در سوگ عالمی پر‌تلاش و وارسته
عالم ربانی آیتالله محمدعلی خزائلی از استادان و مدرسین عالی‌مقام حوزه علمیه قم بود که اخیرا به رحمت باری‌تعالی پیوست اما آن‌چنان که بایسته است، در رسانه‌ها مورد توجه قرار نگرفت.
عالم ربانی آیتالله محمدعلی خزائلی از استادان و مدرسین عالی‌مقام حوزه علمیه قم بود که اخیرا به رحمت باری‌تعالی پیوست اما آن‌چنان که بایسته است، در رسانه‌ها مورد توجه قرار نگرفت. بنابراین ضرورت دارد در معرفی آن اندیشمند فرزانه گام‌هایی برداشته شود. این نوشته قدر گذرا به زندگی او می‌پردازد:
محمدعلی خزائلی، به سال 1334 خورشیدی در یک خانواده کشاورز و مذهبی در نجف‌آباد، دیده بر جهان باز کرد. پدر بزرگوارش عبدالله و مادر مهربانش معصومه مصطفایی نام داشتند. حاج عبدالله در زمره مردان خوشنام و زحمتکش روزگار خویش بود که در باغ و مزرعه تلاش می‌کرد تا رزق و روزی حلال به خانه آورد. پدر و مادر محمدعلی، چنان‌که باید و خواستند، عشق به معنویت و تلألو محبت اهل‌بیت نبی‌الله را در جان فرزندش جاری کرده و او را راهی کسب معرفت کردند. محمدعلی در سن قانونی به دبستان رفت و تا پایان دوره راهنمایی یکسره درس خواند. در این مدت از دو کار ارزشمند غافل نبود؛ یکی کمک به پدر در کار کشاورزی، یکی هم حضور همیشگی در مساجد و محافل مذهبی به‌منظور افزایش آگاهی‌های دینی و مذهبی خود. وی به سال 1349 در آغاز 16سالگی، احساس کرد باید در حوزه علمیه درس دین بخواند. با پیشنهاد و پیگیری دایی دانشمندش حاج شیخ ابوطالب مصطفایی که از وعاظ انقلابی و مبارز نجف‌آباد بود، به مدرسه شیخ ابراهیم ریاضی رفت و وارد حوزه علمیه نجف‌آباد شد. در آنجا نزد فرزانگانی همچون حجج‌اسلام شیخ مرتضی باقری، شیخ محمود واحد، سیدحسین اسماعیلی، شیخ ابوطالب مصطفایی، سید‌محمدباقر حسنی و آیتالله شیخ عباس ایزدی که چند سال بعد از آن، پدر‌خانم شیخ محمدعلی شد، به شاگردی نشست و درس‌های گوناگون حوزوی نظیر عقاید، صرف و نحو، ادبیات، منطق، معالم الاصول، معانی و بیان را آموخت و از همه مهم‌تر، درس بنیادی اخلاق را فراگرفت. در این مرحله بود که یاد مدارس دولتی را در وجودش زنده کرد و تصمیم گرفت دوره دبیرستان را هم به هنگام تحصیل حوزوی به پایان برد و دیپلم آن را دریافت کند. وقتی این تصمیم را عملی کرد، عزم قم کرد تا در فضایی مساعدتر و گسترده‌تر، تحصیلات حوزه‌ای خود را ادامه دهد و در پس کسب علوم اسلامی فراتر از مقدمات برآید. نکته در‌خور توجه اینکه پدر، پسر کوچک‌تر از محمدعلی به نام حسنعلی را که دوره ابتدایی را به انتها رسانده بود، همراه او روانه حوزه علمیه کرد تا از خود دو فرزند روحانی به یادگار بگذارد. حسنعلی نیز مانند برادر بزرگ خود، محمدعلی و پابه‌پای او در مدرسه ریاضی و سپس در حوزه علمیه قم، با علاقه و اعتقاد زیاد به فراگیری دروس حوزوی و علوم اسلامی پرداخت و اکنون او نیز یکی از علما و استادان سطوح عالی حوزه علمیه قم به شمار می‌رود که به‌ویژه با قلم توانای خود آثار فراوانی (نزدیک به 50 عنوان) را در زمینه‌های گوناگون مذهبی، اجتماعی، اخلاقی و فرهنگی تألیف کرده است.
شیخ محمدعلی خزائلی در حوزه علمیه قم
استاد خزائلی با برنامه آموزشی مورد‌علاقه‌اش، در حوزه علمیه قم به شاگردی بزرگانی همچون آیات یحیی انصاری‌شیرازی، عبدالله جوادی‌آملی، محمد محمدی‌گیلانی، حسن حسن‌زاده‌آملی، آقاموسی شبیری‌زنجانی، جعفر سبحانی، ابوطالب تجلیل‌تبریزی، عباس ایزدی، ابوالقاسم خزعلی و علی‌اکبر مشکینی‌اردبیلی نشست و با جدیت تمام و سپری‌کردن وقت زیاد از باغ علمی، اخلاقی و معنوی استادان خود خوشه‌ها برگرفت. البته وی این آمادگی را داشت تا همچنان شاگردی کند و پیش برود؛ بنابراین برای فراگیری دروس خارج فقه و اصول از آیات عظام سیدمحمدرضا موسوی‌گلپایگانی، حاج شیخ حسینعلی منتظری، حاج شیخ جوادآقا تبریزی، حاج شیخ محمد فاضل‌لنکرانی، حاج شیخ حسین وحید‌خراسانی، ناصر مکارم‌شیرازی و دیگران بهره‌های فراوان برد و به شرف دریافت اجازه معنوی اجتهاد نائل آمد. آیتالله محمدعلی خزائلی تدریس را هم در حوزه قم ادامه داد و نزدیک به 45 سال از دوران تحصیل خود را به تدریس در حوزه‌های علمیه نجف‌آباد و قم و بعضی از شهرهای دیگر گذراند که از آن مدت، 27 سال آن را مشغول آموزش دروس خارج فقه و اصول و نیز فلسفه بوده است. استاد خزائلی از جوانی در صحنه‌های گوناگون، به‌ویژه در صحنه مبارزات اسلامی علیه استبداد و وابستگی رژیم پیشین حضور پیوسته داشت، به‌گونه‌ای که چند بار تحت تعقیب و بازداشت مأموران امنیتی ساواک قرار گرفت. ایشان پس از پیروزی انقلاب، در مواضع گوناگون فرهنگی، علمی و اجتماعی نیز فعالیت می‌کرد، ازجمله راهنمای درس خارج در مدرسه عالی فقه (حجتیه)، شوراهای حوزه قم مانند ممتحنه حوزه قم، فلسفه مجمع عالی حکمت اسلامی، مدرسه عالی تفسیر قرآن کریم و انجمن اصول فقه حوزه علمیه قم. همچنین شرکت در بحث‌های علمی-مذهبی رادیو معارف، نظیر شرح نهج‌البلاغه در برنامه‌های «منشور بلاغت» و «مشکات هدایت»، تدریس قرآن و تدریس فلسفه اسلامی به روحانیون شاغل در واحدهای عقیدتی-سیاسی نیروی انتظامی، تدریس علوم قرآنی در دانشکده علوم قرآنی قم، نماینده امام در آموزش‌وپرورش و انجمن فرهنگیان، مدیریت مدرسه «الحجة» نجف‌آباد به مدت سه سال، نماینده منتخب طلاب و روحانیون نجف‌آبادی در حوزه علمیه به مدت 12 سال که به اتفاق برادرش حاج شیخ حسنعلی خزائلی، پیوسته به گرفتاری‌ها و نیازمندی‌های جاری طلاب و روحانیون حوزه قم رسیدگی می‌کردند. و بالاخره حضور در جبهه جنگ تحمیلی به دفعات. استاد تألیفاتی هم داشت که به این شرح است: الامامة و الولاة فی الکتاب و السنة، جدل و استدلال در قرآن کریم، مقالة فی شیاع (عربی) و تحلیلی بر دعاهای انبیا در قرآن. آقای خزائلی آثار علمی و درس‌های حوزوی و برون‌حوزوی مرحوم آیتالله حاج شیخ عباس ایزدی را به‌عنوان یک کار علمی-مذهبی مورد نیاز جامعه، تنقیح و تکمیل کرده و با قلم استوار خویش، به‌صورت چندین عنوان کتاب آراسته و مدون کرد.
اسامی این کتاب‌ها چنین است: شرح و تفسیر دعای افتتاح، شرح و تفسیر چهل خطبه نهج‌البلاغه، اخلاق ایزدی، شرح و تفسیر دعای ابوحمزه ثمالی، تفسیر آیات قیام و زندگی عبرت‌آموز حضرت کلیم‌الله، وسوسه‌های شیطانی و راهکارهای مقابله با آن از دیدگاه قرآن، خطبه‌ها و نکته‌ها و بالاخره قاعده فراق و تجاوز (تقریرات درس مرحوم آیتالله آقا‌جواد تبریزی). آیتالله حاج شیخ محمدعلی خزائلی در شامگاه شانزدهم شهریورماه 1401 خورشیدی بر اثر حمله قلبی به رحمت خدا رفت. در پی درگذشت این عالم گران‌قدر، استاد حسنعلی خزائلی با ارسال پیامی خبر درگذشت آن مرحوم را اعلام کرد. پیام‌های تسلیت فراوانی خطاب به برادر و خانواده‌اش از طرف شخصیت‌های علمی حوزه و مراکز فرهنگی و پژوهش قم صادر شد. در میان حدود 50 پیام صادر‌شده اسامی آقایان آیات اعرافی مدیر حوزه علمیه قم، عباس محفوظی، سیدحسن خمینی و نجفی‌اصفهانی دیده می‌شود و نیز بیوت آیات عظام منتظری، شبیر‌زنجانی، حسین مظاهری و فاضل‌لنکرانی و دفتر امور نخبگان تبلیغی دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم و همچنین علما و روحانیون نجف‌آباد، رحلت استاد خزائلی را تسلیت گفتند. پیکر پاک مرحوم خزائلی بعد از اینکه آیتالله علی کریمی‌جهرمی بر آن نماز خواند، به زادگاهش منتقل و پس از تشییع باشکوه علما و مردم، در جنت‌الشهدای نجف‌آباد، قطعه عالمان و اندیشمندان به خاک سپرده شد. رحمت‌الله علیه.
