چالش های راضی نگه‌داشتن واشنگتن

عبدالرحمن الراشد: به نظر می‌رسد هیاهویی که برخی از آمریکایی‌ها برای مجازات عربستان سعودی به دلیل مشارکت آن در رأی‌گیری برای کاهش تولید نفت به راه انداخته‌اند، بلندتر از داد و فریادی است که پس از حمله روسیه به اوکراین برای مجازات مسکو به راه انداخته بودند. اختلاف بر سر قیمت نفت، چالشی همیشگی است و این اختلاف بین مصرف‌کننده و تولیدکننده همواره ادامه دارد و بارها تکرار خواهد شد، اما سیاسی‌کردن این ناسازگاری، به ‌گونه‌ای که منتقدان ریاض به دنبال آن هستند، به منافع هر دو طرف در زمینه‌های مختلف آسیب می‌رساند.

همه کشورهای عضو اوپک، نه‌فقط عربستان سعودی و امارات متحده عربی، از کاهش تولید حمایت کردند؛ به این امید که از کاهش و سقوط بهای نفت جلوگیری کنند. همین دو سال پیش، نفت بشکه‌ای 40 دلار به فروش می‌رسید که برای کشورهای صادرکننده فاجعه‌ای به شمار می‌رفت؛ درست همان‌گونه که افزایش قیمت نفت نیز کشورهای مصرف‌کننده را با فاجعه روبه‌رو می‌کند.

جدا از مناقشه بر سر قیمت نفت، عربستان سعودی و ایالات متحده منافع مشترک حیاتی بسیاری دارند که اهمیت آنها کمتر از اهمیت نفت نیست و من مطمئم که تلاش‌های خرابکارانه کنونی هرگز نمی‌تواند به منافع حیاتی و مشترک دو کشور صدمه بزند. شکی نیست که پایان همکاری نظامی [آمریکا و عربستان سعودی] که مقام‌های واشنگتن بارها آن را رد کرده‌اند، عربستان سعودی و سایر کشورهای منطقه را به سمت چین و روسیه سوق می‌دهد؛ بنابراین بعید است ایالات متحده درحالی‌که سرگرم آماده‌سازی مقدمات مرحله جدید جنگ سرد است، به دلیل اختلاف بر سر میزان تولید نفت، متحدان ارزشمند خود را به آغوش دشمنانش بیندازد. البته در طول چند دهه گذشته، کشورهای صادرکننده نفت بارها میزان تولید نفت خود را کاهش داده‌اند. ازاین‌رو تصمیم اخیر نباید اقدامی علیه دولت بایدن تلقی شود. این تصمیم، به موضوع قیمت نفت مربوط است و هر کشوری، با توجه به موقعیتی که در حکم صادرکننده یا مصرف‌کننده دارد، به آن می‌نگرد. علاوه بر این، ایالات متحده نیز در حکم بزرگ‌ترین تولیدکننده نفت جهان می‌تواند میزان تولید نفت خود را افزایش دهد.

در واقع، واکنش‌های اغراق‌آمیز در واشنگتن تقریبا به بازی سرزنش انتخاباتی تبدیل شده است. جمهوری‌خواهان، دولت بایدن را با اتهام ناتوانی‌ در بازدارندگی کشورهای عضو اوپک مسخره می‌کنند، درحالی‌که دموکرات‌ها خواستار انتقام از عربستان سعودی‌اند. با این حال، همان‌گونه که بابی گاش، ستون‌نویس مسائل خارجی در بلومبرگ، در مقاله‌ای نوشت که «منافع راهبردی بین کشورها اهمیت بیشتری از این مسائل دارد» و افزود «باید همه میانه‌روها و تندروهای آمریکایی آرامش خود را حفظ کنند، زیرا واشنگتن در وین غافلگیر نشد، به‌ویژه که ریاض قبلا خاطرنشان کرده بود در صورت کاهش قیمت هر بشکه نفت به مرز ۸۵ دلار، تولید را متوقف خواهد کرد»، باید یادآور شد که بهای نفت در سال گذشته به ۱۲۳ دلار رسید و شکی نیست که بدون کاهش تولید، بهای نفت همچنان رو به کاهش خواهد بود و اقتصاد کشورهای صادرکننده را تهدید خواهد کرد.

از سوی دیگر، این بحث مطرح می‌شود که کاهش میزان تولید نفت، به سود روسیه است. در واقع، در وضعیت بسیار پیچیده‌ای قرار گرفته‌ایم. زمانی‌ که عربستان سعودی تولید نفت خود را افزایش داد، رسانه‌های روسیه آن را اقدامی علیه مسکو تلقی کردند، به‌ویژه اینکه افزایش تولید نفت عربستان سعودی، هم‌زمان با درخواست غرب از جهان برای امتناع از خرید نفت روسیه صورت گرفت. اما واقعیت امر این است که نه افزایش دیروز اقدامی علیه روسیه بود و نه کاهش امروز اقدامی علیه آمریکاست، زیرا افزایش قیمت بالای صد دلار در هر بشکه پذیرفتنی نیست و کاهش آن به ۷۰ دلار نیز برای کشورهای صادرکننده معقول به نظر نمی‌رسد.

همچنین هرچند اوپک‌پلاس حداکثر میزان کاهش را دو میلیون بشکه اعلام کرده است، اما میزان تولید به این حد کاهش نخواهد یافت، زیرا اغلب کشورها به تعهد خود پایبندی نشان نمی‌دهند. بنابراین واکنش شدید و بیش از حد به مسئله کاهش تولید نفت، جز منجرشدن به ایجاد وحشت در جامعه و افزایش قیمت در بازار، دستاورد دیگری در پی نخواهد داشت. البته دولت بایدن که ادعا می‌کند قربانی تصمیم سعودی‌های بدجنس شده است، خود بازیگری خشن و تندخو است و برای کاهش قیمت نفت به هر اقدامی دست می‌زند. واشنگتن، ونزوئلا را از تحریم‌ها معاف و به آن کمک می‌کند تا میزان تولید خود را افزایش دهد و به شرکت‌های آمریکایی نیز چراغ سبز نشان می‌دهد تا تولید نفت شل را افزایش دهند. این در حالی است که آمریکا با داشتن ذخایر بزرگ استراتژیک نفت می‌تواند در هر لحظه که بخواهد، نفت را بیشتر از مقدار تقاضا در بازار عرضه کند. شاید دولت بایدن می‌خواهد با نشان‌دادن موفقیتش در کاهش قیمت نفت، با نزدیک‌شدن به دوران انتخابات، خود را قهرمان میدان معرفی کند. آیا آمریکا می‌تواند عربستان سعودی را با «لایحه نوپک» تهدید کند؟ در واقع، روابط ریاض و واشنگتن، با توجه به دوگانگی موجود، با دشواری‌های بسیاری روبه‌رو شده است. اگر عربستان سعودی نفت بیشتری تولید کند، ممکن است فردا به بهانه اینکه سوخت‌های فسیلی محیط زیست را آلوده می‌کنند، مجازات شود و اگر تولیدش را کاهش دهد، به بهانه احتکار مجازات می‌شود؛ بنابراین تصویب لایحه نوپک، جز ایجاد آشفتگی در بازارهای نفت، تأثیری دیگری نخواهد داشت. البته بایدن ماهیت و جزئیات این لایحه را به خوبی می‌داند، زیرا او در سال ۲۰۰۷ یکی از حامیان این لایحه بود و در عین حال، رئیس‌‌جمهوری آمریکا می‌تواند در هر لحظه که صلاح بداند درصدد ترمیم روابط با ریاض برآید.

منبع: ایندیپندنت