توفان ناکامی در آسیا

تیم فوتبال نوجوانان ایران در رقابت‌های جام ملت‌های زیر 17 سال آسیا 2025 به یکی از بدترین نتایج تاریخ خود رسید و با حذف زودهنگام از مرحله گروهی، به تلخیِ فوتبال ایران در رقابت‌های بین‌المللی افزود. این ناکامی نه‌تنها نشانه‌ای از ضعف‌های فنی و مدیریتی در سطح تیم ملی نوجوانان است، بلکه زنگ هشداری برای آینده فوتبال پایه کشور محسوب می‌شود. عملکرد ضعیف تیم زیر 17 سال در این دوره از مسابقات، بازتابی از سیاست‌های ناکارآمد فدراسیون فوتبال و کمیته فنی است که با تصمیمات خود به این نتیجه فاجعه‌بار دامن زدند.

تیم نوجوانان ایران که در گروه چهارم جام ملت‌ها با تیم‌های کره شمالی، عمان و تاجیکستان هم‌گروه بود، نتوانست از مرحله گروهی صعود کند و در نهایت با کسب فقط یک امتیاز از سه بازی، قعرنشین گروه و حذف شد. این در حالی بود که تیم ایران با هدف صعود به مرحله نهایی و حضور در جام جهانی وارد رقابت‌ها شده بود. اما در عمل، نتایج تیم نه‌تنها در حد انتظار نبود، بلکه به یکی از فاجعه‌بارترین عملکردهای تاریخ فوتبال ایران در مسابقات قهرمانی آسیا تبدیل شد.

نکته قابل توجه این است که تیم نوجوانان ایران در دوره قبلی رقابت‌ها تا مرحله نیمه‌نهایی پیش رفت و توانست با کسب مقام سومی مشترک، به جام جهانی راه یابد. با این حال، در فاصله فقط دو سال، شرایط به‌ طور کامل تغییر کرد و تیم ایران نتوانست حتی از گروهی که به‌ نظر می‌رسید ساده باشد، صعود کند. شکست‌های متوالی برابر عمان و تاجیکستان و فقط یک تساوی برابر کره شمالی، نشان‌دهنده ضعف‌های ساختاری و مدیریتی در تیم بود. براساس آماری که از تاریخ رقابت‌های قهرمانی آسیا زیر 17 سال موجود است، تیم نوجوانان ایران این دوره را با کسب ضعیف‌ترین عملکرد خود به‌ پایان رساند. در 13 دوره حضور تیم نوجوانان ایران در مسابقات قهرمانی آسیا، این دوره ضعیف‌ترین عملکرد بود؛ زیرا تیم ایران فقط یک امتیاز از سه بازی خود به‌ دست آورد و در برابر رقبای نه‌چندان قوی نیز نتوانست عملکرد قابل قبولی ارائه دهد.

عباس چمنیان که در سال‌های 2016 و 2018 موفقیت‌هایی چشمگیری با تیم نوجوانان ایران کسب کرده بود، در این دوره با شکستی تاریخی روبه‌رو شد. تیم او در سال 2016 نایب‌قهرمان آسیا شد و در سال 2017 به جمع هشت تیم برتر جام جهانی صعود کرد؛ اما حالا با حذف زودهنگام از مرحله گروهی، تمامی خاطرات خوش گذشته از بین رفته است. این شکست بزرگ، نه‌تنها به اعتبار چمنیان به‌شدت آسیب زده، بلکه فشار بیشتری بر فدراسیون و کمیته فنی وارد کرده است.

یکی از دلایل عمده این ناکامی به انتخاب عباس چمنیان به‌ عنوان سرمربی تیم نوجوانان برمی‌گردد. کمیته فنی فدراسیون فوتبال در خردادماه سال گذشته چمنیان را به ‌عنوان گزینه هدایت تیم نوجوانان معرفی کرده بود و این انتخاب در هیئت‌رئیسه فدراسیون تصویب شد. این انتخاب با توجه به موفقیت‌های گذشته چمنیان در عرصه فوتبال پایه انجام شد، اما حالا نتیجه‌ای کاملا متفاوت مشاهده می‌شود. انتخاب فردی که نتوانست تیم فوتبال نوجوانان را به ‌طور مؤثر آماده کند، نشان‌دهنده ضعف‌های فنی و مدیریتی در سطح کمیته فنی فدراسیون فوتبال است.

در میانه این فاجعه، سرمربی تیم، عباس چمنیان، در صحبت‌هایی پس از حذف تیم نوجوانان از مسابقات، به‌شدت از عملکرد خود و تیم انتقاد کرد. چمنیان با عذرخواهی از مردم و مسئولان فدراسیون فوتبال، به شکست‌های متوالی تیم اشاره کرد و گفت: «نتایج ما در شأن ایران نبوده و بابت این موضوع واقعا شرمنده هستیم». چمنیان با تأکید بر تلاش تمام اعضای تیم در این مدت، گفت: «در طول هشت ماهی که در تیم مسئولیت داشتم، دیدم همه اعضای تیم مانند یک سرباز با تمام وجود کار کردند و هیچ‌کس کم نگذاشت.

با این حال زحماتشان به جایی نرسید که مایه تأسف است». در شرایطی که چمنیان از تداوم حمایت‌های فدراسیون فوتبال سخن می‌گوید، سؤال اینجاست که چرا این حمایت‌ها به نتیجه نرسید؟ آیا به ‌طور واقعی برنامه‌ریزی‌ها و تصمیمات اتخاذشده از سوی فدراسیون و کمیته فنی به‌درستی انجام شد؟ آیا تیم نوجوانان ایران با تمامی امکانات و اردوهای مناسب توانست به سطحی برسد که بتواند در رقابت‌های آسیایی حرفی برای گفتن داشته باشد؟ این پرسش‌ها باید توسط فدراسیون فوتبال پاسخ داده شود.

گفتنی است مجید جلالی، رئیس کمیته توسعه و پیشرفت فدراسیون فوتبال، حدود 10 ماه پیش در مصاحبه‌ای با سایت فدراسیون از برنامه‌ای بلندمدت تحت عنوان «۱۴۱۴» سخن گفته بود. این برنامه که قرار بود توسعه زیرساخت‌های فوتبال پایه را در پی داشته باشد، هدف آن ساخت آینده‌ای روشن برای فوتبال ایران در سطوح پایه بود. اما شکست تیم نوجوانان ایران در جام ملت‌های آسیا، نشان داد‌ این برنامه‌ریزی‌ها و هدف‌گذاری‌ها تا چه حد ناکارآمد بوده است. وقتی تیم ملی نوجوانان ایران که با هدف حضور در جام جهانی به رقابت‌ها آمده بود، از ابتدایی‌ترین مرحله‌های مسابقات حذف می‌شود، این به معنای شکست در پیشبرد اهداف اساسی فوتبال پایه است.

در حالی که فدراسیون فوتبال ایران در سال‌های اخیر با عناوینی همچون «فدراسیون پنج‌ستاره» بر دستاوردهای مختلف خود تأکید داشته است و اکنون مشخص شده که با عقب‌ماندگی‌های بزرگ در عرصه ملی و باشگاهی روبه‌رو است. این ناکامی زنگ خطری برای فوتبال ایران است و باید فدراسیون فوتبال و کمیته فنی به ‌طور جدی به ارزیابی عملکرد خود بپردازند. اکنون بیشتر از همیشه به بازنگری در سیاست‌ها و برنامه‌های فوتبال پایه کشور نیاز است. آیا این شکست‌ها نتیجه بی‌توجهی به زیرساخت‌های واقعی است یا ناتوانی در انتخاب و هدایت سرمربیان مناسب برای تیم‌های پایه؟ فدراسیون فوتبال باید سریعا پاسخ‌گو باشد تا این روند منفی در آینده تغییر کند.