فرونشست زمین به مناطق مسکونی تهران رسید
رییس بخش زلزله‌شناسی گفت: درحال‌حاضر در تهران مناطق ۱۷، ۱۸ و ۱۹ بیشتراز سایر مناطق در معرض خطر فرونشست زمین هستند و این خطر به‌تدریج به سایر مناطق شهری پایتخت تسری خواهد داشت.
به گزارش اقتصادآنلاین، هشتم مرداد امسال جمعیت هلال احمر تهران خبر داد که یک زن ۶۷ ساله و همسر ۷۲ ساله او در فیروزکوه زیر آوار مانده‌اند. نشست زمین سقف خانه را بر سر زوج سالمند تهرانی خراب کرد اما این زنگ خطر کم کم به گوش بقیه هم می‌رسد، خطر خالی شدن زمین از زیر پای خانه‌ها…
ماجرا از این قرار است که اوضاع فرونشست زمین در ایران بحرانی شده است. آنقدر بحرانی که حالا شکاف‌های عمیق روی سقف و بدنه خانه‌ها خیلیها را ترسانده و از شهرک نیرو هوایی اصفهان فراری داده است. شکاف‌هایی فراخ که گاهی یک مشت بسته آدمی از آن عبور می‌کند اما این تجربه به زودی چیزی حدود ۲۶ میلیون ایرانی را درگیر می‌کند.
علیرضا شهیدی، معاون وزیر صمت و رییس سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی گفته است که شرایط فرونشست زمین در ایران بسیار حاد شده است. او به ایلنا توضیح داد: بر اساس آمارهای موجود در اتحادیه اروپا اگر در منطقه‌ای ۴ میلیمتر فرونشست ایجاد شود آن منطقه وارد شرایط بحرانی می‌شود و وقتی ما در ایران از سانتیمتر صحبت می‌کنیم باید متوجه شویم که دچار شرایط بسیار حادی شده‌ایم.
محمد درویش، عضو هیات علمی موسسه تحقیقات جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری هم به ایرنا گفته است که ایران از نظر فرونشست زمین رتبه اول جهان را دارد و در برخی مناطق مانند کاشان شکاف‌هایی به طول ۷۰ کیلومتر یا در دشت نیشابور شکافی به طول ۳۰ کیلومتر در سطح زمین ایجاد شده است.
مناطق پرخطر مسکونی کدام هستند؟
«هنوز کسی خطر بزرگ فرونشست زمین را جدی نگرفته است تا زمانی که جمعیت زیادی کشته شوند! »
این جمله را علی بیت‌اللهی، رییس بخش زلزله‌شناسی، مهندسی و خطرپذیری موسسه تحقیقات راه و شهرسازی به اقتصاد آنلاین می‌گوید و توضیح می‌دهد که خانه‌های مسکونی بسیاری از مناطق شهری ایران به دلیل فرونشست زمین بسیار آسیب‌پذیر شده‌اند و با کوچکترین زلزله‌ای فرو می‌ریزند.
او ادامه می‌دهد: درحال‌حاضر در تهران مناطق ۱۷، ۱۸ و ۱۹ بیشتراز سایر مناطق در معرض خطر فرونشست زمین هستند و این خطر به‌تدریج به سایر مناطق شهری پایتخت تسری خواهد داشت.
بیت‌اللهی تاکید می‌کند: البته این تهدید برای بسیاری از شهرهای ایران وجود دارد و بر اساس مطالعاتی که مرکز تحقیقات راه و شهرسازی انجام داده است، ۱۲۰ شهر ایران و جمعیتی نزدیک به ۲۶ میلیون نفر درگیر مخاطرات این پدیده خواهند شد.
رییس بخش زلزله‌شناسی، مهندسی و خطرپذیری موسسه تحقیقات راه و شهرسازی می‌گوید که از میان شهرهای ایران اصفهان وخیم‌ترین شرایط را دارد و در خراسان رضوی، در مسیر مشهد به تهران فرونشست زمین، دره‌ای به طول ۷۰ تا ۸۰ کیلومتر ایجاد کرده است. همچنین وضعیت یزد، کرمان و استان فارس هم از این نظر بحرانی است و ساختمان‌های مسکونی در این مناطق را به شدت آسیب‌پذیر کرده است تا آنجا که کوچکترین لرزش‌ها می‌تواند آوار سنگینی ایجاد کند.
تمام دشت‌های ایران در وضعیت بحران
بر اساس آخرین برآوردهای انجام شده در مرکز تحقیقات راه و شهرسازی نرخ فرونشست زمین به ۲۴ سانتیمتر در سال رسیده و در ۱۰ تا ۲۰ سال آینده زمین برخی مناطق کشور ۲.۵ تا ۵ متر نشست خواهد داشت. به گفته بیت‌اللهی این پدیده باعث شکست و تخریب بسیاری از تاسیسات زیرزمینی مانند لوله‌های انتقال آب و فاضلاب و گاز خواهد شد و نشت گاز خطر انفجار در شهر را تشدید می‌کند.
همچنین انحراف خطوط ریلی و خالی شدن زمین زیر دکل‌های برق و پمپ‌های بنزین و بسیاری از تاسیسات شهری، ظرفیت خطر در بسیاری از شهرهای ایران را روز به روز بیشتر می‌کند.
این کارشناس شهرسازی به اقتصاد آنلاین می‌گوید که درحال‌حاضر ۶۱۰ دشت در ایران وجود دارد و تقریبا تمامی شهرهای کشور در پهنه این دشت‌ها واقع شده‌اند اما تمام این ۶۱۰ دشت از نظر فرونشست زمین در وضعیت حادی قرار دارند و وضعیت ۳۰۰ دشت قرمز و فوق بحرانی ارزیابی شده است.
مسئولان فقط ابراز تاسف می‌کنند و از اصلاح گریزان هستند!
رییس بخش زلزله‌شناسی، مهندسی و خطرپذیری موسسه تحقیقات راه و شهرسازی همچنین توضیح می‌دهد که فرونشست زمین به دلیل بحران آب و تخریب کانال‌های زیرزمینی آب ایجاد شده و زمانی که حفره‌ها و خلل و فرجی که آب را نگهداری می‌کند، تخریب شود، زمین خود را جمع کرده و لایه‌های آن به هم فشرده و متراکم می‌شود. بنابراین حتی در صورت بارش باران و برف، جایی برای ذخیره آب در زمین وجود ندارد و بارش‌ها به صورت روان‌آب روی سطح خاک جاری می‌شوند. جاری شدن روان‌آب مواد مغذی خاک حاصلخیز را شسته و با خود می‌برد و همین مسئله موجب غیرقابل کشت شدن اراضی و بیابانی شدن دشت‌های کشور شده است.
بیت‌اللهی می‌گوید: در برخی مناطق شهری که وضعیت ساختمان‌ها بحرانی نشده است، می‌توان به جای تخلیه منطقه، با برخی فنون مهندسی درجه استحکام ساختمان‌ها را بالا برد. ضمن اینکه باید هرچه زودتر چاه‌های مازاد آب کشاورزی را پر کرد و با فنون آبخیزداری و آبخوان‌داری وضعیت کانال‌های زیرزمینی آب را را تا حدی اصلاح کرد.
این کارشناس ادامه می‌دهد: تمامی فرآیندهای اصلاحی باید در شرایطی انجام شود که ساخت‌وساز جدید با رعایت اصول محیط زیستی انجام شود. هرچند که درحال‌حاضر دولت سیزدهم وعده ساخت سالانه یک میلیون مسکن را داده است و اگر اصول شهرسازی و محیط‌زیست درباره این پروژه رعایت نشود احتمال وخیم‌تر شدن وضعیت فعلی وجود دارد.
او البته چشم‌انداز مثبتی نسبت به اصلاح وضعیت فرونشست زمین ندارد و می‌گوید: مسئولان بارها هشدارها و توضیحات تخصصی در زمینه فرونشست را شنیده‌اند اما تنها ابراز تاسف می‌کنند و زمانی که حرف اصلاح وضعیت و تخصیص بودجه به میان می‌آید، غیب می‌شوند.
به گفته بیت‌اللهی در سال ۹۸ بندی تحت عنوان بند «ض» به ماده ۱۴ قانون مدیریت بحران اضافه شد تا بودجه‌ای برای اصلاح وضعیت فرونشست زمین اختصاص داده شود اما تاکنون حتی یک ریال هم به این مسئله اختصاص داده نشده است.