رئیس‌جمهور عراق امروز انتخاب می‌شود؟

مجلس عراق قرار است امروز برای انتخاب رئیس‌جمهوری تشکیل جلسه دهد. دفتر محمد حلبوسی، رئیس مجلس، این خبر را در بیانیه‌ای مطبوعاتی اعلام کرد. این در حالی است که بیش از یک سال از انتخابات پارلمانی در عراق می‌گذرد و این کشور در بن‌بست سیاسی قرار دارد و ماه‌ها نزاع سیاسی به خود دیده که گاه به خیابان هم کشیده است. دفتر حلبوسی گفت دستور کار جلسه امروز مجلس تنها یک مورد دارد و آن انتخاب رئیس‌جمهوری است. انتخاب رئیس‌جمهوری اولین قدم در راه تشکیل دولت است. طبق رسم سیاسی عراق پس از حمله آمریکا در سال ۲۰۰۳، رئیس‌جمهوری باید کُرد باشد.

انتخابات پارلمانی عراق سال گذشته در ۱۰ اکتبر ۲۰۲۱ برگزار شد. آن انتخابات زودهنگام بود و پس از ماه‌ها اعتراض‌های مردمی علیه فساد، بی‌کاری و غلبه گروه‌های شبه‌نظامی‌ برگزار می‌شد. با وجود شکست برخی احزاب مهم در این انتخابات، شگردهای پارلمانی احزاب این کشور را به بن‌بست کشاند و به سایر نیروها اجازه تشکیل دولت نداد. مصطفی کاظمی، نخست‌وزیر عراق، با گذشت یک سال از انتخابات همچنان به‌صورت موقت در سمت خود به کار ادامه می‌دهد. دفتر سازمان ملل در عراق اخیرا از گروه‌های سیاسی خواسته بود به بن‌بست پایان دهند و تهدید کرده بود که «مهلت عراق دارد به پایان می‌رسد».

برهم صالح، رئیس‌جمهوری کنونی عراق، اخیرا خواهان برگزاری «انتخابات جدید و زودهنگام در راستای اجماع ملی» شد و گفت برگزاری چنین انتخاباتی می‌تواند «خروج از این بحران» باشد. مقام ریاست‌جمهوری در عراق عموما تشریفاتی است. برای رسمیت‌یافتن جلسات مجلس حداقل دوسوم ۳۲۹ نماینده منتخب (یعنی دست‌کم ۲۲۰ نماینده) باید حاضر باشند. در نظام دموکراتیک عراق که پس از سقوط صدام‌حسین در پی حمله آمریکا در سال ۲۰۰۳ پی‌ریزی شد، جایگاه ریاست‌جمهوری به کردها رسیده است، نخست‌وزیری به شیعیان و ریاست مجلس به سنی‌‌ها. همچنین، طبق قراری بین دو حزب اصلی کردستان عراق، حزب دموکرات و اتحادیه میهنی کردستان (به ترتیب نزدیک به خاندان‌های بارزانی و طالبانی)، سمت‌های اصلی اجرائی در اقلیم کردستان معمولا به حزب دموکرات می‌رسید و سمت ریاست‌‌جمهوری عراق به اتحادیه میهنی. این توافق اما از دوره پیشین زیر پا گذاشته شده است و حزب دموکرات نامزد خودش را در مقابل نامزد اتحادیه میهنی معرفی می‌کند. این‌ بار نیز «اتحادیه میهنی» خواهان انتخاب مجدد رئیس‌‌جمهوری کنونی، برهم صالح، است. جایگاه ریاست‌‌جمهوری در عراق عموما تشریفاتی است، اما به‌‌ویژه در دوره‌های بحران سیاسی و زمان تعیین نخست‌وزیر و دولت، می‌تواند نقش مهمی 

داشته باشد. 

در همین حال، بافل طالبانی، رئیس اتحادیه میهنی کردستان عراق، پیش از برگزاری جلسه انتخاب رئیس‌جمهوری این کشور با محمد شیاع السودانی نامزد نخست‌وزیری عراق، هادی العامری رئیس ائتلاف پارلمانی فتح و قیس الخزعلی دبیرکل جنبش عصائب اهل حق دیدار کرد. در حالی که حزب دموکرات کردستان و اتحادیه میهنی کردستان هنوز بر سر نامزد ریاست‌جمهوری عراق توافق نکردند و گفت‌وگوها در این خصوص ادامه دارد، اتحادیه میهنی بر نامزدی برهم صالح برای ریاست‌جمهوری عراق اصرار دارد و حزب دموکرات نیز به احتمال عدم حضور در جلسه امروز پارلمان عراق اشاره کرده است.