پلنگ دماوند تلف شد

دامپزشک مرکز بازپروری حیات‌ وحش پارک پردیسان با اشاره به اینکه پلنگ دماوند (روستای مغانک) از روز شنبه (۱۳ بهمن) با وخیم‌ترشدن وضعیت بیماری‌اش، شرایط نامساعدی داشت، گفت: این گربه‌سان بامداد ‌روز گذشته (چهارشنبه‌ ۱۷ بهمن‌ماه) در مقابل ویروس کرونا دوام نیاورد.

به گزارش «شرق» از روابط‌عمومی سازمان حفاظت محیط زیست، بابک باستانی افزود: متأسفانه تلاش‌ها برای درمان پلنگ نتیجه نداد و این گربه‌سان‌ تلف شد. آزمایش‌های اولیه و تکمیلی وجود ویروس کرونای ویژه گربه‌سانان (FIP) در خون این پلنگ را نشان داد؛

از این‌رو کمیته دامپزشکی تشکیل‌شده از دامپزشکان با گرایش‌های مختلف، برای درمان این پلنگ تشکیل شد و روشی درمانی با دوره‌ای ۸۴‌روزه آغاز شد. به‌ گفته باستانی، پلنگ در ۳۰ روز نخست به درمان واکنش مثبتی نشان داد و روند بهبود نسبی مشاهده شد، اما از روز شنبه ۱۳ بهمن شرایط پلنگ نامساعد و به‌شدت بحرانی شد. باستانی گفت: پلنگ از روز شنبه علائم عصبی جدی از خود نشان داد و از خوردن غذا امتناع کرد و دارویی را که همراه با غذا به آن داده می‌شد، مصرف نمی‌کرد.‌ پس از تشکیل جلسه فوری با دامپزشکان عضو کمیته، تصمیم بر آن شد که در روند درمان تغییرات اساسی ایجاد شود.

دامپزشک مرکز بازپروری حیات‌ وحش پارک پردیسان با بیان اینکه دانش بسیار کمی درباره درمان حیات‌ وحش مبتلا به این بیماری در جهان وجود دارد، گفت: روش‌های درمانی مشابهی برای این بیماری درباره گربه‌سانان خانگی وجود دارد، اما شرایط گونه‌های وحشی خصوصا گربه‌سانان بزرگ‌جثه مانند پلنگ بسیار متفاوت و پیچیده‌تر به‌ نظر می‌رسد.

پیمان محمدزاده، عضو هیئت علمی دانشگاه کردستان و دامپزشک عضو تیم درمان پلنگ دماوند نیز پیش از این برای بیماری FIP از عنوان «بیماری هزار‌چهره» استفاده کرده و گفته بود: به‌رغم آنکه بیماری FIP یک بیماری کاملا شناخته‌شده‌ است و پروتکل‌های درمان این بیماری نیز مشخص شده، اما تمامی این دستورالعمل‌ها مربوط به حیوانات خانگی است؛ بنابراین به معنای واقعی کلمه می‌توان گفت این یک بیماری هزار‌چهره است و کنترلی که می‌توان بر روی یک حیوان خانگی انجام داد، برای پلنگ به این صورت نیست. با توجه به تجربیاتی که در زمینه برخورد با این بیماری وجود دارد، ممکن است این بیماری رنگ عوض کرده و به صورت ناگهانی تغییر وضعیت دهد؛ در نتیجه این ذهنیت که این بیماری به‌طور قطعی درمان خواهد شد، درست نیست.

هشتم دی‌ماه یک قلاده پلنگ در نزدیکی روستای مغانک در دماوند مشاهده شد و با اقدام به‌موقع محیط‌بانان و کارشناسان محیط‌ زیست، پلنگ زنده‌گیری و برای درمان به تهران منتقل شد. این پلنگ نر حدود پنج تا شش‌ساله بود و زمانی که زنده‌گیری شد، بسیار ضعیف بود. شواهد نشان می‌داد ‌با پلنگ دیگری درگیر شده است؛

جای ناخن روی صورت حیوان بود که موجب عفونت و ضعف آن شده بود. بعد از بررسی‌ها مشخص شد‌ پلنگ به ویروس کرونا مبتلا شده است و از آن زمان درمان همچنان ادامه داشت. مدیر‌کل دفتر حفاظت و مدیریت حیات وحش سازمان حفاظت محیط زیست در گفت‌وگو با ایرنا با اشاره به ابتلای پلنگ دماوند به ویروس کرونا گفته بود: متخصصان برای زنده‌ماندن این پلنگ درصد پایینی متصور هستند، اما با جدیت سیر درمانی پلنگ را ادامه خواهیم داد.

غلامرضا ابدالی افزود: با وجود اینکه از نظر تخصصی ابتلای گونه مذکور به بیماری ویروسی ادامه حیاتش را با مخاطره جدی مواجه کرده است که متخصصان برای زنده‌ماندنش درصد پایینی متصور هستند، اما به دستور رئیس سازمان حفاظت محیط‌ زیست با جدیت سیر درمانی پلنگ را ادامه خواهیم داد.

همچنین روز سه‌شنبه جمعی از دامپزشکان که مسئول روند درمان پلنگ دماوند بودند، در جلسه‌ای به بررسی آخرین وضعیت بیماری و روند درمان این گونه ارزشمند پرداختند و مشخص شد که حال پلنگ خوب نیست، اما تلاش‌ها برای بهبود این گربه‌سان همچنان ادامه داشت تا دوباره به روزهای خوب برگردد.

پلنگ ایرانی (Panthera pardus tulliana) یکی از بزرگ‌ترین زیرگونه‌های پلنگ است که بومی غرب آسیا بوده و در فهرست جانوران در معرض خطر انقراض قرار دارد. بر اساس برآوردهای سال ۲۰۰۵، کمتر از هزارو ‌۳۰۰ قلاده پلنگ در محدوده‌ای شامل ایران، قفقاز، ترکمنستان، جنوب روسیه، پاکستان و افغانستان زیست می‌کنند که حداقل ۶۰ تا ۷۰ درصد این جمعیت در ایران حضور دارند.

در دهه‌های اخیر، جمعیت پلنگ ایرانی به‌طور درخور توجهی کاهش یافته است. عوامل متعددی در این کاهش نقش دارند که از‌جمله آنها می‌توان به تخریب و تکه‌تکه‌شدن زیستگاه‌ها به دلیل جاده‌سازی و توسعه مناطق روستایی، کاهش طعمه‌های طبیعی به دلیل شکار غیرقانونی و تعارضات بین انسان و پلنگ اشاره کرد. این تعارضات گاهی منجر به شکار تلافی‌جویانه پلنگ‌ها توسط دامداران می‌شود.

در سال‌های اخیر، گزارش‌های متعددی از تلف‌شدن پلنگ‌ها در نقاط مختلف ایران منتشر شده است. برای‌ مثال، از ابتدای سال ۱۴۰۳ تاکنون، حداقل پنج پلنگ در استان‌های مختلف تلف شده‌اند که این امر زنگ خطری برای بقای این گونه محسوب می‌شود. در مورد پلنگ دماوند، این حیوان در نزدیکی روستای مغانک مشاهده و زنده‌گیری شد. پس از انتقال به مرکز بازپروری حیات‌ وحش پارک پردیسان، علائم ضعف شدید و درگیری با پلنگ دیگر در آن مشاهده شد. با وجود تلاش‌های انجام‌شده، این پلنگ بامداد چهارشنبه‌ ۱۷ بهمن‌ماه‌ تلف شد.

با وجود این چالش‌ها، اقدامات حفاظتی متعددی برای حمایت از پلنگ ایرانی در حال انجام است. این اقدامات شامل برنامه‌های آموزشی برای جوامع محلی، جبران خسارات وارده به دامداران‌ و افزایش جریمه‌های شکار و کشتار گونه‌های در خطر انقراض است. همچنین، ثبت تصاویر پلنگ‌ها در مناطق مختلف نشان‌دهنده حضور این گونه در زیستگاه‌های متعدد ایران است که امیدواری‌هایی را برای بقای آن ایجاد می‌کند.

به‌طور کلی، وضعیت پلنگ ایرانی همچنان نگران‌کننده است و نیاز به تلاش‌های مستمر در زمینه حفاظت و آگاهی‌بخشی دارد تا از انقراض این گونه ارزشمند جلوگیری شود. برای جلوگیری از انقراض پلنگ ایرانی، ایران باید اقدامات گسترده‌ای را اجرا کند. نخست، حفاظت از زیستگاه‌های طبیعی با گسترش مناطق حفاظت‌شده، اتصال زیستگاه‌های مجزا و جلوگیری از تخریب محیط‌ زیست ضروری است.

سپس، مقابله با شکار غیرقانونی و تعارضات انسانی باید از طریق افزایش گشت‌های محیط‌بانی، جبران خسارات دامداران و آموزش جوامع محلی انجام شود. همچنین، افزایش آگاهی عمومی با برنامه‌های رسانه‌ای و تشویق گردشگری پایدار می‌تواند به حفظ این گونه کمک کند. تقویت قوانین، افزایش جریمه‌های شکار غیرمجاز و بهبود شرایط محیط‌بانان نیز ضروری است. در نهایت، پایش جمعیت پلنگ، ایجاد بانک ژنتیکی و حمایت از تحقیقات علمی برای درک بهتر وضعیت این گونه باید در اولویت باشد. اجرای این اقدامات، با همکاری دولت، مردم و پژوهشگران، می‌تواند بقای پلنگ ایرانی را تضمین کند.