درک نادرست از دستورالعمل ترامپ
اینکه مذاکره بشود یا نشود، امری است که در حوزه اختیارات مقامات عالی‌رتبه است. اما آنچه مهم است، این است که تصمیم‌گیری مقامات بر مبنای اطلاعات درست و دقیق باشد. اگر اظهارات آقای قالیباف درباره دستورالعمل اخیر ترامپ را مبنا قرار دهیم، روشن است که اطلاعات ایشان درست و دقیق نیست.
اینکه مذاکره بشود یا نشود، امری است که در حوزه اختیارات مقامات عالی‌رتبه است. اما آنچه مهم است، این است که تصمیم‌گیری مقامات بر مبنای اطلاعات درست و دقیق باشد. اگر اظهارات آقای قالیباف درباره دستورالعمل اخیر ترامپ را مبنا قرار دهیم، روشن است که اطلاعات ایشان درست و دقیق نیست. و این متأسفانه شامل بسیاری دیگر، ازجمله در بعضی رسانه‌ها هم می‌شود. آقای قالیباف گفته‌اند: «وظیفه داریم برای همه تبیین کنیم که سندی که ترامپ امضا کرده است، به معنی خلع سلاح ایران است». چنین چیزی در دستورالعمل ترامپ وجود ندارد. با توجه به این مشکل، مرور اجمالی سند یادشده ضرورت دارد:
1- در دستورالعمل ترامپ این اهداف سیاستی ذکر شده است: 1- جلوگیری از دسترسی ایران به سلاح اتمی و موشک‌های بالستیک قاره‌پیما 2- خنثی‌کردن شبکه ایران و فعالیت‌های تهاجمی منطقه‌ای‌اش 3- مختل و تضعیف‌کردن «سپاه و نیابتی‌هایش» و جلوگیری از دسترسی آنها به منابع مالی برای ادامه فعالیت‌های بی‌ثبات‌کننده و 4- مقابله با توسعه گسترده موشک‌ها و دیگر توانایی‌های تسلیحاتی نامتقارن و نامتعارف.
2- به لحاظ اجرائی، وزارت خزانه‌داری موظف شده است که 1- هر شخصی را که اقدام به نقض تحریم‌های ایران می‌کند، هدف تحریم قرار دهد و تدابیر اجرائی مناسب علیه او اتخاذ کند. 2- ترتیباتی اتخاذ کند که «ایران و نیابتی‌هایش امکان دسترسی به درآمد نداشته باشند». 3- مجوزهای عمومی صادره برای کاهش تحریم‌های اقصادی یا مالی را لغو یا اصلاح کند. 4- دستورالعمل‌های روزآمد‌شده‌ای به بخش‌های مربوطه شامل شرکت‌های کشتی‌رانی، بیمه‌ها و مقامات بندری صادر کند و مخاطرات ناشی از نقض تحریم‌ها را یادآوری کند. 5- ترتیبی دهد که تدابیر تقابلی اف‌ای‌تی‌اف علیه ایران لغو نشود.
3- وزارت خارجه آمریکا موظف شده است: 1- معافیت‌های تحریمی، به‌ویژه آنها که کاهش تحریم‌های اقتصادی و مالی، ازجمله پروژه بندر چابهار را برای ایران در نظر گرفته است، اصلاح یا لغو کند. 2- به همراه دیگر وزارتخانه‌ها ترتیباتی با هدف به صفر رساندن صدور نفت ایران، ازجمله به چین، اتخاذ کند. 3- برای منزوی‌کردن ایران در سطح جهانی و در سازمان‌های بین‌المللی و جلوگیری از تردد «اعضای سپاه و نیابتی‌ها» در خارج از مرزهای ایران اقدام کند. 4- گام‌های لازم را به کمک وزارت خزانه‌داری برای کسب اطمینان از استفاده‌نکردن از سیستم مالی عراق از سوی ایران برای دور‌زدن تحریم‌ها و استفاده‌نکردن از «کشورهای خلیج» به‌عنوان محلی برای گریز از تحریم‌ها و کشتی‌به‌کشتی کردن اقلام بردارد. 5- با نمایندگان دیگر کشورها برای فعال‌کردن مکانیسم ماشه، پاسخ‌گو کردن ایران «برای نقض ان‌پی‌تی» و طرح مستمر موضوعات مربوط به ایران در شورای امنیت همکاری کند.
4- در این دستورالعمل وظایفی نیز برای وزارت بازرگانی آمریکا جهت جلوگیری از صدور فناوری‌ها برای اهداف نظامی به ایران و دادستان کل جهت بررسی و تعقیب اشخاص و شبکه‌های مرتبط به ایران در داخل آمریکا، توقیف شناورهای حامل نفت ایران، یافتن و مصادره دارایی‌های دولتی ایران در آمریکا و دیگر کشورها، تعقیب اشخاص و شبکه‌های فعال برای ربودن و کشتن آمریکاییان و مقابله با فعالیت‌های اطلاعاتی از سوی ایران مقرر شده است.
نتیجه‌گیری
- دستورالعمل یا بخش‌نامه ترامپ حاوی هیچ تحریم جدیدی نیست و هدف آن صرفا اجرای سخت‌گیرانه تحریم‌های قبلی است.
- دستورالعمل صرفا ساخت بمب اتمی و تولید موشک‌های بالستیک قاره‌پیما از طرف ایران را تهدید وجودی علیه آمریکا و متحدانش نامیده و منع کرده است. درباره توسعه گسترده برنامه موشکی ایران [یعنی برنامه موشکی کوتاه‌برد و میان‌برد] و دیگر توانایی‌های تسلیحاتی نامتقارن و نامتعارف ایران، تنها از «مقابله» با آنها سخن رفته و صحبتی از «خلع سلاح ایران» در هیچ جای سند وجود ندارد.
- این دستورالعمل سندی است که به لحاظ رسمی اهمیت «فرمان اجرائی» را ندارد و ازجمله در دادگاه‌ها قابل استناد نیست و اجرای آنها صرفا بستگی به میل رئیس‌جمهور دارد.
- ابراز تردید و بی‌میلی از طرف ترامپ حین امضای سند و ذکر اینکه «امیدوار است زیاد از آن استفاده نکند»، حائز اهمیت است. او همچنین در یک توییت بر اینکه هدفش «یک توافق صلح هسته‌ای و قابل راستی‌آزمایی» است، کوشید در نهایت نشان دهد که تنها خواسته‌اش یک توافق هسته‌ای با ایران است و اهمیتی به مسائل دیگر نمی‌دهد.
- ترامپ شش روز بعد از امضای سند، ضمن ادامه تمرکز بر موضوع هسته‌ای، وارد فاز تهدید ضمنی نیز شد و از جمله به نیویورک‌پست گفت: «ترجیح می‌دهد به‌جای بمباران ایران به یک توافق هسته‌ای با ایران برسد».
