده است عزم آنهاست.

آنچه اکنون در پهنه اتفاق افتاده و در حال روی‌دادن است، گود‌برداری‌های گسترده است که قطعا برای برج‌های بلندتر از ضوابط حریم خواهد بود. پرسش اینجاست، چه تضمینی وجود دارد که حتی با شکل‌گیری پنج طبقه، برج‌ها در سال‌های آینده به سوی آسمان بالا و بالاتر نروند؟ این پهنه توسط شورای‌عالی شهرسازی در سال 1398 به R112 و با سه طبقه (حتی در قامت شهرکی ویلایی) اعلام شده بود. اگر از منطقه 22 و محل دربرگیرنده باغ اطلاع داشته باشید، تأیید می‌کنید که انبوه‌سازی‌های گسترده یکی از اشتباهات بزرگ مدیریت شهری در دهه 80 و 90 بوده و بازنگری طرح تفصیلی منطقه 22 نشان داده در منطقه بیش‌بارگذاری چندبرابری نسبت به طرح تفصیلی مصوب انجام شده است.

به گفته مسئولان باغ در این چند وقت، این مسئله همین حالا هم که هنوز خیلی از واحدهای ساخته‌شده اطراف باغ خالی است، آسیب‌ها را برای باغ آغاز کرده است. پرسش همیشگی اینکه آیا سرنوشت باغی یگانه و منحصر‌به‌فرد در خاورمیانه، با داشتن نزدیک به نیمی از گونه‌های گیاهی ایران و شکل‌گیری میکرورویشگاه‌هایی از نواحی رویشی ایران‌ که مرکز پژوهش‌های مجلس‌ ارزش آن را بیش از 543 میلیون دلار تعیین کرده و در شهری چون تهران با انبوه چالش‌های محیط‌زیستی‌اش، باید به خانه‌سازی هم‌وطنانی گره بخورد که به‌هیچ‌روی جانمایی درست نشده و می‌توان در محلی دیگر از شهر سکنی داد؟ اکنون چشم دوستداران محیط زیست و منابع طبیعی به تصمیماتی است که باید دولتی بگیرد که درک و شعارهای محیط‌زیستی آن بسیار بیش از دولت قبل است اما رئیس‌جمهور فقید یک دستور کامل برای باغ دارد: در مکان دیگری زمین مناسب جبران گردد.