مطالبه اصلی موزه ملی را فراموش نکنیم

رضا دبیری‌نژاد-رئیس موزه ملک: بازدید وزیر میراث‌ فرهنگی، گردشگری و صنایع‌ دستی از موزه ملی و تصاویر منتشر‌شده از این بازدید واکنش‌های متعدد و مختلفی را به همراه داشت که این موضوع جای بسی خوشحالی دارد. اینکه موزه ملی توانسته چنین جایگاهی پیدا کند که حساسیت لازم را در سطح عمومی ایجاد کند و هر تصویر آن منشأ مطالبه‌گری باشد که همه نگران آثار موجود در این موزه باشند، جای خوشحالی دارد. حالا می‌توان گفت موزه ملی به یک پدیده ملی تبدیل شده است که می‌تواند حساسیت‌های ملی را ایجاد کند و محدود به کارشناسان آن نباشد و هر شخصی از آحاد ملت نگران آن شود.

بخشی از این اتفاق حاصل دسترسی‌های جدید و انتشار داده‌های جدید است؛ اما باید در نظر داشت که نباید این داده‌ها را به همین تصاویر محدود کرد و ساده از آنها گذشت. در گزارش منتشر‌شده از بازدید وزیر همه توجه‌ها به تصویر معطوف شد و کمتر به متن منتشر‌شده در این بازدید توجهی شد. در‌حالی‌که وقتی از موزه ملی صحبت می‌کنیم، باید به نیازهای ملی بیندیشیم؛ آن‌هم در روزگاری که موزه‌های بزرگ در آن سوی مرزهای ما و در کشورهای همسایه پدید می‌آید که ناخودآگاه یک فضای رقابتی را در حوزه موزه‌داری ایجاد می‌کند. حالا ما می‌خواهیم در این فضای پدید‌آمده، ظهور و بروز داشته باشیم، پس باید مطالبه‌هایی در قد و قواره موزه ملی و توانایی ملی فرهنگ‌مان داشته باشیم. موزه ملی سال‌هاست در تنگناهای فضایی خود مانده و نتوانسته در قامت ملی خودنمایی کند؛ در‌حالی‌که این مهم، دغدغه همیشگی دوست‌داران میراث‌ فرهنگی بوده است؛ اما شاید درگیری‌های روزمره و نیازهای جاری اجازه رسیدن به این آرزوی بزرگ را نداده است.

به‌ نظر می‌آید حالا ما از دوره دغدغه‌های اثبات وجودی گذشته‌ایم و بهتر است به جای درگیری‌های ظاهری به خواسته‌های عمیق‌تر بیندیشیم؛ دغدغه‌هایی که قطعا رافع دغدغه‌های کوچک‌تر نیز خواهد بود. پس شاید باید سطح توقعات و مطالبات را به قامت ظرفیت‌های‌مان تغییر دهیم تا به آن مقصد عالی برسیم. شاید حالا باید نوع مطالبات و مواجهه با میراث‌ فرهنگی را از حادثه‌ها به رویدادها و بسترهای بزرگ‌تر ارتقا دهیم؛ ولی در نظر داشته باشیم که در بزرگراه‌های خبرهای حادثه‌ای آرزوهای بزرگ و ماندگار ممکن است از دست برود. 

اینجاست که باید از حاشیه به متن برویم تا موزه ملی ما قامتی ملی بیابد و شاید مطالبه احیای طرح توسعه میدان مشق به موزه ملی که نزدیک به دو دهه در انتظار مانده است، نیاز واجب‌تر موزه ملی باشد که بتواند پاسخی به نبود جای نگهداری و نمایش آثار دیده‌نشده موزه ملی باشد؛ موضوعی که در بازدید وزیر میراث‌ فرهنگی، گردشگری و صنایع‌ دستی به آن اشاره شده؛ اما مطالبه نشد. موزه ملی که یک دهه پیش‌تر انتشار تصاویر وضعیت نگهداری آثار در مخزن آن همه را متأسف کرد، در تصویر بازدید امسال وضعیت بهتری داشت؛ اما باید قامت پیدای آن را نیز وزین‌تر و وسیع‌تر کرد.